czwartek, 5 października 2017

Kobiety Witkacego. Metafizyczny harem

Stanislaw Ignacy Witkiewicz (Tadeusz_Langier) - https://commons.wikimedia.org/ Małgorzata Czyńska


Znak 2016














Demonizm Zakopanego

     Małgorzata Czyńska mimochodem dołączyła do Metafizycznego haremu, niemalże stanęła w szeregu dziesięciu kobiet Witkacego, które przedstawiła na kartach „skandalicznej” książki. Ze znawstwem tematu wprowadziła czytelników w aurę przeplatających się trzech demonizmów: demonizmu Zakopanego, zakopiańskiego demona – Witkacego i jego demonicznych kobiet. „Demoniczną potęgę nazywamy taką, która włada lub chce władać nami, działając na drapieżne, okrutne i podłe instynkty, które w nas drzemią i czekają tylko sposobności, żeby się objawić”. Artysta, znakomicie poruszający się w kilku dziedzinach sztuki, potrzebował wciąż nowych bodźców i świeżego surowca, które mógłby przetwarzać na obrazy, fotografie, dramaty, powieści, rozprawy filozoficzne. Częstokroć tworzywem tym były kolejne kochanki. Autorka doskonale sportretowała ich obecność w życiu Witkacego, ograniczając się do wyboru kilku najważniejszych.

Zakopiański Demon

     Małgorzata Czyńska, jako historyk sztuki, potrafiła wykorzystać materiały źródłowe w postaci wspomnień o Stanisławie Ignacym Witkiewiczu, listów Stanisława Witkiewicza do syna, listów Witkacego (szczególnie do żony) oraz spuścizny literackiej i graficznej Mistrza. Witkacy, bowiem, nierzadko swe kochanki czynił bohaterkami powieści czy dramatów, a także z pasją malował ich portrety i fotografował je. Publicystka szeroko przytaczała charakterystyki postaci literackich wzorowanych na realnych osobach, które pojawiały się w życiu ekscentryka z Zakopanego.
W książce Małgorzaty Czyńskiej znalazły się dociekania przyczyn specyficznych relacji Witkacego z kobietami. Sięgano w przeszłość, do jego domu rodzinnego, który „kipiał «fermentem sztuki, twórczości, walki z konwenansem i kompromisem”. Skomplikowane relacje rodzinne Witkiewiczów ukształtowały przyszłego artystę – skandalistę. Autorka zwróciła uwagę na niecodzienną miłość ojca, wybitnego malarza Stanisława Witkiewicza, do syna Stanisława Ignacego, jak również przybliżyła istotę wyjątkowej miłości syna do matki Marii, oszukiwanej przez męża.
Zastanawiająca wydaje się być szczególna więź Stanisława Ignacego z żoną Jadwigą-Niną. W setkach listów mąż-niemąż zapewniał żonę o niekłamanej, głębokiej miłości, jednocześnie wtajemniczając ją w szczegóły swych licznych podbojów miłosnych czy awanturek erotycznych. „Ty jednak jesteś jedyna i na to nie ma rady. Wszystkie baby możliwe są niczym wobec Ciebie”. Niewierny małżonek nakłaniał swą wierną towarzyszkę życia do realizowania modelu małżeństwa „koleżeńskiego” czy małżeństwa „a’la Boyowie” – otwartego związku opartego na wzajemnej tolerancji, zaufaniu, lojalności.

Jadwiga Janczewska - http://www.witkacy.info
Jadwiga Janczewska - http://www.witkacy.info

Czesława Oknińska - http://wyborcza.pl/alehistoria
Czesława Oknińska - http://wyborcza.pl/alehistoria



















Demoniczne Kobiety

     Witkacy wg Małgorzaty Czyńskiej potrzebował „demonicznych” kobiet „silnych, pięknych, namiętnych, wręcz rozerotyzowanych, intrygujących, fatalnych”. Obce mu było pojęcie zdrady. „Trójkąty i inne wielokąty to specjalność Witkacego, jest zaprawiony w takich konfiguracjach”. Z powodzeniem funkcjonował w kilku związkach jednocześnie, naturalnie obok małżeństwa z Jadwigą. Miało to jednak i złe strony dla Witkacego: „Kwestia ustawiania terminów pobytów żony, przyjaciółek i kochanek w Zakopanem to stały problem”. Autorka w interesujący sposób określiła tę sytuację: „Ma te swoje życia równoległe, domy równoległe, związki równoległe”.
Nie-Metafizyczny harem Witkacego, jak pisała Małgorzat Czyńska, przedstawiał wachlarz kobiecej urody, pochodzenia, wieku, pozycji społecznej, przeżytych wspólnie doświadczeń. Z każdą z kochanek Witkacego wiązały się różnorodne wydarzenia, epizody, zjawiska, często bardzo tragiczne. Samobójstwo, aborcja, depresja, nieszczęśliwa miłość, trójkąt małżeński, itp.

Jadwiga Unrug i Witkacy - http://www.witkacy.info
Jadwiga Unrug i Witkacy - http://www.witkacy.info

623. upadek Bunga

     Rzeczona książka jest próbą pokazania czytelnikom, że Witkacy zapisał się w publicznej pamięci jako inicjator i reżyser spotkań, suspensów, „orgii”, będących jego eksperymentami na żywym organizmie towarzyskim. Każdy jego zamysł był „obliczony na efekt, zawsze na pograniczu zgrywy, błazeństwa, cyrku”. Równocześnie zdawał sobie sprawę, iż „robi z siebie pajaca, którego zapraszają i dają «żreć», aby zabawiał towarzystwo”, co jeszcze bardziej potęgowało jego szeroko uzewnętrzniany ból istnienia i cierpienia psychofizyczne w poszukiwaniu sensu bytu.
W końcowej części publikacji Małgorzata Czyńska wspaniale oddała atmosferę września 1939 roku posiłkując się książką „Ostatnie 13 dni życia Stanisława Ignacego Witkiewicza”. Zakopiański sułtan porzucił swój harem w obliczu zagrożenia czerwoną zarazą. Ponad dwadzieścia lat wcześniej przetrwał wybuch rewolucji bolszewickiej w Moskwie, a przeżycia tego okresu odcisnęły na nim dramatyczne piętno, brzemienne w skutki. 18 września 1939 roku w Jeziorach na Polesiu popełnił samobójstwo w towarzystwie swej ostatniej demonicznej kochanki Czesławy Okińskiej. Była ona świadkiem ostatecznego 623 upadku Bunga


Brak komentarzy:

Prześlij komentarz