Polityka w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie, Artur Grottger, Olga Boznańska

Czy szóste piętro w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie to miejsce na prawdziwy teatr?

    Nie! Zaadaptowana sala koncertowa w prześmiesznym darze narodu radzieckiego, która nie posiada tradycyjnych balkonów czy eleganckiego foyer, gdzie antrakt nazywany jest przerwą, mizernie udaje klasyczny teatr. Może w takich „okolicznościach przyrody” powinno się wystawiać spektakle współczesne, które nie wymagają klasycznej oprawy nie tylko na scenie ale i poza nią?

    „Teatr to dziwny, teatr jedyny…”, jak zaśpiewałby Marek Grechuta, Teatr 6.piętro Michała Żebrowskiego i Eugeniusza Korina pokusił się o adaptację mniej znanego dramatu Włodzimierza Perzyńskiego zatytułowanego „Polityka”.

 

Polskie Piekiełko

    Włodzimierz Perzyński jako dramatopisarz okresu Młodej Polski zasłynął trzema utworami scenicznymi: Lekkomyślna siostra, Aszantka, Szczęście Frania, ośmieszającymi i piętnującymi drobnomieszczańskie społeczeństwo początku XX w. W roku 1919 Włodzimierz Perzyński popełnił sztukę „Polityka” wpisującą się w nurt political fiction a poświęconą Polskiemu Piekiełku z jego prywatą, zawiściami, niechęcią do kompromisu, kłótliwością, krytykanctwem osadzonymi w realiach Sejmu Ustawodawczego (1919-1922).

Chciałoby się jednak zapytać podobnie do wcześniejszego postu:

 „Czy absurdy Polski międzywojennej się przeterminowały?” 

 

Zośka i Parasol - opowieść...

 

Zośka i Parasol. Opowieść o niektórych ludziach i niektórych akcjach dwóch batalionów harcerskich

Aleksander Kamiński (1903 - 1978)

Iskry 2009

Transakcja przebiegła pomyślnie. Polecam.

    Komentarzem o takiej treści podsumowuje się udany zakup na portalu Allegro. W podobny sposób chcę zachęcić do lektury książki Aleksandra Kamińskiego zatytułowanej „Zośka i Parasol. Opowieść o niektórych ludziach i niektórych akcjach dwóch batalionów harcerskich”:

Czytanie przebiegło pomyślnie. Gorąco polecam!

Słownik polsko - polski.

    Minimalna porcja wyjaśnień dla młodych czytelników, aby łatwiej im było zorientować się w różnorodnych formach działalności konspiracyjnej polskiej młodzieży podczas okupacji hitlerowskiej.

Szare Szeregi – nazwa konspiracyjna Związku Harcerstwa Polskiego, w okresie II wojny światowej. Szare Szeregi zawiązano 27 września 1939 w Warszawie a zawieszono ich działalność 17 stycznia 1945 (data tzw. wyzwolenia Warszawy). W maju 1944 roku należało do organizacji ponad 8300 harcerzy i harcerek podzielonych na trzy sekcje zależne od wieku młodzieży. Najmłodszą grupę stanowili Zawiszacy (11-14 lat), którzy organizowali i pełnili służby pomocnicze np. Harcerską Pocztę Polową. Starsi harcerze (15 – 17 lat) tworzyli Bojowe Szkoły, które w ramach małego sabotażu wykonywały zadania o charakterze propagandowo-wychowawczym skierowane do społeczeństwa polskiego. Najstarsza młodzież (od 18 lat) walczyła z okupantem w Grupach Szturmowych biorąc udział w walkach zbrojnych i akcjach bojowych przeciw okupantowi. Grupy Szturmowe w listopadzie 1942 roku podporządkowano Kedywowi tj. Kierownictwu Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej, a w sierpniu 1943 roku utworzono z nich batalion Zośka i drugi batalion, później zwany Parasolem. 

Węzły pamięci niepodległej Polski

Węzły pamięci niepodległej Polski

Wydawnictwo Znak 2014

Co każdy Polak wiedzieć powinien?

     W 2010 roku z inicjatywy Zdzisława Najdera i dzięki zainteresowaniu dyrektora Muzeum Historii Polski, Roberta Kostro, z okazji zbliżającej się 150 rocznicy Powstania Styczniowego przystąpiono do realizacji projektu „Polska — węzły pamięci zbiorowej”, którego konsekwencją jest publikacja o charakterze leksykonu nosząca, jakże wiele mówiący tytuł: „Węzły pamięci niepodległej Polski”. Edycję tego dzieła w 2014 roku zawdzięczamy trzem podmiotom społecznym: Muzeum Historii Polski, Fundacji Węzły Pamięci i, naturalnie, Wydawnictwu Znak. Monumentalny tom liczy sobie 1300 stron, prawie 400 haseł ułożonych alfabetycznie a opracowanych przez prawie 140 autorów, 168 fotografii czarno-białych i kolorowych oraz dodatek z dwiema płytami CD zawierającymi pieśni i piosenki, głosy i dźwięki z epoki tj. popularne lub charakterystyczne dla II Rzeczypospolitej. Wobec ogromu informacji, które Zespół Redakcyjny pod czujnym okiem Rady Redakcyjnej zdecydował zamieścić na kartach książki, wynikała konieczność umieszczenia indeksów /nazw osobowych i geograficznych, wykazów skrótów i autorów oraz źródeł ilustracji. 

Centrala telefoniczna w Warszawie, 1927 r.

Nabrzeże Dworca Morskiego w Gdyni, lata trzydzieste XX w.

      Imponująca jest lista osób i instytucji zaangażowanych w prace, które doprowadziły do edycji tomu „Węzły pamięci niepodległej Polski”. Wśród instytucji wspierających wydanie książki znajdują się Polskie Radio S.A., Ośrodek KARTA, Tygodnik POLITYKA (oczywiście oprócz Muzeum Historii Polski, Fundacją Węzły Pamięci, Wydawnictwem Znak). W umieszczonej na końcu metryce książki można znaleźć niektóre tylko nazwiska osób współuczestniczących w przygotowaniu książki. Szeroko reprezentowany jest interdyscyplinarny zespół autorski omawianej pozycji, składający się z badaczy różnych dyscyplin, np. historyków, politologów, prawników, literatów i innych reprezentantów nauk humanistycznych.

Żołnierzom Wyklętym, Żołnierzom Niezłomnym w hołdzie!

 

 

 

 

 

 

 

 

AMOR PATRIAE NOSTRA LEX

    W przeddzień Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”, święta państwowego przypadającego 1 marca, brałam udział w Krakowie w koncercie pt. „Amor Patriae Nostra Lex”, co można tłumaczyć z języka łacińskiego: Miłość Ojczyzny naszym prawem (zawołanie towarzyszące chorągwiom husarskim).

     Koncert Galowy „W hołdzie Żołnierzom Wyklętym”, w którym uczestniczyła licznie przybyła publiczność (nie tylko krakowska), miał miejsce w nowoczesnym budynku Audytorium Maximum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, inaugurując  Festiwal „Wolnej i Niezawisłej”.

    Upamiętnienie Żołnierzy Wyklętych świętem narodowym zawdzięczamy prezydentowi Lechowi Kaczyńskiemu, który podjął stosowną inicjatywę ustawodawczą w 2010 roku oraz prezesowi IPN Januszowi Kurtyce popierającemu w 2009 roku projekt Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, ustanowienia dnia 1 marca dniem Żołnierzy Wyklętych. Obaj rzecznicy idei zginęli w Smoleńsku…

     Terminem „żołnierze wyklęci”, „żołnierze niezłomni” lub „żołnierze drugiej konspiracji” określani są uczestnicy antykomunistycznego ruchu partyzanckiego przeciwstawiający się sowietyzacji Polski, w czasach PRL nazywani reakcyjnym podziemiem. Po raz pierwszy użyto ww. terminu w roku 1993 w tytule wystawy „Żołnierze Wyklęci – antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944 r.”, którą zorganizowała Liga Republikańska.

Koncert "W hołdzie Żołnierzom Wyklętym"

Koncert "W hołdzie Żołnierzom Wyklętym"

     

    Preambuła Ustawy o ustanowieniu Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” wnosi:

W hołdzie „Żołnierzom Wyklętym” – bohaterom antykomunistycznego podziemia, którzy w obronie niepodległego bytu Państwa Polskiego, walcząc o prawo do samostanowienia i urzeczywistnienia dążeń demokratycznych społeczeństwa polskiego, z bronią w ręku, jak i w inny sposób, przeciwstawili się sowieckiej agresji i narzuconemu siłą reżimowi komunistycznemu...

Kresy w II Rzeczpospolitej

Kresy w II Rzeczpospolitej

Marek A. Koprowski

Wydawnictwo SBM 2012

 

Polska to obwarzanek: Kresy – urodzajne, centrum – nic.

     Tym wyrażeniem zdefiniował Kresy Józef Piłsudski. Polak urodzony na Litwie, który wydobył Polskę z niebytu, nie docenił wartości część środkowej Polski albo przeszacował walory jej Kresów. Ale czy istotnie możliwe jest wyolbrzymienie roli Kresów w podtrzymywaniu naszej tożsamości narodowej, zrozumieniu istoty polskości i wyjątkowego umiłowania Ojczyzny przez nas Polaków? Nazwę Kresy, dla oznaczenia dawnych ziem polskich na wschodzie, zawdzięczamy Wincentowi Polowi, autorowi m.in. poematu Mohort i Pieśni o ziemi naszej. 
     „Kształtowanie się Kresów w II Rzeczpospolitej” nie przebiegało bezproblemowo gdyż scalanie Polski z obszarów trzech odrębnych zaborów napotykało wyjątkowe trudności. Terytoria po zaborach austriackim, pruskim i rosyjskim różniło wszystko, jednakże łączył je wspólny naród i jego wola wskrzeszenia Wielkiej Rzeczypospolitej Polskiej. Naczelnik państwa preferował koncepcję powstania federacji Polski z niepodległą Białorusią, Ukrainą i Litwą, która to federacja miałaby charakter propolski i antyrosyjski. Koncepcja inkorporacyjna, stworzona przez Endecję z Romanem Dmowskim, zakładała wcielenie do Polski dawnych rosyjskich guberni oraz Podola i Wołynia. Obydwie koncepcje miały zwolenników i przeciwników ścierających się na froncie walki o nową Polskę.

Wilno

Zbaraż

Niezgodność ze źródłami!

     Kolejne lata po odzyskaniu przez Polskę niepodległości były jeszcze dalekie od czasów pokoju i wypełnione wojną z Zachodnioukraińską Republiką Ludową (1918-1919) oraz wojną polsko – bolszewicką (1919-1920). Ostateczne granice Polski na wschodzie wyznaczył tzw. Traktat ryski zawarty 18 marca 1921 roku w Rydze (rokowania rozpoczęto już 21 września 1920 roku!). Wcześniej, w październiku 1920 roku, na Litwie miał miejsce tzw. bunt Żeligowskiego, który przywrócił Wilno Polsce.

Niezrozumiałe są zatem zdania ze str. 35 książki „Kresy W II Rzeczpospolitej”:

„Zanim doszło do <<buntu Żeligowskiego>>, traktat ryski wyznaczył ostatecznie polskie granice wschodnie”

I następne zdanie:

„Porozumienie zostało zawarte w Rydze 21 września 1921 roku, po długich negocjacjach.”

Historyczne źródła podają, że podpisanie traktatu ryskiego nastąpiło o godz. 20.30 dnia 18 marca 1921 roku, natomiast Żeligowski prowadził akcję wyzwalania Wilna w 1920 roku. Dwie nieścisłości w jednym akapicie – to nie rokuje książce najlepiej! Odmiana "Rzeczypospolitej" brzmi według mnie lepiej niż stosowana w książce "Rzeczpospolitej".

Trembowla

Wilno - Ostra Brama

Wzgórze Błękitnego Snu czy koszmar syberyjskich zesłań?

Igor Newerly

   
Czytelnik 1999

Dlaczego Igor Newerly napisał po – ostatnią książkę? (nie przedostatnią)

     1986 roku Igor Newerly wydał książkę pod tytułem „Wzgórze Błękitnego Snu” kończącą Jego przywilej bycia pisarzem. Kilkadziesiąt lat wcześniej niedorosłemu jeszcze Igorowi Newerlemu „wymknął się pierwszy wierszyk i poparzył duszę”, tymczasem Jego ostatnie literackie dziecko tę duszę zabalsamowało. Tworzenie powieści „Wzgórze Błękitnego Snu” pomogło pisarzowi przetrwać trudny dla wszystkich Polaków okres stanu wojennego (wprowadzono 13 grudnia 1981 roku). Kilka tygodni wcześniej Igor Newerly odwiedził kwatery Sybiraków na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. W obliczu symbolicznej obecności Polaków, którzy z powodu bycia Polakami oddali swoje życie na nieludzkiej ziemi, Igor Newerly poczuł wewnętrzny imperatyw poświęcenia tym ludziom swej po-ostatniej książki – „napisania powieści z życia zesłańców na Syberii”. Do lat dziewięćdziesiątych XX wieku oprócz Wacława Sieroszewskiego drobny przyczynek do literatury sybirackiej dodał Zbigniew Domino w opowiadaniach syberyjskich zatytułowanych „Cedrowe orzechy” (wydane w 1974 roku).

     Należy w tym miejscu wspomnieć, że powieść „Wzgórze Błękitnego Snu” powstała w pewnym stopniu dzięki prywatnemu archiwum Haliny Wojciechowskiej, wnuczki powstańca styczniowego Narcyza Wojciechowskiego, które to archiwalia przekazała autorowi w 1981 roku. Większą część udostępnionych wspomnień Sybiraka autor powieści włączył do tekstu rozmowy bohatera książki Bronisława Najdarowskiego z samym Narcyzem Wojciechowskim. 

Pożegnanie Europy - Jacek Malczewski

Kim był Igor Newerly?

     Igor Newerly był postacią niejednoznaczną, którą z perspektywy trzydziestu lat po jego śmierci trudno oceniać. W życiorysach obejmujących czasy rewolucji i wojen często można znaleźć epizody ukazujące postępowanie ludzi w odcieniach szarości a nie tylko w tonacji czarno-białej. Młody Igor Newerly był członkiem Komsomołu a po wojnie przez kilkanaście lat należał do PZPR. Będąc synem oficera carskiej armii Mikołaja Abramowa, przyszły pisarz, mając 21 lat, nie znał jeszcze języka polskiego. Ale wystarczyły mu dwa lata, aby nauczyć się języka polskiego, a już po kilku następnych latach zadebiutował w polskiej prasie (1932 rok). Znaczącym wydarzeniem w życiu Igora Newerlego okazało się spotkanie z Januszem Korczakiem, którego został sekretarzem i współpracownikiem i od którego uczył się pisarstwa i umiłowania dzieci. W Warszawie Igor Newerly poświęcił się pracy pedagogiczno – wychowawczej z potrzebującymi pomocy dziećmi i młodzieżą. Wiele lat później Igor Newerly pomagał prześladowanym przez władze komunistyczne działaczom opozycji, min. zatrudniał Jacka Kuronia jako swego sekretarza (fortuna kołem się toczy).

Dwór - polska tożsamość

 

Maciej Rydel 

ZYSK I S-KA 2012

  
W Polsce w dalszym ciągu obowiązują stalinowskie dekrety, ponieważ polski parlament dotychczas nie uchwalił ustawy reprywatyzacyjnej.  Nie przeprowadzono reprywatyzacji i nie zwrócono zagrabionej przez państwo ojcowizny…

Maciej Rydel –  Polskie Towarzystwo Ziemiańskie. Gdańsk 2008

 

Kim jest Maciej Rydel?

     Akwarele Macieja Rydla czy bardziej znane akwarele i rysunki Napoleona Ordy w trwały sposób stworzyły w naszej wyobraźni obraz fenomenu polskości, jakim są dwory Rzeczypospolitej. Maciej Rydel (tak, tak, z „tych” Rydlów) jest ostatnim członkiem rodu urodzonym w rodzinnej posiadłości w Dołuszycach. On to podarował czytelnikom wyjątkowy dar. Darem tym jest książka „Dwór – polska tożsamość” w 2012 roku opublikowana nakładem wydawnictwa Zysk i S-ka.

 

Co znajduje się na exlibrisie Macieja Rydla?

     Autor projektując oficjalną witrynę internetową www.dwory-polskie.pl  umieścił na wszystkich jej podstronach swój exlibris, którym oznacza książki ze swej biblioteki. Rysunek utworzony na potrzeby exlibrisu definiuje pasję twórcy, którą oprócz ekonomii i marketingu, pozostają dzieje i architektura dworów polskich. Ten „Dokumentalista polskich dworów i historii ziemiaństwa” pisze książki i artykuły,  maluje, fotografuje, kolekcjonuje archiwalia, organizuje wystawy i odczyty, angażuje się w działalność Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego, itd., itd..

Gdzie było prawdziwe Soplicowo?

     We wstępie do książki Maciej Rydel zwraca uwagę czytelnika na znaczącą rolę dworów polskich w tworzeniu naszej tożsamości narodowej, ze swoistą obyczajowością, tradycjami, kultura i symboliką. Pisarz -  patriota nie omieszkał wspomnieć na kartach książki o dworze będącym pierwowzorem dworku w Soplicowie, w którym toczy się akcja naszej epopei narodowej „Pan Tadeusz”. Znany poecie Adamowi Mickiewiczowi z dzieciństwa dwór w Czombrowie jest tematem książki „Dziedziczki Soplicowa” autorstwa Joanny Puchalskiej.

Potok Wielki - Maciej Rydel

Czombrów - Maciej Rydel

źródło: ziemianie.org.pl

 

Krystyna Skarbek - Królowa podziemia czy zdrajczyni?

Krystyna Skarbek - 

Królowa podziemia czy zdrajczyni?   

Jarosław Molenda 

  Bellona 2013

Dlaczego zapomniano o Polakach?

     „Gra tajemnic" (oryg. The imitation game) to tytuł intrygującego  filmu o Alanie Turingu, genialnym matematyku, twórcy tzw. maszyny Turinga, który doprowadził do złamania kodu Enigmy – niemieckiej maszyny szyfrującej. Niestety, w filmie tym nie wspomniano o trzech polskich kryptologach, którzy w 1938 roku skonstruowali tzw. bombę kryptologiczną służącą automatycznemu łamaniu niemieckich szyfrogramów i to właśnie oni jawnie przyczynili się do pokonania niemieckich szyfrantów.

 

Czy na pewno „Ulubiona agentka Churchilla”?

     Równie niedocenioną przez Brytyjczyków postacią była polska agentka brytyjskiego wywiadu wojskowego SOE (Special Operations Executive, czyli Kierownictwo Operacji Specjalnych) Krystyna Skarbek. Jarosław Molenda, którego domeną jest literatura podróżnicza i eksploracja Ameryki Południowej zafascynowany losami Krystyny Skarbek uczynił ją bohaterką biografii zupełnie nietypowej w swoim dorobku pisarskim. Autor dodał książce szczególny podtytuł:  Królowa podziemia czy zdrajczyni? Na okładce książki znajduje się ponadto „nadtytuł” brzmiący: „Ulubiona agentka Churchilla” użyty w innej biografii agentki, napisanej przez Madeleine Masson: „Christine. SOE Agent and Churchill's Favourite Spy” a wydanej przez wydawnictwo VESPER, o którym pisałam wcześniej z powodu jego wieloznacznej nazwy. Ale, tak jak w puzzlach po bliższym przyjrzeniu się dostrzegamy, że nie związane ze sobą elementy jednak do siebie pasują, cofamy się myślą i Bingo!  Przecież Vesper to jest imię pierwszej dziewczyny Jamesa Bonda! 

Absurdy Polski międzywojennej

Absurdy Polski międzywojennej

Marek S. Fog ur. 1954

Vesper 2008

 

 

 

 

 

Zawsze to samo?

     Książka „Absurdy Polski międzywojennej” to efekt moich mimowolnych wizyt w księgarniach. Każde moje wejście do sklepu z książkami kończy się walką wewnętrzną między chęcią zakupu kilku interesujących pozycji a podszeptami rozsądku, że przecież niektórych książek nie muszę kupować, aby je przeczytać. Istnieją bowiem w naszych czasach biblioteki tradycyjne, którym Umberto Eco poświęcił nie jedną książkę np. „O bibliotece”, ale i biblioteki cyfrowe umożliwiające dostęp do większości książek. Zdaję sobie sprawę, że pojawiają się książki – hity jednego sezonu, mniej wartościowe, może trochę grafomańskie, literacko ubogie. Oczywiście, do tych ostatnich nie należy pozycja Absurdy Polski międzywojennej.

A zatem, stało się „veni, vidi, emi” (przyszłam, zobaczyłam, kupiłam :) ).

Z czym się łączy nazwa VESPER?

     Wybór zatytułowany „Absurdy Polski międzywojennej” zredagował tłumacz Marek S. Fog a wydało w 2008 roku wydawnictwo VESPER, którego nazwa kojarzy mi się z dziewczyną Bonda, Jamesa Bonda, zwanego agentem 007, bohatera książki Casino Royale  Iana Fleminga.   Inspiracją dla postaci Vesper była polska agentka brytyjskiego wywiadu Krystyna Skarbek.

Moje pierwsze boje. Wspomnienia spisane w twierdzy magdeburskiej.

Moje pierwsze boje. Wspomnienia spisane w twierdzy magdeburskiej.

Józef Piłsudski (1867 - 1935)

  Wydawnictwo Łódzkie 1988

 

   

 

Gdzie można poczytać o Szarej Piechocie?

„Legiony to żołnierska nuta…” - pieśń śpiewana po 1989 roku głośno, a oficjalnie uznana w 2007 roku za Pieśń Reprezentacyjną Wojska Polskiego, całkiem inaczej brzmiała wieczorem jesienią 1984 roku (w rok po zniesieniu stanu wojennego w Polsce) emocjonalnie wykonywana w wąskim gronie przez przedwojenną harcerkę. Tego dnia moja wiedza na temat Legionów Polskich była jednak znikoma, o czym dziś z zakłopotaniem donoszę.

Szczęśliwym trafem w tzw. wolnej Polsce z powodzeniem wprawiono w ruch  machinę wydawniczą i coraz częściej pojawiały się  publikacje przybliżające przebieg wydarzeń, które pomogły nam, Polakom, odzyskać Niepodległość. Niestrudzenie, z zapałem i uporem nadrabiałam zaległości w lekturze dotyczące prawdziwej, zgodnej z faktami, historii Polski dwudziestowiecznej. Stopniowo otwierały mi się oczy i zaczynałam pojmować, jak bardzo nieznana mi wcześniej wersja historii odbiega, a co więcej, stoi w sprzeczności z tą, którą publicznie szerzono i której uczono w szkołach „za komuny”. W ferworze walki o zmodyfikowanie mojej wiedzy historycznej, ze zdumieniem spostrzegłam, że przed przełomowym 1989 rokiem również pojawiały się na rynku nieliczne wartościowe książki.

W 1988 roku Wydawnictwo Łódzkie wydało niepozorną książeczkę z szarą (sic!) okładką o znamiennym tytule „Moje pierwsze boje”, z tekstem opartym na wydaniu z 1926 roku. „Wspomnienia spisane w twierdzy magdeburskiej” po raz pierwszy ukazały się w Warszawie 1925 roku opublikowane nakładem Instytutu Wydawniczego „Bibljoteka Polska”.  Autor niniejszych relacji,  Józef Piłsudski, rozpoczął utrwalanie swoich legionowych wspomnień w Magdeburgu, gdzie przebywał na internowaniu do listopada 1918 roku. Marszałek dokończył i opracował do druku swoje rękopisy w dworku w Sulejówku pod Warszawą po usunięciu się w cień życia politycznego w 1923 roku.

Legiony z Limanowej do Kamienicy - 1914