Od koncertu w Gałkach do dworu Mościbrody

MAZOWSZE

lipiec 2024

    Wschodnią część województwa mazowieckiego odwiedziłam w lipcu korzystając z zaproszenia do Dworu Gałki na imprezę artystyczną „Mazowsze w centrum Europy” z cyklu Koncerty w Pałacach i Dworach Mazowsza. Obejrzałam siedem dworów, trzy pałace i jeden zamek oraz kilka zabytkowych budowli w Siedlcach, w tym Muzeum Diecezjalne.

Dwory

 

Koncert w Gałkach

     Koncert we Dworze w Gałkach, który odbył się 14 lipca 2024 roku jest częścią cyklu „Koncerty w pałacach i dworach Mazowsza” zatytułowanego „Mazowsze w sercu Europy”. To wydarzenie jest jednym z wielu organizowanych w ramach tej serii imprez, mających na celu promowanie muzyki klasycznej i poezji patriotycznej oraz miejsc o szczególnym znaczeniu kulturalnym i historycznym na Mazowszu.
    Na koncercie w Gałkach wystąpili znani artyści: Jerzy Zelnik recytacja, Anna Kuczok wiolonczela, Patrycja Grecka skrzypce, Janusz Powolny fortepian i gościnnie Halina Rowicka aktorka. Jerzy Zelnik wspaniale recytował i interpretował poezję Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Jana Kochanowskiego, Wisławy Szymborskiej, Cypriana Kamila Norwida. Muzycy przedstawili, wykonywaną na żywo, polską muzykę filmową Wojciecha Kilara, Waldemara Kazaneckiego oraz Krzesimira Dębskiego. Spektakl nie tylko zaprezentował bogactwo muzyki i literatury polskiej, ale również przypomniał o ważnych momentach w historii Polski. Koncerty takie, jak ten we Dworze w Gałkach pomagają w zachowaniu i przekazywaniu tradycji narodowych młodszym pokoleniom. Utrzymanie ciągłości kulturowej i pamięci historycznej jest kluczowe dla przetrwania narodowej tożsamości. Odnajdywanie polskości w kulturze, dzięki połączeniu muzyki i poezji, wywarło silny emocjonalny wpływ na widzów. Znakomici gospodarze Dworu, Państwo Małgorzata i Waldemar Gujscy oraz historyczne wnętrza ich Dworu, stworzyły unikalną atmosferę pełną wzruszeń i patriotycznych uniesień. Zgromadzeni wokół fortepianu, artystów i wspólnych wartości jednoczyliśmy się w poczuciu naszej tożsamości narodowej.

 

 

Mościbrody

     Zatrzymałam się w Mościbrodach, w historycznej Ziemi Łukowskiej, we dworze który ufundował w 1848 r. Andrzej Jarząb. Za jego udział w Powstaniu Styczniowym 1863 roku Rosjanie skonfiskowali majątek i do 1915 r. władał nim generał Niestrujew Maniukin, a później jego syn Mikołaj. Podczas obydwu wojen światowych we dworze stacjonowali Niemcy, a po zakończeniu ostatniej wojny mieszkali pracownicy Państwowego Gospodarstwa Rolnego, co doprowadziło do dewastacji budowli. Po roku 2000 obiekt trafił w ręce prywatnych inwestorów, którzy przywrócili mu dawny blask i przyjmują licznych gości hotelowych, konferencyjnych weselnych itp. Do ich dyspozycji oddają zabytkowy dwór, malowniczy ogród, podwórze biesiadne, oficynę z restauracją, poddasze mieszkalne, zabudowania folwarczne, park krajobrazowy, hodowlane stawy rybne. Właściciele dworu w Mościbrodach odtworzyli wyjątkową atmosferę XIX-wiecznej siedziby ziemiańskiej, jako miejsca spotkań rodzinnych, towarzyskich i biznesowych. Staropolska gościnność we współczesnym wydaniu… 

 

 

 

 

 

Garwolin Zawady

   
    Właścicielami majątku Zawady w Garwolinie byli m.in. w latach 1912-1947 Feliks Malinowski, syn Michała, który ożenił się z Marią Frelich, a po 1947 r. Kazimierz Malinowski, syn Feliksa. Następnie resztówkę dóbr Zawady nabył Jan Kosicki, ostatni zarządca folwarku. Obecny właściciel przeprowadził niezwykle udany remont budynku, w latach 2018-2022. W skład zespołu dworsko-parkowego wchodzą:
Dwór - Budynek murowany wzniesiony w 1927 r. w stylu dworkowym, postawiony na miejscu poprzedniego dworu modrzewiowego.
Park – z kilkoma okazami starodrzewia m.in. 3 lipy drobnolistne zwane "Lipami Króla Jana III Sobieskiego", dąb szypułkowy oraz jesion wyniosły.
Domek dozorcy i Spichlerz z lat 1907-1914 oraz Oficyna - budynek murowany z początku XX w.
Droga - zachował się fragment oryginalnej brukowanej drogi prowadzącej do dworu i kolisty podjazd do dworu.
Stawy - Na południe od dworu położony jest zespół stawów rybnych urządzonych na niewielkim dopływie rzeki Wilgi.
Ulica w Garwolinie prowadząca do zespołu stawów, dla upamiętnienia majątku oraz wcześniejszej wsi, nosi nazwę Zawady.

 

 

Pałace

Dębinki

     Aktualnie trwają prace nad rewitalizacją zespołu pałacowo-parkowego oraz jego adaptacją na potrzeby muzeum. Przyszłe zbiory Muzeum Cypriana Norwida w Dębinkach są obecnie dostępne w salach wystawowych Pałacu w Chrzęsnem.
Pałac w Dębinkach zbudowano w pierwszej poł. XVIII w. dla Jana Renarda, a następnie sprzedano Ksaweremu Dybowskiemu, ojczymowi Ludwiki, matki Cypriana Norwida. Po  śmierci Norwidów, Dybowski jako członek Rady Familijnej stał się opiekunem ich dzieci: Cypriana oraz jego rodzeństwa. Dzieci często przebywały w majątku swego krewnego w Dębinkach.

 

 

 

 Chrzęsne

     Stefan Dobrogost Grzybowski wybudował pałac w 1635 r. Z kolejnych właścicieli największe zasługi położyły rodziny Koskowskich i Karskich. Pałac w Chrzęsnem był gniazdem rodzinnym, ale także salonem artystycznym prowadzonym przez Wincentynę Karską, która zapraszała do siebie artystów. Z Chrzęsnem związani są artyści z rodziny Kotarbińskich, Cyprian Kamil Norwid, Szymon Kobyliński, Władysław Podkowiński. Ten ostatni namalował w rezydencji kilka obrazów, m.in. „Dzieci w ogrodzie”, na którym autor przedstawił Tadeusza i Mieczysława Kotarbińskich.
    Po 1965 roku zespół pałacowo – parkowy w Chrzęsnem zaadaptowano na potrzeby zakładu wychowawczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci i mieszkania socjalne. Ośrodek szkolny zlikwidowano w 1998 r., ale dopiero w latach 2009-2014 przeprowadzono tam prace budowlano-konserwatorskie. W skład całego zespołu oprócz pałacu wchodzi budynek administracyjny (dawny czworak) i przebudowany spichlerz. Po adaptacji do celów muzealnych pałac funkcjonuje jako ośrodek kultury, sztuki i edukacji, podejmujący liczne działania artystyczne, plenery, koncerty, warsztaty, wystawy oraz lekcje muzealne. Zwiedzać można stylowe wnętrza, zdobione oryginalnymi detalami oraz stałą wystawę Norwidianów ze zbiorów Fundacji Museion Norwid (przyszłe zbiory Muzeum Cypriana Norwida w Dębinkach).

 

 

    Mazowiecka architektura stanowi świadectwo bogatej i wielowymiarowej historii regionu, który przez wieki był świadkiem wielu ważnych wydarzeń historycznych i wpływów kulturowych. Z pewnością będę jeszcze przemierzać szlaki Mazowsza…

* zdjęcia własne CANON EOS 1300 

Od El Greco w Siedlcach do Zamku Liw

Mazowsze

lipiec - 2024

     Wschodnią część województwa mazowieckiego odwiedziłam w lipcu korzystając z zaproszenia do Dworu Gałki na imprezę artystyczną „Mazowsze w centrum Europy” z cyklu Koncerty w Pałacach i Dworach Mazowsza. Obejrzałam siedem dworów, trzy pałace i jeden zamek oraz kilka zabytkowych budowli w Siedlcach, w tym Muzeum Diecezjalne.

Dwory

Chlewiska

     W Chlewiskach znajduje się Dom Pracy Twórczej „Reymontówka”. Dwór wybudowano w poł. XIX w. dla rodziny Różańskich. Następnie właścicielem majątku został ichtiolog Józef Helbich, który założył tu stawy rybne. W 1926 r. dworek wraz z 300 ha gruntów kupiła wdowa po Władysławie Reymoncie, Aurelia. Za jej czasów Chlewiska przeżywają okres największej świetności. W 1981 r. powołano tutaj Dom Pracy Twórczej. Za dworem postawiono popiersie Władysława Reymonta. We dworze organizuje się: plenery i warsztaty artystyczne, narady, szkolenia, konferencje, wczasy, kolonie, koncerty, wystawy, uroczystości rodzinne, pikniki itp.

Miętne

     Michał Staniukowicz w latach 1840–1842 wybudował obecny budynek dworu. Po jego śmierci majątek odziedziczył syn Michał. W roku 1915 w dworze przebywał Józef Piłsudski. W 1924 roku Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Stanisław Wojciechowski otworzył w budynku dworu Szkołę Rolniczą Męską im. Stanisława Staszica, która funkcjonowała tam do 1977 roku. Potem jej miejsce zajęło przedszkole.
Po roku 1981 dwór opustoszał. W latach 1997–2002 zostały przeprowadzone gruntowe prace remontowe. Po modernizacji miała tu swoją siedzibę Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Od 2016 roku funkcjonuje tu Powiatowe Centrum Kultury i Promocji. Zabytkowy dwór otoczony jest parkiem z XIX wieku. Z pierwotnego układu zabytkowego zachowała się piękna aleja lipowo-dębowa z najstarszymi drzewami liczącymi ponad 300 lat.

Somianka

     Dwór somiankowski pobudowano w pierwszej poł. XIX wieku wg projektu Adama Idźkowskiego. Dwór odbudowany został w latach 1996-2001. Zachowana została ciągłość prawa własności. Dwór w Somiance wrócił do swojej pierwotnej funkcji domu rodzinnego i taki trwa po dziś. Otwarty na wieś, wspiera miejscowe organizacje społeczne i podejmuje wszelkie aktywności kulturalne i historyczne, koncerty, kursy, uroczystości, warsztaty i seminaria.

Głosków

     Dwór wybudowano w I poł. XIX w. dla rodziny Młyńskich lub Przebendowskich. W 1946 r. roku mieściła się w nim spółdzielnia produkcyjna. W 1965 r. rozpoczęto jego remont, znaleziono wówczas szable i pistolety ukryte w czasach powstania listopadowego. W 1978 r. obiekt został przejęty przez Marka Kotańskiego, który w budynku utworzył ośrodek terapeutyczny „MONAR”, do dziś pomagający osobom uzależnionym. W otoczeniu dwory znajdują się pozostałości parku oraz zabytkowych zabudowań gospodarczych: stodoły i spichlerza z XIX w. 

Borowie

     Dwór, zbudowany w początkach XIX wieku dla rodziny Moszyńskich. W otoczeniu dworu znajdują się pozostałości parku, duży staw oraz podjazd z gazonem pośrodku. Obecnie dwór jest siedzibą instytucji samorządowych, m.in. Urzędu Gminy. Zabytkowy dwór otoczony jest parkiem z XIX wieku.

Pałace

Niegów

     Pałac Boży został wniesiony w 1876 roku dla Aleksandra Ihnatowicza. W 1931 roku resztówkę wraz z pałacem nabyło Zgromadzenie Sióstr Benedyktynek Samarytanek Krzyża Chrystusowego. Od tego czasu dawna siedziba Ihnatowiczów nosi nazwę „Samaria”. Przebudowa w 1980 roku zmieniła znacznie bryłę pałacu, gdyż podwyższono go o jedno piętro zacierając stylistykę dawnej siedziby ziemiańskiej. Dwór otacza piękny, zabytkowy park założony w XIX wieku.

Bedlno

     Pałac w Bedlnie z 1920 roku należał do Jana Blocha, plantatora buraków cukrowych. Otoczony jest parkiem, w którym znajdują się dwa stawy. Po zakończeniu II Wojny Światowej we dworze ulokowano szkołę. W latach 90-tych dwór przeszedł w ręce prywatne, a w roku 1996 przeszedł gruntowny remont. 

Zamek

Liw

     Gotycki murowany książęcy zamek wzniesiono przed 1429 r. jako strażnicę graniczną na sztucznej wyspie otoczonej bagnami Liwca – granicznej rzeki Mazowsza i Litwy. Gruntownie przebudowany go w XVI i XVII. Obecnie zespół zamkowy składa się z wieży i murów pozostałych z zamku zniszczonego podczas potopu szwedzkiego i wojny północnej, barokowego dworu starostwa liwskiego z 1782 r. oraz piwnic gotyckich Domu Wielkiego. Od 1963 r. jest siedzibą Muzeum Zbrojowni na Zamku w Liwie, które prezentuje militaria z całego świata. Zbiory zawierają kolekcje malarstwa i grafiki, portrety sarmackie, sceny batalistyczne, wizerunki wodzów. Wystrój wnętrz dopełniają zabytkowe meble i tkaniny. W gotyckich piwnicach lokowane są wystawy czasowe, obecnie „Tadeusz Kościuszko (1746-1817) Naczelnik Wolności".

Siedlce zabytki cd

     Siedlce położone są na Podlasiu Południowym, ale historycznie należały do ziemi łukowskiej (Małopolska) na Wysoczyźnie Siedleckiej. Siedziba rzymskokatolickiej kurii diecezji siedleckiej. Prawa miejskie Siedlce otrzymały w 1547 roku. Zniszczone przez Szwedów w XVII w. Odrodzenie miasta nastąpiło w XVIII wieku za Aleksandry Ogińskiej z rodu Czartoryskich (1730-1798). Miasto stało się ważnym ośrodkiem życia towarzyskiego i kulturalnego w Polsce, gościło nawet króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
    Pozostałe zabytki Siedlec, których nie ma w części o Podlasiu Południowym cz. 2.
Kuria Biskupia - zbudowany w latach 1872-1873 przez Franciszka Modrzewskiego jako siedziba Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego.
Odwach (pomieszczenia dla straży miejskiej) - wybudowany kosztem Aleksandry Ogińskiej przed 1787 r. rozbudowano w 1834 r. Obecnie mieści Bibliotekę Miejską.
Narodowy Bank Polski - Budynek wzniesiono w 1924 r. w stylu klasycyzmu akademickiego - budynków użyteczności publicznej w okresie dwudziestolecia międzywojennego.
Teatr – budynek wzniesiono w pierwszej ćwierci XIX w. Mieścił wozownie należące do Aleksandry Ogińskiej.  Obecnie - Urząd Stanu Cywilnego.
Pomnik "Marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu Budowniczemu Polski Odrodzonej 1930" odbudowany i odsłonięty w 1990 r. ulokowany naprzeciw siedziby Urzędu Miasta.

    Muzeum Diecezjalne w Siedlcach (muzeum diecezji siedleckiej) powstało w 1918 roku jako muzeum diecezji podlaskiej z siedzibą w Janowie Podlaskim. W 1924 roku muzeum zostało przeniesione (wraz z diecezją) do Siedlec. Siedzibą muzeum został budynek kurii biskupiej. W 1991 roku zostało przeniesione do nowej siedziby przy ul. Świrskiego. W latach 1992–1999 przeprowadzono w budynku gruntowne prace adaptacyjne pomieszczeń dla celów muzealnych. Muzeum oficjalnie zostało otwarte 1 czerwca 2000 roku. 15 października 2004 roku została w nim uroczyście otwarta ekspozycja obrazu „Święty Franciszek otrzymujący stygmaty”, którego autorstwo przypisywane jest El Grecowi.

Ekstaza św. Franciszka - El Greco

    W 1964 roku obraz wiszący na ścianie plebanii Parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Kosowie Lackim, odkryły pracownice Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk, prowadzące inwentaryzację zabytków sztuki. W 1974 roku przeprowadzono badania (m.in. mikrochemiczne, rentgenowskie i spektrograficzne) oraz konserwację obrazu w Pracowni Konserwacji Zabytków w Warszawie. Od 15 października 2004 roku obraz "Ekstaza świętego Franciszka" jest prezentowany na ekspozycji stałej Muzeum Diecezjalnego w Siedlcach. Stało się to możliwe dopiero po przystosowaniu budynku do eksponowania tak cennego obrazu (adaptacji i systemów zabezpieczeń).

 

    O wizycie w pozostałych zabytkach (Gałki, Mościbrody, Garwolin-Zawady, Dębinki, Chrzęsne) będzie napisane dalej…

* zdjęcia własne CANON EOS 1300D