niedziela, 25 sierpnia 2024

Od dworów i pałaców Ziemi Krakowskiej

 

Małopolska

sierpień 2024





    Pałace, dwory i sanktuaria Ziemi Krakowskiej odwiedziliśmy w drodze do ukochanych Tatr. Pałace: Balice, Nieznanice, Złoty Potok. Dwory: Stryszów, Łopuszna, Koryznówka. Sanktuaria: Częstochowa, Kalwaria Zebrzydowska. Kopalnia: Wieliczka.  Kruszyna, Borowno, Kościelec tylko z daleka… Wszystkie te zabytki zasługują na gruntowne zwiedzanie i wnikliwe poznanie ich historii.

Stryszów

    Dwór pochodzi z XVIII wieku, w 1741 przeszedł gruntowną przebudowę z dworu obronnego przekształcono go w rezydencję wiejską utrzymaną w stylu barokowym. W okresie okupacji Niemcy umieścili we dworze szkołę rolniczą. Po roku 1945 budowlę użytkowało PGR, a następnie Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna. W latach 1958-1968 zdewastowany dwór przejęły Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu tworząc muzeum wnętrz polskiego dworu - średniozamożnego z XIX wieku – salon, jadalnia, gabinet, biblioteka, sypialnia.

StryszówStryszów "Okolica Weissa – malarstwo Grzegorza L. Piotrowskiego"Stryszów

StryszówStryszów Artur Grottger z cyklu "Polonia"Stryszów

niedziela, 18 sierpnia 2024

Od zamków Ziemi Krakowskiej

 

Małopolska

sierpień 2024







    Zamki Ziemi Krakowskiej odwiedziliśmy w drodze do ukochanych Tatr. Sucha Beskidzka – mały Wawel, Niepołomice – drugi Wawel, Nowy Wiśnicz – trzeci pod względem powierzchni w Polsce, Dębno – ma swoją białą damę - Tarłównę. Na Szlaku Orlich Gniazd położone są: Pieskowa Skała, Korzkiew, Ojców. Wszystkie te zabytki zasługują na gruntowne zwiedzanie i wnikliwe poznanie ich historii.

Pieskowa Skała

     Zamek Pieskowa Skała – w pierwszej połowie XIV w. Kazimierz III Wielki wybudował zamek we wsi Sołuszowa w Dolinie Prądnika, jako element łańcucha obronnych zamków Orlich Gniazd. W 1484 r. Krzysztof Szafraniec, prawnuk pierwszego właściciela, został ścięty na Wawelu za zbójectwo. W  II poł. XVI wieku gotycki zamek przekształcono w renesansową rezydencję, a w XVII w. Michał Zebrzydowski dobudował system fortyfikacji bastionowych. W czasie potopu szwedzkiego (1655 r.) zamek został zniszczony. W 1902 r. z powodu zadłużenia majątku trafił na licytację. Powstałe „Towarzystwo Akcyjne Pieskowa Skała” wykupiło zamek za kwotę 60 tysięcy rubli. Wielokrotnie trawiły go pożary, był odbudowywany i przebudowywany – obecnie przeważa w jego architekturze styl renesansowy. W skład zamku wchodzą: budynek oficyny, baszta gotycka, loggia widokowa, dziedziniec arkadowy, kaplica, cztery skrzydła, budynek bramny.

Zamek Pieskowa SkałaZamek Pieskowa SkałaZamek Pieskowa Skała


Zamek Pieskowa SkałaZamek Pieskowa SkałaZamek Pieskowa Skała

 
     W okresie II wojny światowej pomieszczenia w zamku udostępniono na sierociniec, przez który przewinęły się dzieci głównie z kresów wschodnich. Po II wojnie światowej zamek w Pieskowej Skale przejął Skarb Państwa, po generalnej renowacji w latach 1950–1963 stał się Oddziałem Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu. Obecnie znajduje się w nim stała ekspozycje: Europejskie style i mody w sztuce, Kultura Staropolska, Historia Pieskowej Skały, Angielskie wnętrza z kolekcją obrazów.

Zamek Pieskowa SkałaZamek Pieskowa SkałaZamek Pieskowa Skała
 

Zamek Pieskowa Skała
Zamek Pieskowa SkałaZamek Pieskowa Skała - makieta

Sucha Beskidzka

     Zamek Suski – renesansowy zamek nazywany Małym Wawelem”. Kasper Suski postawił w latach 1554–1580 kamienny dwór o charakterze obronnym. Kolejny właściciel, Piotr Komorowski, w latach 1608-1630 dokonał jego rozbudowy w okazałą rezydencję magnacką w stylu renesansowym, wzorowaną na zamku królewskim w Krakowie. Na początku XVIII wieku Anna Wielopolska dobudowała dwie wieże i zmodernizowała wnętrze zamku. Wielopolscy byli w posiadaniu zamku – od roku 1665 do 1843. W czasie obu wojen światowych na zamku mieścił się szpital dla żołnierzy.

Zamek Sucha BeskidzkaZamek Sucha BeskidzkaZamek Sucha Beskidzka


Zamek Sucha Beskidzka
Zamek Sucha BeskidzkaZamek Sucha Beskidzka

     Po II wojnie światowej zamek pełnił różne funkcje: stanowił siedzibę suskiego gimnazjum i liceum, internatu, fabryki mebli, magazynu Gminnej Spółdzielni. W 1975 roku instytucja o nazwie  Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu rozpoczęła trwającą do 1991 generalną restaurację i konserwację obiektu, po czym otwarto w nim filię muzeum wawelskiego. W latach 2017 – 2018 przeprowadzono gruntowną renowację zewnętrznych elementów budowli. W zamku swoją siedzibę mają: Muzeum Miejskie Suchej Beskidzkiej, Wyższa Szkoła Turystyki i Ekologii, Towarzystwo Miłośników Ziemi Suskiej, Łucznicze Towarzystwo Sportowe „Zamek Suski” oraz hotel i restauracja „Kasper Suski”

Zamek Sucha BeskidzkaZamek Sucha Beskidzka - parkZamek Sucha Beskidzka - oranżeria

Nowy Wiśnicz

     Zamek wzniesiony przez Jana Kmitę w drugiej połowie XIV w. Wczesnobarokowy korpus zamku z elementami renesansowymi zbudowano na planie czworoboku z wewnętrznym dziedzińcem. Zwieńczono go czterema basztami w narożach.  Na zamku w Wiśniczu w XVII wieku spisano tzw. zebranie potraw w Compendium kuchmistrza księcia Lubomirskiego Stanisława Czernieckiego. Od 1593 roku w posiadaniu rodu Lubomirskich. Stanisław Lubomirski herbu Szreniawa bez Krzyża przebudował dawny zamek Kmitów w barokową rezydencję Rzeczypospolitej. W czasie potopu szwedzkiego zamek poddał się bez walki Szwedom, został ograbiony a zabudowania gospodarcze zniszczone. W połowie XVIII wieku przeszedł na własność rodu Sanguszków, a potem Potockich i Zamoyskich. W 1901 roku został wykupiony przez Zjednoczenie Rodowe Lubomirskich, którzy rozpoczęli remont rezydencji. Od 1928 roku pracami kierował Adolf Szyszko-Bohusz, do wybuchu II wojny światowej.  

Zamek Nowy WiśniczZamek Nowy WiśniczZamek Nowy Wiśnicz


Zamek Nowy WiśniczZamek Nowy WiśniczZamek Nowy Wiśnicz

     Po wojnie zamek przejęło państwo, a od roku 1949 prowadzone były prace remontowe i rekonstrukcyjne przez Alfreda Majewskiego. Obecnie  w zamku mieści się Muzeum Ziemi Wiśnickiej. Do 2019 roku Skarb Państwa toczył spór o zamek ze Zjednoczeniem Rodowym Książąt Lubomirskich. Od 2020 roku ma status Pomnika Historii Polski.
Niecodzienny pokaz – Bastion VR na Zamku w Wiśniczu jest nowatorską i unikatową próbą przedstawienia odległej historii przy pomocy najnowszych technologii wizualnych. 

Zamek Nowy Wiśnicz
Zamek Nowy WiśniczZamek Nowy Wiśnicz
 

Zamek Nowy Wiśnicz
Zamek Nowy WiśniczZamek Nowy Wiśnicz

Niepołomice

     Gotycki zamek królewski z połowy XIV wieku nazywany jest "drugim Wawelem". Został wybudowany dla króla Kazimierza Wielkiego, a składał się z trzech wież, budynków w skrzydłach oraz murów kurtynowych wokół dziedzińca. Budowę kontynuowali następni królowie: Władysław II Jagiełło, Zygmunt I Stary, a następnie Zygmunt II August. Zygmunt I Stary gruntownie przebudował zamek, nadając mu formę czworoboku z dziedzińcem wewnętrznym. W 1550 roku wielki pożar zniszczył dwa skrzydła. Za panowania króla Zygmunta Augusta odbudowano i przebudowano zamek w stylu renesansowym. Zasługą królowej Bony były słynne ogrody włoskie. Po najeździe Szwedów w 1655 roku zamek zamieniono na magazyn żywności, zniszczono kościół, złupiono miasto. Od połowy XVIII wieku zamek przejął król August Mocny później August III. Po rozbiorze Polski w 1772 roku zamek wraz z miastem przeszedł pod panowanie Austriaków, którzy przeznaczyli go na koszary. Następnie zamek pełnił funkcje mieszkaniowe, magazynowe i obiektu użyteczności publicznej.  

Zamek NiepołomiceZamek NiepołomiceZamek Niepołomice
 

Sukiennice w Niepołomicach 2. Znane i nieznane.Sukiennice w Niepołomicach 2. Znane i nieznane.Sukiennice w Niepołomicach 2. Znane i nieznane.

     W czasie II wojny światowej zamek przeszedł w ręce niemieckie. W okresie powojennym popadał w ruinę. Od 1991 roku, kiedy stał się własnością Gminy Niepołomice, przystąpiono do kompleksowych prac renowacyjnych trwających do 2007 r. Obecnie mieści Muzeum Niepołomickie i hotel Zamek Królewski. W muzeum można podziwiać galerie malarstwa i rzeźby ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie: Sukiennice w Niepołomicach 2. Znane i nieznane.

Sukiennice w Niepołomicach 2. Znane i nieznane.
Sukiennice w Niepołomicach 2. Znane i nieznane.Sukiennice w Niepołomicach 2. Znane i nieznane.
 

     Niepołomicki ratusz (siedziba Urzędu Miasta i Gminy) zbudowany w stylu neogotyckim w 1903 r. przez Jana Sas-Zubrzyckiego. Budynek tworzą dwa krótkie skrzydła zestawione prostopadle, a w miejscu ich połączenia postawiono wieloboczną wieżę zwieńczoną stromym ostrosłupowym daszkiem. Nieopodal znajduje się kościół pw. Dziesięciu Tysięcy Męczenników ufundowany w XIV w. przez Kazimierza Wielkiego.

Ratusz NiepołomiceZamek NiepołomiceKościół Niepołomice

Dębno

     Zamek - W latach 1470–1480 Jakub z Dębna herbu Odrowąż zainicjował budowę zamku późnogotyckiego. Zamek był na przestrzeni wieków kilkakrotnie remontowany przez zmieniających się właścicieli: w 1586 roku przeszedł renowację w stylu renesansowym. Obecnie zamek składa się z czterech piętrowych ceglanych budynków osadzonych na kamiennych podmurówkach zwieńczonych dachami z czerwonej dachówki. Otaczają one dziedziniec ze studnią i drewnianymi gankami, a na zewnątrz znajdują się dwie narożne baszty na kamiennych cokołach.  

Zamek DębnoZamek DębnoZamek Dębno
 

Zamek Dębno
Zamek DębnoZamek Dębno 

     W 1945 roku zamek przejęły władze państwowe. W latach 1970–1978 przeszedł gruntowną renowację, a od 1978 roku mieści się w nim oddział Muzeum Ziemi Tarnowskiej w Tarnowie.  

Zamek DębnoZamek DębnoZamek Dębno

Korzkiew

     Zamek w Korzkwi – zamek rycerski z XIV wieku znajdujący się na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, wybudowany w systemie tzw. Orlich Gniazd, we wsi Korzkiew, w powiecie krakowskim. W 1352 roku sędzia krakowski Jan de Syrokomla, kupił wzgórze Korzkiew i wybudował na nim prostokątną, kamienną, podpiwniczoną wieżę, pełniącą funkcję obronną i mieszkalną. Wnuk Jana, Zaklika Korzkiewski dowodził chorągwią w Bitwie pod Grunwaldem. W 1805 roku zamek przestał pełnić funkcję mieszkalną dla właścicieli dóbr. Pod koniec XIX w. zamieniony na spichlerz zamek popadł w ruinę. Od 1997 r. jego właścicielem jest architekt Jerzy Donimirski, który podjął się odnowienia i odbudowania zamku. Planowana jest także odbudowa mieszczącego się dawniej w pobliżu zamku dworu, stawów, a także stworzenie małego muzeum i skansenu. 

Zamek KorzkiewZamek KorzkiewZamek Korzkiew
  

Zamek Korzkiew
Zamek KorzkiewZamek Korzkiew
 

Ojców

     Zamek wzniesiono na polecenie Kazimierza Wielkiego w II połowie XIV w. Po 1536 r. zamek na 20 lat przeszedł w ręce królowej Bony Sforzy. W 1829 r. Konstanty Wolicki nabył zamek od rządu Królestwa Kongresowego. Wielokrotnie zmieniał właścicieli, był niszczony i przebudowywany. Po 1859 r.  A. Przeździecki z kamienia pochodzącego z zamkowych murów wybudował hotel „Kazimierz” i restaurację „Łokietek”. Kolejne remonty odtworzyły wieżę bramną i basztę obronną udostępniane do zwiedzania. Dziś to tylko ruina zamku na Szlaku Orlich Gniazd.

Zamek OjcówZamek OjcówZamek Ojców

Kaplica „Na Wodzie” - Ojców
Kaplica „Na Wodzie” - Ojców

 Zamek Ojców - makieta

    Kaplica „Na Wodzie” - Wzniesiona została w 1901, w miejscu dawnych łazienek zdrojowych „Goplana”, na betonowych fundamentach okrakiem nad dwoma brzegami potoku Prądnik. Niezwykłe usytuowanie obiektu wynikało z ominięcia carskiego zakazu budowania na ziemi ojcowskiej, zbudowano więc kaplicę na wodzie. Kapliczka utrzymana jest w stylu szwajcarsko-ojcowskim.

Rzezawa

     Hotel Kasztel stylizowany na zamek, to nowoczesny obiekt o wnętrzach, nawiązujących swoim wystrojem do tajemniczych legend, bajek i czasów rycerskich. Nastrojowe oświetlenie korytarzy inspirowane było średniowieczem. Restauracja oraz sale konferencyjne i bankietowe ozdobiono unikalnymi malowidłami.

Hotel Kasztel - Rzezawa

Hotel Kasztel - Rzezawa Hotel Kasztel - Rzezawa

Hotel Kasztel - Rzezawa
Hotel Kasztel - RzezawaHotel Kasztel - Rzezawa


Hotel Kasztel - RzezawaHotel Kasztel - RzezawaHotel Kasztel - Rzezawa


 
    O pałacach, dworach, sanktuariach Ziemi Krakowskiej będzie później :)

 
 
* zdjęcia własne CANON EOS 1300D