Szczawnica

U podnóża Pienin

 

Czerwiec  2024

    Położone na południu Polski Pieniny tworzą pasmo górskie o długości ponad 30 km i szerokości 6 km podzielone przez rzekę Dunajec na trzy części: Pieniny Spiskie (Żar 883 m), Pieniny Środkowe (Właściwe - Trzy Korony - 982 m) i Pieniny Małe (Wysoka 1052 m).
W programie tegorocznej wycieczki w Pieniny znalazło się uzdrowisko Szczawnica, zamek w Niedzicy, zamek w Czorsztynie, Czerwony Klasztor na Słowacji, spływ Przełomem Dunajca, szczyty Trzy Korony, Sokolica i Wysoka, Wąwóz Homole oraz schroniska Orlica i Trzy Korony. 
    Szczawnica licząca obecnie ponad 5000 mieszkańców, w roku 1828 stała się własnością Józefiny i Stefana Szalayów, twórców fundamentów przyszłego kurortu. Ich syn Józef przejął dobra szczawnickie w 1839 roku i uczynił z miasteczka europejskie uzdrowisko. Powstały budynki zdrojowe, pensjonaty, ujęcia leczniczych źródeł, parki. W roku 1857 przyjechał do Szczawnicy Józef Dietl – lekarz, prezydent Krakowa i rektor UJ, który wyznaczył kierunki rozwoju szczawnickiego zdroju. Od 1876 r.  właścicielem Szczawnicy, zgodnie z testamentem Józefa Szalaya, była Akademia Umiejętności. W 1909 r. Szczawnicę nabył hrabia Adam Stadnicki, który przywrócił miastu wygląd i prestiż kurortu. W czasie trwania II wojny światowej miejscowość znalazła się pod okupacją niemiecką.

    W Szczawnicy można podziwiać liczne zabytki zdrojowe: wille, pensjonaty, kaplice, sanatoria, altany, parki. Unikatową szczawnicką tradycją są tzw. Godła szalayowskie – drewniane tablice stworzone przez Józefa Szalaya na oznaczenie domów, w których można było wynająć kwatery spełniające określone wymagania. Lokalną tradycję kultywuje się do dziś. 

 

    Na Placu Dietla w stylowym „Domu nad Zdrojami", wystawionym  w 1863 roku mieści się Pijalnia Wód, a na piętrze Galeria Pijalni Wód Mineralnych. Nieopodal znajdowało się Muzeum Uzdrowiska Szczawnica…

 

 

 

     Piękne zabytkowe wille: Pod Bogurodzicą, Stara Kancelaria, Danusia, Pałac, Holenderka, Nad Zdrojami, Szwajcarka cieszą oczy turystów. Na miejscu dawnej Galerii Spacerowej wzniesionej w latach 1857-58 między Domem nad Zdrojami a willą Szwajcarka Górna znajduje się Kawiarnia Helenka.

 

     Wille: Marta (ze stylową restauracją Bohema), Szalay II, Limba, Englanderówka (z klimatyczną Eglander Caffe), Temida, Pod Kraszewskim, Hotel Narodowy,  Pokusa z pomnikiem Henryka Sienkiewicza, dworek Szalayów i altana Waleria ciągle wyglądają wspaniale.

 

 

     Niestety, wiele niszczejących opuszczonych pensjonatów pamięta lepsze czasy – Boży Dar, Alma, Wanda, Palma, Magdalenka.  

 

     W Parku Górnym położone są: Hotel Batory, Dworek Gościnny, pomnik J. Szalaya, obelisk Józefa Dietla i zdrój Magdalena. 

 

 

     W Parku Dolnym – staw, altana widokowa i muzyczna, grota M. Zyblikiewicza.  

 

      Książkawiarnia pełni rolę kawiarni i służy gościom niemałym księgozbiorem. Koci Zamek to przepięknie urządzona restauracja z kilkoma salami i mnóstwem ciekawie zaaranżowanych pomieszczeń, także w podziemiach. 

 

 

     Pozostałe obiekty uzdrowiskowe to m. in. kaplica, muszla, Inhalatorium oraz  stary cmentarz parafialny. Na pobliski niewielki szczyt Palenicę (722m) można dostać się kolejką krzesełkową. 

 

    Hotel Batory powstał w 1874 roku z inicjatywy samego Józefa Szalaya. W pokoju nr 210 Henryk Sienkiewicz pisał powieść "Wiry". Fenomenalna hotelowa restauracja oferuje specyficzną atmosferę i naturalnie doskonałą kuchnię. 

 

 

    Niespodziewaną atrakcją stała się łania, samica jelenia szlachetnego, która pokazała nam swe dziecko – cielę – facebookowego celebrytę 😊 

 

 

 

 

Ciąg dalszy nastąpi…

* zdjęcia własne