Jak czytać architekturę

Carol Davidson Cragoe

Arkady 2012

Od klasyki do klasycyzmu

     Poradnik zatytułowany „Jak czytać architekturę” („How to read buildings?) autorstwa Carol Davidson Cragoe dostarcza „Najważniejszych informacji o stylach i detalach” oraz materiałach budowlanych. Pani historyk architektury bardzo przystępnie przedstawiła kolejne style architektoniczne: klasyczny starożytny (Grecja i Rzym), bizantyjski, romanizm, gotyk, renesans, barok, klasycyzm, historyzm, secesję i modernizm. Zwróciła uwagę na cechy charakteryzujące budowle pełniące określone funkcje, z naciskiem na gmachy użyteczności publicznej, np. ratusze, świątynie, sklepy, zamki. Z dużym zainteresowaniem zapoznałam się z metodami datowania budynków oraz odnajdywania w obiektach architektonicznych detali pochodzących z różnych epok. Intuicyjnie odbierane przeze mnie najpiękniejsze style: gotyk, barok, secesja, zyskały w rzeczonej publikacji naukowe uzasadnienie swej doskonałości. Wśród nich są: gotyckie sklepienia krzyżowo-żebrowe, przepych barokowych dynamicznych dekorowań czy secesyjna miękkość fantazyjnej ornamentyki. Zróżnicowana forma omówienia poszczególnych detali zaciekawia i zachęca do zadania pytań: dlaczego część z nich przedstawiono kolejno epokami i stylami architektonicznymi, inne natomiast według ich typów, przeznaczenia, konstrukcji, itp.?
 

Sklepienie - Katedra w Bristolu

Sklepienie - Bazylika

Katedralna w Pelplinie

Sklepienie - Katedra św Cecylii w Albi

Od funkcjonalności do estetyki

     W swoistym podręczniku architektury poruszono wielce interesujące tematy, jak np. kluczowe uwarunkowania wznoszenia budynków, decydujące o ich ostatecznym kształcie i strukturze, a zatem wytrzymałość ścian wysokich gmachów, optymalne doświetlanie wnętrz, stabilność dużych powierzchni, ogrzewanie pomieszczeń o znacznej kubaturze. Drugim czynnikiem wpływających na wygląd obiektów architektonicznych jest estetyka dzieł projektantów i budowniczych. Niektóre z konstrukcyjnych składników budowli nie pełnią już prawie żadnych funkcji poza wywoływaniem efektów wizualnych, jak chociażby iglice, służki, maswerki.
Z największą przyjemnością zapoznałam się z treścią rozdziału o schodach, które pełnią różnorodne funkcje, nie tylko łączenia różnych poziomów budynku. Przepiękne schody spiralne, schody z duszą, wieże ze schodami czy żeliwne secesyjne schody z ozdobnymi balustradami to moim zdaniem elementy dodające splendoru wszystkim pomieszczeniom z dawnych epok.
Odmiennym detalem architektonicznym, na który zwrócono uwagę w publikacji i który ja darzę specjalną sympatią, są gotyckie ostrołukowe sklepienia krzyżowo-żebrowe, powstałe z dwu przecinających się sklepień kolebkowych. Moim faworytem zostały już dawno temu sklepienia sieciowe i gwiaździste, takie jak np. w Bazylice Katedralnej w Pelplinie. Żałuję, że w tej stricte angielskiej książce jest tak mało polskich akcentów – jedynie wzmianka o polskich wiązaniach cegieł w murze czy wskazanie prawie polskich budowli, jak Wielka Zbrojownia w Gdańsku lub Zamek Krzyżacki w Malborku.

Schody z duszą - Skinner's Hall

London fot https://spitalfieldslife.com

Metalowe schody spiralne

Drewniane schody kręcone - UJ Kraków

Niemałe jest piękne

     Czytelna struktura przewodnika „Jak czytać architekturę” jest zbudowana z rozdziałów, podrozdziałów i paragrafów dotyczących konkretnych obiektów czy detali architektonicznych, opatrzonych poglądowymi rycinami. Lekturę tomu znacznie ułatwia Słownik pojęć oraz Indeks terminów. Istotnym mankamentem wydania, jaki dostrzegłam już na początku zagłębiania się w interesujące mnie treści, jest jej zbyt mały format. Rozmiary czcionki oraz ilustracji, szczególnie istotnych dla tego typu publikacji, są niewystarczające i znacznie utrudniają zapoznawanie się z „Najważniejszymi informacjami o stylach i detalach” – tekstowymi i graficznymi. Należy mieć nadzieję, że kolejna edycja książki będzie już z zadowalającymi wymiarami czcionki i rysunków.

* zdjęcia https://commons.wikimedia.org/wiki/