Od Sannik do Sójek przez Sułkowice I

 

ŁÓDZKIE  

listopad 2024

    Zaproszenie na koncert w ramach VII Jużyny we dworze w Sułkowicach doprowadziło do jesiennej wycieczki po Równinie Kutnowskiej, gdzie zachwyciły mnie zabytkowe obiekty pełniące obecnie różne role: pałac w Sannikach, dwór w Sójkach, dwór w Sułkowicach, dwór w Woli Raciborowskiej. Obejrzałam jeszcze pałace w Kterach i w Lesznie oraz dwory w Jankowicach, Leszczynku,  Młogoszynie i Głogowej.

Sanniki - powiat gostyniński

    Zespół pałacowo-parkowy w Sannikach był własnością rodów szlacheckich - Pruszaków i Sapiehów. Zabytkowe założenie pałacowe w Sannikach powstało w końcu XVIII wieku, na terenie dawnego zespołu dworskiego. Pałac stał się miejscem wakacyjnego pobytu Fryderyka Chopina latem 1828 roku. Muzyk spędził w Sannikach dwa miesiące w odwiedzinach u swojego szkolnego kolegi Konstantego Pruszaka.

Ostatnimi właścicielami majątku byli Dziewulscy, ale po 1945 roku dobra rozparcelowano i przekształcono w Państwowe Gospodarstwo Rolne.  W 1976 roku zorganizowano tutaj pierwszy koncert muzyki fortepianowej. Europejskie Centrum Artystyczne im. Fryderyka Chopina w Sannikach otwarto w 2014 roku. Działalność Centrum to organizacja koncertów, wernisaży, przedstawień teatralnych, pokazów filmowych i multimedialnych oraz prowadzenie kursów mistrzowskich, warsztatów szkoleniowych i udostępnianie zbiorów biblioteki muzyczno-etnograficznej. 

W zespole pałacowo-parkowym można obejrzeć: pałac z oranżerią, pomniki Fryderyka Chopina, amfiteatr, budynek bramny, fundamenty dworu, pozostałości hydroforni, fontannę, historyczny kamień, pomniki przyrody itd. W lewym skrzydle budowli umiejscowiono ośrodek chopinowski wraz z niewielkim muzeum, które poświęcono kompozytorowi, zaś na pałacowym poddaszu  umieszczono wystawę archeologiczną. 

Od Zamku Królewskiego do Pałacu w Wilanowie

Stolica - jesień 2024

 

    Trzydniowy pobyt w Stolicy obejmował zwiedzanie topowych zabytków: Zamek Królewski, Pałac na Wyspie, Pałac Myślewicki oraz Pałac w Wilanowie. W tzw. międzyczasie były jeszcze inne atrakcje: spektakl w Teatrze Kamienica, spacery po Starym Mieście, wizyta w Kościele św. Krzyża.

Zamek Królewski

    Początki Zamku Królewskiego sięgają XIV w., kiedy to powstała Wieża Wielka (Wieża Grodzka). Rozbudowywany w XVI i XVII w., za czasów Zygmunta III Wazy, uzyskał kształt zamkniętego pięcioboku. Był rezydencją królewską, miejscem obrad sejmu, centrum administracyjnym i kulturalnym kraju. Zniszczony w połowie XVII w. podczas wojen ze Szwecją, powoli odzyskiwał świetność za panowania Wettinów. W drugiej połowie XVIII w. artyści zatrudnieni przez Stanisława Augusta Poniatowskiego przebudowali wnętrza komnat, tworząc Apartamenty: Wielki i Królewski. We wrześniu 1939 r. Zamek został zbombardowany, a we wrześniu 1944 r. wysadzony w powietrze przez wojska niemieckie.

    19 stycznia 1971 na wniosek Edwarda Gierka Biuro Polityczne KC PZPR podjęło decyzję o rekonstrukcji Zamku. Fundusze na odbudowę zawdzięczano wyłącznie ofiarności społecznej. Powojenna koncepcja odbudowy nawiązała do historycznego układu wnętrz oraz tradycyjnych funkcji pomieszczeń. Rekonstrukcją zamku przeprowadzoną w latach 1971–1984 kierował Obywatelski Komitet Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie. Szczególne zasługi dla odbudowy Zamku położył Stanisław Lorentz, który od 1971 r. był wiceprzewodniczącym Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Zamku. W 1979 w zamku utworzono muzeum, powołując państwową instytucję kultury Zamek Królewski w Warszawie – Pomnik Historii i Kultury Narodowej. W 1980 roku razem ze Starym Miastem odbudowany Zamek Królewski w Warszawie został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. 

 

   

Od Muzeum Niepodległości do Muzeum Narodowego

 

 

Stolica - jesień 2024

     Kilkudniowe pobyty w Stolicy obejmowały zwiedzanie topowych zabytków: Pałac Rzeczypospolitej, Muzeum Narodowe, Muzeum Niepodległości, Pałac Królikarnia. W tzw. międzyczasie były jeszcze inne atrakcje: spektakle w teatrach, spacery po Starym Mieście. 

Muzeum Niepodległości

     Pałac Przebendowskich (Radziwiłłów, Zawiszów) – późnobarokowy pałac w Warszawie został pobudowany w 1728 r. dla podskarbiego koronnego Jana Jerzego Przebendowskiego. W 1863 roku nabył go Jan Kazimierz Zawisza (ojciec polskiej archeologii), a w 1912 r. pałac kupił książę Janusz Franciszek Radziwiłł. W czasie Powstania Warszawskiego, budynek zniszczono w ok. 70%. Został odbudowany w latach 1948–1949, lecz nie odtworzono skrzydeł bocznych i oficyn pałacu, a pałac znalazł się między jezdniami i torowiskami Trasy W-Z (sic!). 

    Muzeum Niepodległości utworzono 30 stycznia 1990 r. w wyniku przekształcenia Muzeum Historii Polskiego Ruchu Rewolucyjnego oraz Muzeum Lenina w Muzeum Historii Polskich Ruchów Niepodległościowych i Społecznych. Po kompleksowym remoncie pałacu, od 2021 roku, w Muzeum Niepodległości można oglądać cztery wystawy. Ich opis przytaczam za stroną internetową muzeum:

Od okolic Gniezna i Czerniejewa

 

 Wielkopolska

wrzesień 2024

 

 

 

    Kolejna odwiedzona przeze mnie część Wielkopolski to okolice Gniezna. Dwory w Kruchowie (pałac?), Jelitowie, Mielżynie, Żółczy, Żydowie i pałace w Czerniejewie, Niechanowie i Paruszewie zadziwiają swą, nie zawsze czytelną, architekturą.  

Dwory

Kruchowo

    Późnorenesansowy dwór z XVI stulecia (1582 r.?) w XVIII wieku rozbudowano nadając mu cechy barokowe. W roku 1921 dostawiono klasycystyczny portyk od frontu wsparty na czterech kolumnach jońskich zwieńczonych trójkątnym frontonem oraz arkadowy podcień z balkonem w elewacji tylnej. Belkowanie zawiera sentencję "NON DORMIT QUI CUSTODIAT" – (Nie śpi, kto stoi na straży), a fronton herb. Dach dwuspadowy łamany polski pokryto czerwoną dachówką. Wejście poprzedzone jest szerokimi i wysokimi schodami ujętymi murkami. Obecnie dwór pełni funkcje mieszkalne. 

Od Jarocina do Rokosowa

Wielkopolska

wrzesień 2024

 

     Kolejną wizytę w Wielkopolsce spowodowała wrześniowa Konferencja Naukowa w Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy. Po drodze odwiedziłam zabytkowe budowle: zamki, pałace i dwory, dziś pełniące przeróżne funkcje. Były wśród nich muzea, szkoły, hotele, pensjonaty, domy opieki, siedziby firm. Nie rzadko obiekty łączyły po dwie formy działalności. CD.

PAŁACE

Rokosowo

    Pałac w Rokosowie – dawna rezydencja rodziny Mycielskich zlokalizowana w gminie Poniec. Obiekt w stylu neogotyku romantycznego, zbudowany dla Józefa Mycielskiego, zaprojektowany przez F. A. Stülera w latach 1849-1854. W roku 1868 trafił pod władanie księcia Adama Konstantego Czartoryskiego, następnie jego syna i wnuka. W roku 1939 Czartoryskim wydano nakaz opuszczenia majątku. Po wojnie dawne dobra rozparcelował Skarb Państwa Polskiego. Pałac odrestaurowany w latach 1984-86. Charakterystyczne dla obiektu są narożnikowe, masywne wieże, krenelaż i częściowo sucha fosa wokół. Na szczycie środkowego ryzalitu umieszczony jest herb rodzinny – Dołęga. Z tyłu pałacu znajduje się ogród zimowy. Całość otacza zadbany park. Obiekt konferencyjno-szkoleniowy nosi nazwę Zamek Wielkopolski w Rokosowie.

 

Od Pałacu w Orli do Mojej Woli

 

Wielkopolska

wrzesień 2024

    Kolejną wizytę w Wielkopolsce spowodowała wrześniowa Konferencja Naukowa w Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy. Po drodze odwiedziłam zabytkowe budowle: zamki, pałace i dwory, dziś pełniące przeróżne funkcje. Były wśród nich muzea, szkoły, hotele, pensjonaty, domy opieki, siedziby firm. Nie rzadko obiekty łączyły po dwie formy działalności.

PAŁACE

Orla

    Pałac wybudowano w 1894 roku w stylu eklektycznym z elementami neobaroku i klasycyzmu. Budynek piętrowy, podpiwniczony, nakryty dachami wielospadowymi, z dużą trójkątną wystawką i facjatkami w połaciach. Od północy po bokach dwie narożne wieżyczki, a pośrodku nieznaczny, dwupiętrowy ryzalit zwieńczony pseudobarokowym szczytem, z wejściem poprzedzonym filarowym gankiem i zwężającymi się ku górze schodami. Obecnie w pałacu mieści się przytulny hotel ze stylowym wystrojem wszystkich pomieszczeń. Układ przestrzenny zespołu dworskiego z zabudowaniami folwarcznymi w znacznej mierze zachował się. Pozostałości pałacowego parku ze stawem zachwycają okazami starodrzewu. 

 

 

 

Od Koźmina Wielkopolskiego do Konferencji w Dobrzycy

 

 Wielkopolska

wrzesień 2024

     Kolejną wizytę w Wielkopolsce spowodowała wrześniowa Konferencja Naukowa w Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy. Po drodze odwiedziłam zabytkowe budowle: zamki, pałace i dwory, dziś pełniące przeróżne funkcje. Były wśród nich muzea, szkoły, hotele, pensjonaty, domy opieki, siedziby firm. Nie rzadko obiekty łączyły po dwie formy działalności – szkołę i muzeum.

Zamek w Koźminie Wielkopolskim

     W 1232 r. Władysław Odonic, książę wielkopolski, nadał Zakonowi Templariuszy wieś Koźmin. W latach 1312-1338 Koźmin był miastem królewskim. W 1338 r. Król Kazimierz Wielki nadał dobra koźmińskie Maćkowi Borkowicowi - późniejszemu staroście poznańskiemu, który za liczne rozboje skazany został na śmierć głodową na zamku w Olsztynie (koło Częstochowy). Budowę murowanego zamku w drugiej połowie XIV wieku rozpoczął Bartosz Wezenberg z Odolanowa, wojewoda poznański. Zmieniający się właściciele zamku rozbudowywali go i przebudowywali dostosowując do własnych potrzeb. Od 1865 roku w zamku rozpoczęły działalność placówki edukacyjne, a podczas Powstania Wielkopolskiego (1918-1919) znajdowała się tu siedziba sztabu i szpitala wojskowego. Po roku 1919 (z przerwą na czas okupacji 1939-1945) w zamku mieściły się różne szkoły – dziś Zespół Szkół Ponadpodstawowych im. Józefa Marcińca.
     Dawny zamek królewski to współcześnie oskarpowana, otynkowana budowla, składająca się z trzech skrzydeł mieszkalnych ustawionych w otwartą od zachodu podkowę. Składa się na nią ponad sto pomieszczeń rozlokowanych na czterech kondygnacjach. Charakterystyczną pozostałością po gotyckiej warowni jest ceglana oktogonalna wieża nakryta neobarokowym hełmem. Częściowo zachowały się również fosy oraz relikty dawnego przedbramia i osłaniających go wieżyczek. 

Muzeum Ziemi Koźmińskiej 

     W gotyckiej baszcie zamku znajduje się Muzeum Ziemi Koźmińskiej otwarte 22 grudnia 1988 r. z okazji siedemdziesiątej rocznicy Powstania Wielkopolskiego. Zgromadzono w nim eksponaty związane z historią Koźmina i ziemi koźmińskiej. Twórcą i kustoszem Muzeum jest doktor Michał Pietrowski – były nauczyciel historii w tutejszym liceum.

Od dworów i pałaców Ziemi Krakowskiej

 

Małopolska

sierpień 2024

    Pałace, dwory i sanktuaria Ziemi Krakowskiej odwiedziliśmy w drodze do ukochanych Tatr. Pałace: Balice, Nieznanice, Złoty Potok. Dwory: Stryszów, Łopuszna, Koryznówka. Sanktuaria: Częstochowa, Kalwaria Zebrzydowska. Kopalnia: Wieliczka.  Kruszyna, Borowno, Kościelec tylko z daleka… Wszystkie te zabytki zasługują na gruntowne zwiedzanie i wnikliwe poznanie ich historii.

Stryszów

    Dwór pochodzi z XVIII wieku, w 1741 przeszedł gruntowną przebudowę z dworu obronnego przekształcono go w rezydencję wiejską utrzymaną w stylu barokowym. W okresie okupacji Niemcy umieścili we dworze szkołę rolniczą. Po roku 1945 budowlę użytkowało PGR, a następnie Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna. W latach 1958-1968 zdewastowany dwór przejęły Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu tworząc muzeum wnętrz polskiego dworu - średniozamożnego z XIX wieku – salon, jadalnia, gabinet, biblioteka, sypialnia.