Echa Młodej Polski

red. S. Borowiak, S. Kuźnicka

Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy 2017

Młodopolskie fascynacje Dobrzycy

    Coraz częstsze przypadki wypożyczania przez prywatnych kolekcjonerów dzieł sztuki dla celów wystawienniczych sprawiają, że miłośnikom malarstwa, grafiki czy też rzeźby nadarza się niejednokrotnie okazja do zobaczenia prac wcześniej niewidzianych, szerzej nieznanych, bądź zapomnianych. Tak się też stało w przypadku wystawy „Echa Młodej Polski. Malarstwo przełomu XIX i XX wieku z kolekcji prywatnej” łódzkiego kolekcjonera. Większość zgromadzonych w galerii obrazów pokazywana jest publicznie po raz pierwszy. 
    Katalog towarzyszący wystawie, którą podziwiałam w Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy to publikacja, która wpisuje się w znany schemat wydawnictw towarzyszących ekspozycjom muzealnym. Widać jednak, że ambicje jej redaktorów: Stanisława Borowiaka i Sylwii Kuźnickiej, sięgają znacznie dalej. Folder ten powstał w oparciu o katalog wystawy "Młodopolskie fascynacje. Malarstwo końca XIX i pierwszej połowy XX wieku z kolekcji prywatnej” pod redakcją Moniki Nowakowskiej, wydany w Łodzi w 2013 roku. Podjęto w nim próbę ukazania Młodej Polski nie jako zamkniętego rozdziału historii sztuki, ale jako zjawiska wciąż żywego — odbijającego się echem w prywatnych zbiorach, wrażliwości kolekcjonerów i spojrzeniu współczesnego odbiorcy.

 

Estetyczna podróż w przeszłość

    Dobrzycki Katalog prezentuje wybór dzieł malarskich pochodzących z powyższej wystawy – kolekcji prywatnej. Czytelnik zyskuje wgląd w świat sztuki zazwyczaj niedostępny dla publiczności. To nie tylko estetyczna podróż w przeszłość, ale także dokumentacja zjawiska kolekcjonerstwa, które pełni dziś ważną rolę w zachowywaniu narodowego dziedzictwa. Łączy sferę prywatną i publiczną, przypominając, że historia sztuki to nie tylko opowieść muzeów, ale i pasji indywidualnych ludzi.Jednym z największych atutów publikacji jest różnorodność przedstawionych artystów i dzieł. Nie ograniczono się tu do ikon epoki, takich jak Józef Mehoffer, Leon Wyczółkowski czy Jacek Malczewski. Zamiast tego zaproponowano szersze spojrzenie — obejmujące również twórców drugiego planu, których prace nierzadko dorównują poziomem artystycznym słynnym dziełom. Dzięki temu katalog nie tylko dokumentuje, ale i poszerza granice kanonu Młodej Polski, proponując nowy sposób opowiadania o epoce przejścia: między tradycją a nowoczesnością, symbolizmem a realizmem, duchem narodowym a indywidualizmem artysty.
    Warstwa tekstowa katalogu pozwala czytelnikowi zagłębić się w kontekście historycznym epoki. Nie są to suche opisy, lecz refleksje osadzone w świadomości przemian społecznych i artystycznych końca XIX wieku. Autorzy tekstów pokazują, że prąd ten nie był jednolitym stylem, a samo wydawnictwo „Echa Młodej Polski” nie zadowala się rolą albumu z obrazkami. To publikacja, która próbuje opowiedzieć o Młodej Polsce w sposób świeży i otwarty — przez pryzmat prywatnych zbiorów, gdzie sztuka żyje własnym rytmem. Publikacja jest nie tylko pamiątką wystawy, ale i inspiracją do rozmów o tym, czym jest sztuka zakorzeniona w narodowej tradycji, będąca integralną częścią rodzimej kultury.

* zdjęcia własne z książki

Od Nowego do Starego Sącza

 Małopolskie

 sierpień 2025

    Przedstawiam pozostałe zabytki małopolskiej krainy, odwiedzone przeze mnie w tym roku - okazałe pałace, klasztor (Pomnik Historii), skansen budownictwa regionalnego…

Nowy Sącz – powiat nowosądecki woj. małopolskie

    Sektor Sądeckiego Parku Etnograficznego "Miasteczko Galicyjskie", oddział Muzeum Ziemi Sądeckiej, jest rekonstrukcją galicyjskiej, małomiasteczkowej zabudowy z przełomu XIX i XX wieku. Obejmuje rynek i pierzeje z kilkunastoma domami. 

 

    Miasteczko Galicyjskie w Nowym Sączu warto zobaczyć, aby cofnąć się w czasie i zasmakować atmosfery prowincji galicyjskiej przełomu wieków. Atrakcyjny zespół architektoniczno-urbanistyczny, składa się z kopii wartościowych, a nieistniejących lub nienadających się do przeniesienia obiektów historycznych, wybudowany w oparciu o nowoczesne technologie materiałowe. Ulokowane obiekty pełnią funkcje usługowe, handlowe i gastronomiczne, nawiązujące do dziejów małych miasteczek w okresie autonomii galicyjskiej. Wg https://www.miasteczko-galicyjskie.pl/ 

 

Od Szymbarku do Bobolic

 

Małopolskie

sierpień 2025

    Tegoroczna wędrówka po zabytkach Małopolski zawiodła mnie do zamków w Bobolicach, Książu Wielkim i Mirowie oraz dworów w Szymbarku, Dołędze, Szczurowej i Kąśnej Dolnej. Były także i inne obiekty zabytkowe, ale o tym później…

Szymbark - powiat gorlicki

    Kasztel - dwór obronny (pierwowzór polskiego dworu szlacheckiego) - dawna siedziba Gładyszów herbu Gryf wzniesiona w latach 1585- 1590 z wystawą „Historia kasztelu i jego właścicieli”.

 

 

 Ekspozycja poświęcona Teodorowi Axentowiczowi malarzowi, rysownikowi, rektorowi ASP w Krakowie (wyposażenie mieszkania i elementy kolekcji artysty). "Axentowicz - Dziedzictwo Artysty"

 

 

 

    "Dworek mieszczański" pobudowano w latach 1918-1919 dla Dyrekcji Odbudowy Gorlic tzw. drogomistrzówka (przeniesiony do Szymbarku) z wystawą „W kręgu kultury dworkowej”.
Obecnie w kasztelu funkcjonuje Ośrodek Konferencyjno-Wystawienniczy Kasztel w Szymbarku.

Od Tokarni do Ciekot

Świętokrzyskie/Mazowieckie

czerwiec 2025

    W miejscowościach pogranicza województw świętokrzyskiego, mazowieckiego i łódzkiego odwiedziłam w czerwcu pięć Pomników Historii i pięć muzeów oraz kilka innych atrakcyjnych zabytkowych obiektów i kilka niezbyt starych.

Ciekoty -  Centrum Edukacji i Kultury „Szklany Dom”

    Dwór, w którym Żeromscy zamieszkali w Ciekotach zbudowany był w 1753 roku, a spędzili w nim 12 lat. W XX wieku uległ całkowitemu zniszczeniu. Odtworzono go w 2010 roku. Dzięki zaangażowaniu Kazimiery Zapałowej - honorowego kustosza w 2016 roku prace przy urządzaniu odtworzonej siedziby Żeromskich zostały ukończone. 
To typowy, niewielki drewniany dworek, zaaranżowany i wyposażony zgodnie z prawdą historyczną, duchem epoki, dokumentami, „Dziennikami” i literackimi opisami Stefana Żeromskiego. Dziś mieści się tu muzeum pisarza.    Wg. https://szklanydom.maslow.pl/ 

 

 

Kolekcja Hankego

Jolanta Maria Kaleta

 

Psychoskok 2015

 

PRL bez filtra

    Na pierwszy rzut oka „Kolekcja Hankego” mogłaby uchodzić za kolejną opowieść z gatunku „skarb ukryty przez nazistów”, ale byłoby to niesprawiedliwe. Jolanta Maria Kaleta serwuje nam bowiem nie tylko sensacyjno-kryminalną intrygę, ale także głęboko zakorzeniony w realiach PRL-u portret społeczny i psychologiczny, nasączony świadomością historyczną i lokalną, której próżno szukać w podręcznikowych streszczeniach.
    Autorka umieszcza akcję powieści w czerwcu 1976 roku – PRL w tej publikacji jest tak wiarygodnie ukazany, że czytając książkę, niemal czuć zapach wilgotnych klatek schodowych, smak rozwodnionej kawy Inki i słychać trzask przekładanej kasety magnetofonowej. Jolanta Kaleta z kronikarską wręcz precyzją oddaje klimat późnego Gierka: atmosferę nieufności, absurdu instytucjonalnego, obecność milicji, cenzury, ale i swoistej „normalności” tamtych czasów. Autorka, sama zresztą związana zawodowo z muzealnictwem i dziejami Dolnego Śląska, pisze o PRL-u tak, jak się naprawdę żyło – z zakazami, kombinatorstwem, ale też z codziennymi rytuałami i ludźmi próbującymi zachować godność w absurdalnym systemie.
    Autentyczność przestrzeni stworzona przez historyczkę – od zakurzonych muzealnych magazynów, przez dolnośląskie pałace i zamki, aż po ulice i place Wrocławia – robi wrażenie. Wszystko tu ma swoje miejsce i sens. I nie jest to tylko efekt dobrej dokumentacji – to efekt życia w tej rzeczywistości, które przeniknęło styl Jolanty Kalety na wskroś. Szczegóły, takie jak konkretne modele samochodów, ówczesne nazwy muzeów, prawdziwe tytuły dzieł Michaela Willmanna – pokazują, że ta lektura mogłaby służyć za podręcznik do mikrohistorii kultury materialnej PRL-u i Dolnego Śląska. Nawet w scenach bardziej „literackich” – jak nocne włamania czy konfrontacje z przestępcami – autorka nie traci kontaktu z rzeczywistością. Nic tu nie dzieje się przypadkiem.   

Złoto Dziedzica

Karol Soberski

Media Lokalne Karol Soberski 2018

 

Skarb historii zakopany jest głębiej

   „Złoto Dziedzica” Karola Soberskiego to nie jest typowa powieść beletrystyczna. To raczej... literacka hybryda: z jednej strony książka historyczna, z drugiej – dziennikarskie śledztwo, z trzeciej – nieformalny przewodnik po dawnych dworach, majątkach i sekretach ziemi gnieźnieńskiej. Nie jest to też sucha literatura faktu, choć opiera się na twardych dokumentach, relacjach i archiwaliach. To lektura z pogranicza – między reportażem, biografią, lokalną kroniką a dziennikarskim śledztwem. To wielowarstwowa opowieść: zapis poszukiwań, próba rekonstrukcji zapomnianej historii, a jednocześnie głęboko osobista relacja autora – dziennikarza, badacza i pasjonata, który z ogromną cierpliwością i determinacją próbuje złożyć w całość rozsypane puzzle przeszłości.
    Tę publikację można czytać na dwa sposoby: jako ciągłą narrację – historię pewnej rodziny, pewnych miejsc i epoki – albo jako zbiór śladów, za którymi można podążać samodzielnie. W obu przypadkach tekst daje czytelnikowi uczucie realnej obecności dawnych dziejów, bowiem są historie, które często rozpływają się między rodzinnymi opowieściami a milczeniem dokumentów. Czasem trzeba człowieka, który z determinacją i pasją, krok po kroku, wydobędzie je na powierzchnię. Karol Soberski jest właśnie takim człowiekiem. 

Od Chęcin do Szydłowca

 

Świętokrzyskie

czerwiec 2025

 

    Pięć muzeów w miejscowościach województw świętokrzyskiego i mazowieckiego, które odwiedziłam ostatnio.

Chęciny - Zamek Królewski 

    Zamek w Chęcinach wzniesiono na grzbiecie skalistego wzgórza (367 m n.p.m.), na przełomie XIII i XIV wieku. Pierwsze wzmianki na jego temat pojawiają się w dokumencie króla Władysława Łokietka z 1306 roku, potwierdzającym nadanie zamku biskupowi krakowskiemu – Janowi Muskacie, w którym wymieniany jest on jako zamek książęcy. Twierdza stała się jednym z miejsc koncentracji wojsk polskich udających się na wojnę z Krzyżakami. Władysław Łokietek wyruszając w 1331 r. na bitwę pod Płowcami, zwołał 14 czerwca w Chęcinach najwyższych dostojników i urzędników państwowych na pierwszy "zjazd ziem polskich".
Zamek Królewski w Chęcinach można zwiedzać. Do dziś zachował się pełen obwód zewnętrznych murów obronnych, dwie wieże, baszta i fundamenty budynków mieszkalnych. 

 

Chęciny - Dwór Starostów Chęcińskich

    Dwór obronny. Powstał na początku XVII wieku na rozkaz starosty chęcińskiego Jana Branickiego na miejscu folwarku. Po spustoszeniu Chęcin, w tym zamku chęcińskiego przez Szwedów w czasie Potopu do Podzamcza przeniesiono siedzibę starosty chęcińskiego i rozbudowano dwór, dobudowując oficynę. W latach 1673-1674 dwór przebudowano tak, że powstał pałacyk w stylu willi włoskiej wraz z ogrodami. Fundatorem był ówczesny Starosta Chęciński – Stefan Bidziński. Atrakcją założenia jest barokowa brama ozdobna, będąca wolno stojącym łukiem triumfalnym wzniesionym na część zwycięstwa Jana III Sobieskiego pod Wiedniem w 1683 r. 
Z dawnego założenia rezydencjalno-obronnego pozostał budynek główny od strony południowej, oficyna od wschodu, portal okienny z herbem Gryf i resztki fosy. Wnętrza pałacu urządzono w barokowym klimacie. W budynku zachowały się sklepienia kolebkowe i kolebkowo–krzyżowe. Dwór posiada dwa narożne alkierze, charakterystyczne dla architektury polskiej szlachty (w jednym z nich mieściła się kaplica). Na łagodnie opadających stokach malowniczego wzniesienia odtworzono włoskie ogrody barokowe, aleje i stawy.
   Dwór Starostów Chęcińskich, jako partner Centrum Nauki Leonardo da Vinci, pełni funkcje muzealne i edukacyjne oraz konferencyjno-szkoleniowe. Zabytek można zwiedzać pod opieką przewodnika z pasją opowiadającego o dziejach chęcińskiego dworu.