Od Grochowisk Szlacheckich do Rybieńca

 

 

Wielkopolskie/kujawsko-pomorskie - 2025

    Trasa marcowej wycieczki przebiegała przez pogranicze woj. kujawsko-pomorskiego i wielkopolskiego – powiaty: inowrocławski, żniński i gnieźnieński. Jej głównym celem był Dwór w Rybieńcu w  gminie Kiszkowo, gdzie zaplanowano imprezę pod nazwą „Turystyczny weekend z gwiazdą”. Po drodze udało mi się dotrzeć do kilku zabytkowych obiektów, o czym poniżej.

Grochowiska Szlacheckie

    Klasycystyczny dwór zbudowany około 1780 roku przez właścicielkę wsi Teofilę Korytowską (herbu Mora). Po 1912 roku dwór został przebudowany, podwyższono dachy tworząc drugą kondygnację nad traktem wschodnim i zachodnim oraz dobudowano ryzality elewacji tylnej. Ścianę frontową zdobi portyk – trójkątny przyczółek z herbem wsparty na czterech kolumnach. Do dworku prowadzi stylowa brama. Budynek otacza park krajobrazowy. Funkcjonuje tutaj stylowy hotel oraz restauracja. Wg http://paluki.travel.pl/177

 

Turystyczny weekend z gwiazdą - Rybieniec

  

 

Rybieniec - marzec 2025

 

 

 

 

Noc Tajemnic we dworze w Rybieńcu

    W dniach 14 -16 marca 2025 roku we dworze w Rybieńcu odbyła się czwarta edycja "Turystycznego weekendu z gwiazdą". Wydarzenie zgromadziło miłośników historii i turystyki z różnych zakątków Polski, w tym Wrocławia, Poznania, Brodnicy, Mieszkowic, Gniezna, Wałbrzycha, Dalek, Wyszkowa, Czerlejna i Ciechocinka, gotowych na przygodę, intelektualne wyzwania i testowanie lokalnych przysmaków.
    Rybieniec to wieś w gminie Kiszkowo w powiecie gnieźnieńskim województwie wielkopolskim. W 1909 roku właścicielem Rybieńca został Friedrich Wendorff, dla którego w 1910 roku zbudowano dwór (pałac?). Wtedy nazwa wsi brzmiała Klein Rybno, by po 1918 r. powrócić do formy Rybieniec.
Dwór jest położony nad jeziorem Małe Rybno, tworzącym swoisty ekosystem z bogatą florą (nawet nenufarami) i fauną wodną. Tysiące ptaków, które mają tu swe lęgowiska, stanowią wartość dodaną do budowli, chociaż ze wschodem słońca zaczynają się ich krzykliwe nawoływania, a zatem o spaniu można zapomnieć. 

Dzień pierwszy – Tajemnice, które nie dają spać...

    Weekend rozpoczęła IV "Noc Tajemnic" – czyli idealna okazja, żeby zamiast spać, słuchać fascynujących opowieści o skarbach, duchach i arystokratycznych intrygach. Piotr Karsznia, znany rysownik, zabrał nas w "Świat melodii węgla i papieru", a Karol Soberski przedstawił temat skarbów i tajemnic arystokracji na prowincji i historie rodem z najlepszych powieści sensacyjnych. Dyskusje trwały do późnych godzin nocnych, a niektórzy podejrzewają, że duchy pałacu nadstawiały uszu.

 

 

Od okolic Gniezna i Czerniejewa

 

 Wielkopolska

wrzesień 2024

 

 

 

    Kolejna odwiedzona przeze mnie część Wielkopolski to okolice Gniezna. Dwory w Kruchowie (pałac?), Jelitowie, Mielżynie, Żółczy, Żydowie i pałace w Czerniejewie, Niechanowie i Paruszewie zadziwiają swą, nie zawsze czytelną, architekturą.  

Dwory

Kruchowo

    Późnorenesansowy dwór z XVI stulecia (1582 r.?) w XVIII wieku rozbudowano nadając mu cechy barokowe. W roku 1921 dostawiono klasycystyczny portyk od frontu wsparty na czterech kolumnach jońskich zwieńczonych trójkątnym frontonem oraz arkadowy podcień z balkonem w elewacji tylnej. Belkowanie zawiera sentencję "NON DORMIT QUI CUSTODIAT" – (Nie śpi, kto stoi na straży), a fronton herb. Dach dwuspadowy łamany polski pokryto czerwoną dachówką. Wejście poprzedzone jest szerokimi i wysokimi schodami ujętymi murkami. Obecnie dwór pełni funkcje mieszkalne. 

Od Jarocina do Rokosowa

Wielkopolska

wrzesień 2024

 

     Kolejną wizytę w Wielkopolsce spowodowała wrześniowa Konferencja Naukowa w Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy. Po drodze odwiedziłam zabytkowe budowle: zamki, pałace i dwory, dziś pełniące przeróżne funkcje. Były wśród nich muzea, szkoły, hotele, pensjonaty, domy opieki, siedziby firm. Nie rzadko obiekty łączyły po dwie formy działalności. CD.

PAŁACE

Rokosowo

    Pałac w Rokosowie – dawna rezydencja rodziny Mycielskich zlokalizowana w gminie Poniec. Obiekt w stylu neogotyku romantycznego, zbudowany dla Józefa Mycielskiego, zaprojektowany przez F. A. Stülera w latach 1849-1854. W roku 1868 trafił pod władanie księcia Adama Konstantego Czartoryskiego, następnie jego syna i wnuka. W roku 1939 Czartoryskim wydano nakaz opuszczenia majątku. Po wojnie dawne dobra rozparcelował Skarb Państwa Polskiego. Pałac odrestaurowany w latach 1984-86. Charakterystyczne dla obiektu są narożnikowe, masywne wieże, krenelaż i częściowo sucha fosa wokół. Na szczycie środkowego ryzalitu umieszczony jest herb rodzinny – Dołęga. Z tyłu pałacu znajduje się ogród zimowy. Całość otacza zadbany park. Obiekt konferencyjno-szkoleniowy nosi nazwę Zamek Wielkopolski w Rokosowie.

 

Od Pałacu w Orli do Mojej Woli

 

Wielkopolska

wrzesień 2024

    Kolejną wizytę w Wielkopolsce spowodowała wrześniowa Konferencja Naukowa w Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy. Po drodze odwiedziłam zabytkowe budowle: zamki, pałace i dwory, dziś pełniące przeróżne funkcje. Były wśród nich muzea, szkoły, hotele, pensjonaty, domy opieki, siedziby firm. Nie rzadko obiekty łączyły po dwie formy działalności.

PAŁACE

Orla

    Pałac wybudowano w 1894 roku w stylu eklektycznym z elementami neobaroku i klasycyzmu. Budynek piętrowy, podpiwniczony, nakryty dachami wielospadowymi, z dużą trójkątną wystawką i facjatkami w połaciach. Od północy po bokach dwie narożne wieżyczki, a pośrodku nieznaczny, dwupiętrowy ryzalit zwieńczony pseudobarokowym szczytem, z wejściem poprzedzonym filarowym gankiem i zwężającymi się ku górze schodami. Obecnie w pałacu mieści się przytulny hotel ze stylowym wystrojem wszystkich pomieszczeń. Układ przestrzenny zespołu dworskiego z zabudowaniami folwarcznymi w znacznej mierze zachował się. Pozostałości pałacowego parku ze stawem zachwycają okazami starodrzewu. 

 

 

 

Od Koźmina Wielkopolskiego do Konferencji w Dobrzycy

 

 Wielkopolska

wrzesień 2024

     Kolejną wizytę w Wielkopolsce spowodowała wrześniowa Konferencja Naukowa w Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy. Po drodze odwiedziłam zabytkowe budowle: zamki, pałace i dwory, dziś pełniące przeróżne funkcje. Były wśród nich muzea, szkoły, hotele, pensjonaty, domy opieki, siedziby firm. Nie rzadko obiekty łączyły po dwie formy działalności – szkołę i muzeum.

Zamek w Koźminie Wielkopolskim

     W 1232 r. Władysław Odonic, książę wielkopolski, nadał Zakonowi Templariuszy wieś Koźmin. W latach 1312-1338 Koźmin był miastem królewskim. W 1338 r. Król Kazimierz Wielki nadał dobra koźmińskie Maćkowi Borkowicowi - późniejszemu staroście poznańskiemu, który za liczne rozboje skazany został na śmierć głodową na zamku w Olsztynie (koło Częstochowy). Budowę murowanego zamku w drugiej połowie XIV wieku rozpoczął Bartosz Wezenberg z Odolanowa, wojewoda poznański. Zmieniający się właściciele zamku rozbudowywali go i przebudowywali dostosowując do własnych potrzeb. Od 1865 roku w zamku rozpoczęły działalność placówki edukacyjne, a podczas Powstania Wielkopolskiego (1918-1919) znajdowała się tu siedziba sztabu i szpitala wojskowego. Po roku 1919 (z przerwą na czas okupacji 1939-1945) w zamku mieściły się różne szkoły – dziś Zespół Szkół Ponadpodstawowych im. Józefa Marcińca.
     Dawny zamek królewski to współcześnie oskarpowana, otynkowana budowla, składająca się z trzech skrzydeł mieszkalnych ustawionych w otwartą od zachodu podkowę. Składa się na nią ponad sto pomieszczeń rozlokowanych na czterech kondygnacjach. Charakterystyczną pozostałością po gotyckiej warowni jest ceglana oktogonalna wieża nakryta neobarokowym hełmem. Częściowo zachowały się również fosy oraz relikty dawnego przedbramia i osłaniających go wieżyczek. 

Muzeum Ziemi Koźmińskiej 

     W gotyckiej baszcie zamku znajduje się Muzeum Ziemi Koźmińskiej otwarte 22 grudnia 1988 r. z okazji siedemdziesiątej rocznicy Powstania Wielkopolskiego. Zgromadzono w nim eksponaty związane z historią Koźmina i ziemi koźmińskiej. Twórcą i kustoszem Muzeum jest doktor Michał Pietrowski – były nauczyciel historii w tutejszym liceum.

Od Czerniejewa do Lubostronia

 

Wielkopolska 

wrzesień - 2023

     Ziemia Kaliska, Pałuki, Kujawy to kolejny kierunek mojej wędrówki po historii Rzeczypospolitej. Celem głównym wycieczki był udział w Konferencji w Pałacu w Czerniejewie na temat: „Ziemiaństwo – polska tożsamość, dwór – polska tradycja”. W pozostałych czterech miejscowościach zwiedziłam muzea w zamku, pałacu, dworach, a w dwu ostatnich tylko obejrzałam zabytkowe obiekty.

      W Gosławicach znajduje się kilka zabytków:

    Zamek, wzniesiony w latach 1418–1426, składa się z dwóch równolegle ustawionych piętrowych budynków. Obecnie znajduje się tu siedziba Muzeum Okręgowego z wystawami: „Konin poprzez wieki”, „Biżuteria i styl”, „Pradzieje Ziemi Konińskiej”, „Judaika”.
Dworek, wybudowany w pierwszej połowie XIX wieku w Ruszkowie, zrekonstruowany w Gosławicach, mieści ekspozycję „Dwór polski”.
Na wystawie w Spichlerzu umieszczono szczątki plejstoceńskich zwierząt i rysunki naskalne.
Skansenowi etnograficznemu z wiatrakami, chałupami, stodołą i kuźnią towarzyszy skansen z urządzeniami górniczymi.
W budynkach podworskich pracują muzealnicy i administracja Muzeum, a całość muzealnych obiektów otacza niezwykle zadbany park.
Gotycki Kościół św. Andrzeja Apostoła, z pierwszej połowy XV w. jest budowlą centralną - do ośmiobocznej nawy przylegają cztery pomieszczenia – prezbiterium, dwie kaplice i kruchta. 

 

 

Konferencja „Ziemiaństwo – polska tożsamość...

 

Czerniejewo - wrzesień 2023

    I Międzynarodowa Konferencja „Ziemiaństwo – polska tożsamość, dwór – polska tradycja”, odbyła się w pałacu w Czerniejewie w dniach 23, 24 września 2023 roku. Podsumowanie i program Konferencji podaję za portalem https://pojezierze24.pl.

Wielki sukces konferencji „Ziemiaństwo – polska tożsamość, dwór – polska tradycja” w Czerniejewie!

    Dzisiaj zakończyła się dwudniowa I Międzynarodowa Konferencja „Ziemiaństwo – polska tożsamość, dwór – polska tradycja”, która odbywała się w pałacu w Czerniejewie. Na Konferencję, która była naturalną kontynuacją trzech edycji Festiwalu Historycznego „Tajemnice Trzech Stuleci”, złożyło się ponad 17 prelekcji, panel dyskusyjny, projekcja filmu historycznego, sześć wystaw oraz Kiermasz Książki Historycznej i Kiermasz Rękodzieła. Jedną z największych atrakcji Konferencji była wystawa mieczów samurajskich (m.in. pochodzących z XV/XVI wieku) z kolekcji śp. gen. bryg. Sławomira Petelickiego, twórcy jednostki specjalnej GROM!
    W piątek, 22 września do pałacu w Czerniejewie zaczęli przyjeżdżać prelegenci i goście z całej Polski i Europy. Wszystko za sprawą I Międzynarodowej Konferencji „Ziemiaństwo – polska tożsamość, dwór – polska tradycja”, która odbyła się w pałacu w sobotę i niedzielę. Konferencja była naturalną kontynuacją trzech edycji Festiwalu Historycznego „Tajemnice Trzech Stuleci” Organizatorem Konferencji był Karol Soberski i jego Fundacja Historyczna „Przywracamy Pamięć”.
- Celem Konferencji było przywrócenie pamięci o dziejach ziemiaństwa, historii pałaców, dworów i innych zabytków tworzących dawne majątki ziemskie, które są współcześnie zapomniane i wymazane z kart historii. Poprzez Konferencję chcieliśmy przypomnieć miejsca, ludzi i wydarzenia związane z majątkami ziemskimi rozsianymi po całej Polsce, a także zwrócić uwagę na pałace, dwory i zabytki z tych majątków, które współcześnie są odnawiane, restaurowane i przywracane do życia. Poprzez Konferencję promowane było też regionalne dziedzictwo kulturowe – mówi Karol Soberski, pomysłodawca i główny organizator Konferencji, prezes Fundacja Historycznej „Przywracamy Pamięć”.     W bogatym programie Festiwalu znalazło się 17 prelekcji, które wygłosili znani w Polsce muzealnicy, odkrywcy, dziennikarze, regionaliści, archeolodzy czy pisarze. W tym gronie znaleźli się: Karol Soberski, Joanna Gliwa, Magdalena Woch, Marzena Jaworska, dr Andrzej Prinke, Paulina Maciejewska, Piotr Maszkowski, Radosław Herman, Antoni Łęszczak, Mirosław Garniec i Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Jacek Jurczakowski, Paweł Becker, Dariusz Garba, Dorota Markowska-Bochenek, Jan Nowicki, Krzysztof Krzyżanowski i Sebastian Mazurkiewicz.
    W sobotę odbył się także panel dyskusyjny pt. „Utracone decorum, czyli niemiecka grabież dóbr kultury z majątków ziemskich”, który poprowadził Krzysztof Krzyżanowski. Udział wzięli: Magdalena Woch, dr Andrzej Prinke, Antoni Łęszczak, Dariusz Garba, Piotr Maszkowski, Paweł Becker i Karol Soberski.     Natomiast nocną atrakcją Konferencji w sobotę była projekcja filmu pt. „Śladami Pana Samochodzika po Pojezierzu Myśliborskim” na podstawie powieści Zbigniewa Nienackiego „Księga strachu” i spotkanie z producentem filmu Robertem Lewandowskim.

Prelegenci, goście specjalni i organizatorzy I Międzynarodowej Konferencji „Ziemiaństwo – polska tożsamość, dwór – polska tradycja” przed pałacem w Czerniejewie - fot. Maciej Ranke https://pojezierze24.pl/

 

Od Ożarowa do Lewkowa

Łódzkie/Wielkopolskie - 2023

    Ziemia Wieluńska, Sieradzka i Kaliska, tak jak i cała nasza Ojczyzna, w maju prezentuje się szczególnie pięknie. Głównymi celami mojej wycieczki były trzy muzea: w Ożarowie, w Maciejowie i w Lewkowie.

Ożarów k/Wielunia

     W Muzeum Wnętrz Dworskich w Ożarowie wysłuchałam wykładu dr Macieja Rydla* - "Dwory polskie w akwareli Macieja Rydla. Na ratunek ginącego dziedzictwa narodowego". Ekspert w dziedzinie dworów polskich uświetnił mój wolumin katalogu wystawy motywującą dedykacją:

Dla Pani Małgorzaty Poniatowskiej - z podziękowaniem za wspaniałą pracę na blogu "czytam po polsku" i z pozdrowieniami od autora - Maciej Rydel, Ożarów, 9 maja 2023 r.

     Późnobarokowy modrzewiowy dwór alkierzowy zbudowany w 1757 roku dla Władysława Bartochowskiego herbu Rola, przykryto dachem polskim z facjatką. W stylowym wnętrzu mieszczą się: salon, buduar i alkowy, salonik myśliwski, gabinet, jadalnia, pokoik dziewczęcy, kredensownia. Za dworem w parku pysznią się malownicze stawy i pomnikowy starodrzew. Budynek oficyny przyjął w swoje progi wystawę "Dwory polskie w akwareli Macieja Rydla… ", w której wernisażu uczestniczyłam.

 

 Maciejów

     Prywatne Muzeum Wnętrz w Maciejowie znajduje się w klasycystycznym pałacu zaprojektowanym po roku 1790 przez C. G. Langhansa (twórca Bramy Brandenburskiej w Berlinie). W jedenastoosiowej fasadzie budowli umieszczono dwukolumnowy portyk w wielkim porządku z trójkątnym przyczółkiem. Wewnątrz pałacu zachowały się cenne polichromie z XVIII w. W mojej pamięci pozostanie sala balowa i jadalnia, korytarzyk do schodów kuchennych, rozety na parkietach oraz wyjątkowa kolekcja szachów z różnych stron świata.