Ziemianki. Co panie z dworów łączyło z chłopkami

Marta Strzelecka

 

Marginesy - 2023

Opis ze strony wydawcy – MARGINESY 2023  https://marginesy.com.pl/sklep/produkt/133801/ziemianki

« Postępowe dobrodziejki czy strażniczki patriarchatu?

 

     Szkoła w Nałęczowie, działająca w pierwszej połowie XX wieku, wpisuje się w ostatni rozdział historii polskiego ziemiaństwa. W prowadzonej przez ziemianki placówce nauczano kobiety z różnych klas – choć w założeniu przede wszystkim chłopki – fachowego prowadzenia gospodarstwa.
    Marta Strzelecka rozmawia z rodzinami nauczycielek pracujących niegdyś w nałęczowskiej szkole oraz z dziećmi i krewnymi absolwentek, zgłębia archiwa, międzywojenną prasę, prace naukowe i zastanawia się, jak układały się relacje między ziemiankami i chłopkami i jakie znaczenie miały starania pań z dworów, by zbliżyć do siebie włościanki.
    Ziemianki opisują, jak rozwijał się system edukacji kobiet w Polsce, jak zmieniało się postrzeganie roli pani domu, osoby wolnej i samodzielnej, oraz jak w ówczesnej rzeczywistości kobiety wspierały się wzajemnie. I jak dużo my, w kolejnych pokoleniach, możemy mieć wspólnego z tamtymi córkami, żonami, partnerkami czy kobietami wybierającymi życie bez mężczyzn.
Opowieść o dawnych podziałach klasowych i wyboistej drodze do emancypacji.

W ogrodzie wspomnień

  

Fundacja Gospodarcza Pro Europa - 2023

"Wspomnienia, przypowieści i poezja ponad czasem"

    Reprezentując Salonik Literacki Uniwersytetu dla Aktywnych w Ciechocinku zostałam laureatką Konkursu Literackiego Fundacji Gospodarczej Pro Europa i weszłam w posiadanie publikacji z limitowanej serii zatytułowanej "W ogrodzie wspomnień". Znalazły się w niej trzy teksty mojego autorstwa.

Konkurs Literacki dla Seniorów

    Życie zaczyna się po sześćdziesiątce, jeśli tylko zaprzyjaźnić się z nowymi technologiami łączności i pozyskiwania informacji oraz z mediami społecznościowymi. Wszystkie trzy niosą nietradycyjne możliwości poznawania świata i ludzi, a relacje nawiązywane w świecie wirtualnym nierzadko wpływają na realne sytuacje. Posłuchajcie…

DATA – Co autorka miała na myśli?

     Na umówione spotkanie do Radoń jechałam z niepokojem, ale i nadzieją. Bardzo chciałam zobaczyć ukryty za wysokim drewnianym ogrodzeniem, położony wśród starodrzewu, biały stylowy dwór. Przez otwartą na oścież bramę wjechałam długą aleją aż do okrągłego gazonu i zaparkowałam auto nieopodal. Urzekły mnie dobiegające z potężnych koron drzew śpiewy ptaków i delikatne zapachy mieszaniny kwiatów, krzewów, ziół i świeżo ściętej trawy. Skierowałam się ku głównemu wejściu do dworu, gdzie rozegrała się scena znana mi z literackich opisów i filmowych kadrów. Otworzyły się drzwi, z których wyszła właścicielka domostwa rozkładając ramiona w powitalnym zapraszającym geście, a zza niej wybiegły trzy wielkie psiska przyjaźnie merdające ogonami. Poczułam się, jak długo oczekiwany, znamienity gość, którego należy przyjmować ze wszelkimi honorami. I to skądinąd przyjemne wrażenie towarzyszyło mi do samego końca wizyty. Pani Beata okazała się przesympatyczną gospodynią, która chętnie oprowadziła mnie po reprezentacyjnych pomieszczeniach: bibliotece, gabinecie, jadalni, kuchni i salonie, gdzie przy filiżance herbaty i własnoręcznie upieczonym cieście opowiedziała najnowszą historię swojego domu.
    Trwająca kilkanaście lat odbudowa zdewastowanego zabytku i urządzanie wnętrz w stylu ziemiańskiej siedziby pochłonęły mnóstwo pieniędzy, wymagały ogromu pracy oraz niepostrzeżenie wprowadziły w dorosłość dzieci właścicieli. Renowacja przyniosła satysfakcjonujący efekt końcowy, który cieszył wszystkich i który, podziwiałam dzięki uprzejmości Pani Beaty. Gdy moja wizyta zbliżała się ku końcowi, gospodyni podarowała mi książkę swojego autorstwa, opowiadającą historię dworu i jego mieszkańców, zastrzegając, bym ją przeczytała przed datą 24 października. Dlaczego? – dziś już wiem…
    A oto ta historia. We dworze funkcjonującym zgodnie z naturą i porami roku, na początku lat trzydziestych XX wieku, urodziła się Janeczka, a później jej brat Stefanek. Bawili się na schodach wejściowych, gonili ukochane wyżły, karmili wiecznie głodne kury, pływali łódką po stawie, robili zabawki na choinkę. Nawet wtedy, gdy dookoła wrzała totalna wojna, a dwór stał się przystanią dla uciekinierów z położonej niedaleko stolicy, gdzie właśnie upadło Powstanie. Wysiedleńcy pomagali w jesiennych pracach w gospodarstwie i w działającej nieustannie fabryce marmolady. Profesor uniwersytetu pan Kowalczyk zadbał o edukację rodzeństwa, a aktorka Teatru Powszechnego urządzała żywe sceny, w których występowali i goście, i gospodarze. Jeden z uchodźców, artysta-malarz Frydrysiak odwdzięczał się za gościnę obrazami – wizerunkami posiadłości i portretami gospodarzy i ich dzieci. Tutejsi i przybysze trwali tak niepewni jutra i oczekujący najgorszego. A ono przyszło z zupełnie innej strony i niespodziewanie uderzyło w bezbronną jasnowłosą istotkę.
Dwunastoletnia Janeczka chorowała tylko trzy dni. Zmarła 24 października 1944 roku.
    To właśnie ta DATA.