Od Grochowisk Szlacheckich do Rybieńca

 

 

Wielkopolskie/kujawsko-pomorskie - 2025

    Trasa marcowej wycieczki przebiegała przez pogranicze woj. kujawsko-pomorskiego i wielkopolskiego – powiaty: inowrocławski, żniński i gnieźnieński. Jej głównym celem był Dwór w Rybieńcu w  gminie Kiszkowo, gdzie zaplanowano imprezę pod nazwą „Turystyczny weekend z gwiazdą”. Po drodze udało mi się dotrzeć do kilku zabytkowych obiektów, o czym poniżej.

Grochowiska Szlacheckie

    Klasycystyczny dwór zbudowany około 1780 roku przez właścicielkę wsi Teofilę Korytowską (herbu Mora). Po 1912 roku dwór został przebudowany, podwyższono dachy tworząc drugą kondygnację nad traktem wschodnim i zachodnim oraz dobudowano ryzality elewacji tylnej. Ścianę frontową zdobi portyk – trójkątny przyczółek z herbem wsparty na czterech kolumnach. Do dworku prowadzi stylowa brama. Budynek otacza park krajobrazowy. Funkcjonuje tutaj stylowy hotel oraz restauracja. Wg http://paluki.travel.pl/177

 

Słaboszewko

    Dwór Zdziechowskich pochodzi z połowy XIX w. W latach 20-tych XX wieku dwór był miejscem spotkań wybitnych twórców i uczonych polskich. Przebywali tu m.in. Maria Dąbrowska, Eliza Orzeszkowa, Jerzy Andrzejewski, Witold Gombrowicz, Witold Małcużyński. Obecnie znajduje się tu biblioteka. Budynek z niewielkim, piętrowym ryzalitem na osi budynku. Wejście poprzedza arkadowy ganek, podtrzymujący balkon, zaś elewację ogrodową taras.

 

Rybno Wielkie

    Dwór wybudowano około 1790 roku dla Radzimińskiego. Jest to budynek parterowy z użytkowym poddaszem nakryty naczółkowym dachem. Na osi fasady umieszczony jest pozorny, piętrowy ryzalit zwieńczony trójkątnie. Przed wejściem głównym umieszczony jest kolumnowy ganek, który pierwotnie podtrzymywał balkon. W zespole dworsko-parkowym funkcjonuje stadnina koni.
    Kaplica grobowa rodziny Lange powstała po 1880 roku. Jest to budowla o klasycystycznych formach z odwołaniami do neogotyku. Pobudowana jest na rzucie ośmioboku i zwieńczona kopułą.

 

Zakrzewo

    Pałac wybudowano około 1870 roku. Gościła tu: Margaret Thatcher i Mary Robinson – prezydent Irlandii. Pałac późnoklasycystyczny z dwupiętrową częścią środkową oraz dwoma bocznymi, parterowymi pawilonami. Na wypiętrzonej części środkowej obiektu znajduje się taras. Całość nakryta dachem mansardowym. Elewacja budynku na całej powierzchni jest boniowana. Środkowa część fasady zdobiona czterema kolumnami w wielkim porządku. Obecnie w rękach prywatnych.

Łojewo

    Pałac zbudowano na przeł. XIX i XX w. dla Waltera Geisslera. Pałac neoklasycystyczny  nakryty jest czterospadowym dachem. Budynek w fasadzie akcentowany nieznacznym ryzalitem zwieńczonym trójkątnym szczytem. Poprzedzony jest skromnym portykiem kolumnowym dźwigającym balkon. W elewacji ogrodowej efektowne schody z tarasem. Pałac otacza zadbany park. Obecnie w rękach prywatnych.
   W Łojewie w 1868 r. w starej, nieistniejącej już szkole, urodził się Stanisław Przybyszewski, prekursor ekspresjonizmu, „Meteor Młodej Polski”.

 

Broniewice

    Pałac z 3 ćw. XIX w. wzniesiony dla rodziny von Tschepe. Pałac w stylu eklektycznym, złożony z korpusu i dwóch nieco wyższych skrzydeł. Wejście do dworu poprzedzał taras ze schodami. Korpus nakryto dwuspadowym dachem, natomiast skrzydła z trójkątnie zwieńczonym ryzalitem dachami czterospadowymi. W pałacu mieści się szkoła.

Mielno

   Po 1904 roku dla Wilhelma von Wendorff  wzniesiono pałac z formami historyzującymi: neorenesansowymi i neobarokowymi, w stylu tzw. "willhelmińskim”. Po jego bokach umieszczone są symetrycznie dwie oficyny. Jest to budynek nakryty wysokim dachem mansardowym. W osi wejściowej w obu elewacjach znajdują się ryzality z piętrami, zwieńczonymi przyczółkami. Fasadę akcentuje skromny portyk kolumnowy dźwigający balkon, a w elewacji ogrodowej arkadowy ganek. Obecnie w rękach prywatnych.

Ludzisko

    Dwór barokowy z końca XVIII w., nakryty dachem mansardowym z facjatami, z klasycystyczną oficyną. Na osi frontowej znajduje się czterokolumnowy portyk zwieńczony trójkątnym frontonem. Dwór od północy posiada taras z gankiem, a od zachodu neobarokowy ryzalit. Zachował się z całym zapleczem architektonicznym – z oficynami (dla służby dworskiej), czworakami (dla chłopów pracujących na folwarku) i parkiem, aleją dojazdową zakończoną bramą wjazdową. Mieści się tu Dom Pomocy Społecznej.

Obudno

    Pałac wybudowany dla Sylwestra Biberstein-Paruszewskiego herbu Rogala w 1850 r.  Pałac w stylu renesansu włoskiego łączący w sobie elementy klasycyzujące oraz neogotyckie. Zdobi go oktagonalna wieża znajdująca się w płd.- zach. narożniku. Od frontu masywny ryzalit z wgłębnym portykiem zamkniętym arkadowym łukiem, w którym znajduje się stiukowy kartusz. Obecnie w rękach prywatnych.

Popowo Ignacewo

    Dwór klasycystyczny z końca XIX w. Po bokach fasady dwa skrzydła, ryzality - zbudowane  częściowo na planie sześciokąta, nakryte dachami dwuspadowymi z naczółkami. Pięcioosiowy korpus po środku posiada portyk kolumnowy dźwigający balkon, nad którym wznosi się wystawka, a po jej bokach dwie miniaturowe facjatki z okrągłymi okienkami. 

     Pozostałe miejscowości zwiedziłam w ramach wydarzenia nazwanego „Turystyczny weekend z gwiazdą” zorganizowanego przez Karola Soberskiego i jego Instytut Literacki im. Marii i Franciszka Rubaszewskich. Były to: dwór w Rybieńcu, głaz w Budziejewku, miejsce Kus, kościół i Kipa w Łagiewnikach Kościelnych i kościół w Popowie Kościelnym. Ale o nich pisałam już wcześniej…

* zdjęcia własne CANON PowerShot SX620 HS

Turystyczny weekend z gwiazdą - Rybieniec

  

 

Rybieniec - marzec 2025

 

 

 

 

Noc Tajemnic we dworze w Rybieńcu

    W dniach 14 -16 marca 2025 roku we dworze w Rybieńcu odbyła się czwarta edycja "Turystycznego weekendu z gwiazdą". Wydarzenie zgromadziło miłośników historii i turystyki z różnych zakątków Polski, w tym Wrocławia, Poznania, Brodnicy, Mieszkowic, Gniezna, Wałbrzycha, Dalek, Wyszkowa, Czerlejna i Ciechocinka, gotowych na przygodę, intelektualne wyzwania i testowanie lokalnych przysmaków.
    Rybieniec to wieś w gminie Kiszkowo w powiecie gnieźnieńskim województwie wielkopolskim. W 1909 roku właścicielem Rybieńca został Friedrich Wendorff, dla którego w 1910 roku zbudowano dwór (pałac?). Wtedy nazwa wsi brzmiała Klein Rybno, by po 1918 r. powrócić do formy Rybieniec.
Dwór jest położony nad jeziorem Małe Rybno, tworzącym swoisty ekosystem z bogatą florą (nawet nenufarami) i fauną wodną. Tysiące ptaków, które mają tu swe lęgowiska, stanowią wartość dodaną do budowli, chociaż ze wschodem słońca zaczynają się ich krzykliwe nawoływania, a zatem o spaniu można zapomnieć. 

Dzień pierwszy – Tajemnice, które nie dają spać...

    Weekend rozpoczęła IV "Noc Tajemnic" – czyli idealna okazja, żeby zamiast spać, słuchać fascynujących opowieści o skarbach, duchach i arystokratycznych intrygach. Piotr Karsznia, znany rysownik, zabrał nas w "Świat melodii węgla i papieru", a Karol Soberski przedstawił temat skarbów i tajemnic arystokracji na prowincji i historie rodem z najlepszych powieści sensacyjnych. Dyskusje trwały do późnych godzin nocnych, a niektórzy podejrzewają, że duchy pałacu nadstawiały uszu.

 

 

Dzień drugi – Wędrówki i odkrycia (od stosu do ogniska)

    Dzień rozpoczął się od wspólnego śniadania, na którym przekonaliśmy się, że we dworze w Rybieńcu nie tylko historia jest fascynująca, ale i kuchnia. Po takiej rozgrzewce wyruszyliśmy na wycieczkę po regionie, odkrywając tajemnicze miejsca, zabytkowe kościoły i prastare obiekty, które aż proszą się o film historyczny. Odwiedziliśmy najciekawsze atrakcje turystyczne gminy Kiszkowo, Kłecko i Mieścisko.
    W Łagiewnikach Kościelnych podziwialiśmy drewniany kościół pw. Bożego Ciała z roku 1741, na którego stropie umieszczono dekorację ukazującą cykl symbolicznych malowideł. Do pozostałych zabytków należą dwa zabytkowe drewniane krucyfiksy w prezbiterium i w kruchcie (XVII w.). Następnie weszliśmy na Kipę - lodową wyspę na stawie obok dworu, który z wyspą łączył podziemny tunel… Miejsce zwane Kuś znajdujące się w Gorzuchowie było świadkiem spalenia na stosie dziesięciu kobiet-zielarek w 1761 roku. Pojechaliśmy i tam, ale o czarach wolimy nic nie mówić. Kamień św. Wojciecha w Budziejewku to ogromny głaz (wymiary: 7,5 m x 4,7 m x 4 m), z którego św. Wojciech głosił Słowo Boże. W 1840 roku kamień uznano za pomnik przyrody nieożywionej. Obok niego tryska cudowne źródełko… Popowo Kościelne zachwyciło drewnianym kościołem wzniesiony w 1629 roku pw. Zwiastowania NMP, w którym na bocznych ścianach zachowały się XVII-wieczne portrety trumienne. Wokół kościoła znajduje się kilkanaście nietypowych kapliczek z figurami świętych, pochodzących z 1926 r.
    Wieczorem, nad jeziorem Rybno Małe, rozpaliliśmy ognisko (od jednej zapałki!). Była to okazja do rozmów o historii i tajemnicach regionu, nieustannej integracji uczestników i posłuchania ciszy...

 

 

 

 

Dzień trzeci – Pożegnanie z historią (i z noclegiem w pałacu)

    Ostatni dzień weekendu rozpoczął się prelekcją, a następnie zwiedzaniem dworu z przewodnikiem Karolem Soberskim. Podczas tej części weekendu mieliśmy możliwość poznania historii budowli, jego dawnych właścicieli oraz tajemnic, jakie skrywały jego mury. Nasz cicerone przybliżył także ciekawostki dotyczące architektury i renowacji budynku. Po trzech dniach spędzonych w tym klimatycznym miejscu, niektórzy uczestnicy czuli się już niemal jak arystokraci i próbowali negocjować przedłużenie pobytu. Weekend zakończył się przedłużanymi pożegnaniami, bo tak trudno było wyjechać z Rybieńca.

 

 

Gość specjalny

    Gościem honorowym wydarzenia był Piotr Karsznia, znawca historii militarnej, regionalista, kronikarz i dokumentalista programu TVP red. Adama Sikorskiego „Było... nie minęło”. Jego mistrzem był prof. Wiktor Zin, a niekwestionowanymi autorytetami prof. Ludwik Maciąg i Szymon Kobyliński. Artysta opowiedział o swoich inspiracjach, ale też namalował na żywo obraz przedstawiający Fryderyka Wendorffa, ostatniego przedwojennego właściciela Rybieńca, wyjeżdżającego z tego majątku do swojej „modlitewni”. Dzieło  przekazał właścicielowi pałacu, panu Mieczysławowi, który – jak donoszą świadkowie – był wzruszony.
    Piotr Karsznia jest jednym z twórców największego historycznego muralu w Europie (niemal 750 m długości i 3 m wysokości) znajdującego się na murze okalającym Narodowe Centrum Kryptologii w Legionowie. Dzieło zatytułowane „1050 lat chwały polskiego oręża” upamiętnia 100 największych bitew, jakie Państwo Polskie stoczyło od panowania Mieszka I do czasów współczesnych.

 

 

 

Organizator wydarzenia (wg https://pojezierze24.pl)

    Karol Soberski to pisarz, dziennikarz, dokumentalista, badacz lokalnej historii, prezes Fundacji Historycznej „Przywracamy Pamięć” (www.fundacjahistoryczna.pl), redaktor naczelny portalu Pojezierze24.pl i prezes Instytutu Literackiego im. Marii i Franciszka Rubaszewskich (www.instytut-literacki.pl). Urodził się w XIX-wiecznym pałacu w Popowie Ignacewie i pewnie dlatego od 20 lat odkrywa tajemnice ziemiaństwa, pałaców i dworów oraz sekrety II wojny światowej w Wielkopolsce, na Kujawach i Pałukach. Autor przewodników turystycznych oraz książek o skarbach i tajemnicach, o ziemiaństwie i II wojnie światowej na pograniczu ww. regionów… W ramach cyklu „Wędrówki z historią” oprowadza turystów po pałacach i dworach oraz najciekawszych historycznie miejscach wspomnianego pogranicza. Jest pomysłodawcą i głównym organizatorem Festiwalu Historycznego „Tajemnice Trzech Stuleci” - jednego z największych w Polsce spotkań pasjonatów historii, miłośników skarbów i tajemnic, pisarzy i eksploratorów. 

 

 

 

 

 

 

 

 

Uwagi, spostrzeżenia, opinie (pozytywne)

    Największym hitem wydarzenia była atmosfera – pełna pasji, wiedzy i dobrego humoru. Organizacja dopięta na ostatni guzik (nie licząc tych, które odpadły przy nadmiarze emocji), ciekawy program, a przede wszystkim świetne towarzystwo sprawiły, że nikt nie chciał wracać do rzeczywistości. Wszyscy uczestnicy chwalili doskonałą organizację, ciekawy i różnorodny program oraz możliwość spotkania z pasjonatami historii i turystyki.
    Dodatkowym walorem był sam dwór w Rybieńcu – jego historyczna wartość, piękne otoczenie oraz klimat starej rezydencji, które sprawiły, że czuliśmy się, jakbyśmy przenieśli się w czasie. Malownicza sceneria, bliskość jeziora i starannie przygotowane atrakcje sprawiły, że wydarzenie było nie tylko edukacyjne, ale i pełne niezapomnianych wrażeń. Sama posiadłość w Rybieńcu okazała się miejscem tak urokliwym, że kilka osób poważnie rozważało zamieszkanie tam na stałe. Szczególne ukłony kierowaliśmy są do właściciela rezydencji, pana Mieczysława, za umożliwienie organizacji tego wyjątkowego wydarzenia oraz staropolską gościnność i niebywałą serdeczność.
    Organizatorzy serdecznie dziękowali wszystkim uczestnikom za obecność, aktywny udział, tworzenie niepowtarzalnej atmosfery spotkania i to, że nie zasnęli podczas "Nocy Tajemnic". Twórcy wydarzenia  zaprosili nas na kolejną edycję "Turystycznego weekendu z gwiazdą”, która z pewnością przyniesie jeszcze więcej tajemnic, atrakcji i niespodzianek.
    Czy było warto przyjechać? Oczywiście! Czy wrócimy w przyszłym roku? Z pewnością! Czy duch pałacu będzie nas pamiętać? Pewnie tak, ale o tym sza... 

* zdjęcia własne CANON PowerShot SX620 HS

Kijewo. Trudna miłość

 

 

Maria Romana Gierczyńska

Wydawnictwo P.H. Bin-Com Krzysztof Budzyń 2024

 

 

 

„Kupując zabytkowy dwór czułam zobowiązanie do poznania jego historii” *

 

     Książka "Kijewo. Trudna miłość" autorstwa Marii Romany Gierczyńskiej to wyjątkowe opracowanie historyczne, poświęcone wsi Kijewo w województwie wielkopolskim, w powiecie średzkim, gminie Środa Wielkopolska. Publikacja szczegółowo ukazuje dzieje miejscowości Kijewo, dworu i folwarku, ich mieszkańców oraz związanych z nią rodów. Na przestrzeni wieków kijewskie włości należały do różnych właścicieli: Górków, Czarnkowskich, Grudzińskich, Działyńskich (z Białą Damą), Szołdrskich, Zamoyskich, Fundacji „Zakłady Kórnickie”. Podczas okupacji hitlerowskiej dobra „Zakładów Kórnickich” przejęła Fundacja do Niemieckich Badań Wschodnich. Po wojnie, w wyniku różnych decyzji, w majątku kijewskim zorganizowano gospodarstwo szkolne Państwowego Liceum Rolniczego. We dworze mieszkało kierownictwo gospodarstwa i uczniowie odbywający praktyki. Od 1990 roku opuszczona budowla zaczęła popadać w ruinę… Po 15 latach dewastacji zabytkowym obiektem zainteresowali się Państwo Gierczyńscy i uratowali go przed całkowitym unicestwieniem.