CzytamPoPolsku . . .: Literacko od Bronowa do Russowa przez Tubądzin

Odwiedzone miejscowości na mapie - kwiecień 2019

Tubądzin

Bronów

Russów

Bronów – Muzeum Marii Konopnickiej,
To nie jest dworek Marii Konopnickiej – postawił go Artur Dzierzbicki (Biernacice) w 1902 roku. Pisarka mieszkała w Bronowie w starym drewnianym dworku w latach 1862-1872. Przy odrobinie wyobraźni można zobaczyć „niski domek o dużej i wysokiej strzesze słomianej, chatą raczej wieśniaczą niż dworem pańskim będący”, jak pisał Józef Naimski. W 1877 roku Maria Konopnicka zostawiła męża i z szóstką dzieci wyjechała do Warszawy (sic!).
W dworku w Bronowie mieści się Izba zbiorów oświatowych, Klasa szkolna z lat 50-tych, Salon i Salonik kawowy, Izba Pamięci Marii Konopnickiej oraz Izba wystaw czasowych. W otaczającym dworek zabytkowym parku umieszczono kamienie z tablicami pamiątkowymi poświęconymi: „Poetce niedoli ludu wiejskiego” oraz „Pieśniarce ludu polskiego”. Obok dworku znajduje się budynek folwarczny, a przy nim studnia z kołowrotem.

Okolice Bronowa

W pałacu Skrzyńskich w Gostkowie Starym mieści się Urząd Gminy Wartkowice. We wnętrzach zachowały się na ścianach klasycystyczne polichromie, a tympanon frontonu nad portykiem zawiera hasło "Superanda omnis fortuna ferenda est" (Umieć pogodzić się z losem).

W Biernacicach, przy drodze 469 z Uniejowa do Wartkowic, znajdują się malownicze ruiny piętrowego dworu Dzierzbickich (Artur D. pobudował dworek w Bronowie) oraz murowany spichlerz, a w zaniedbanym parku dworskim walczą z czasem stawy, zarośnięte kiedyś rzęsą. Pałac w Biernacicach połączony był dawniej koleją wąskotorową z siecią kolejek kujawskich.

Uniejów zaskoczył mnie mile, bo to i XIV wieczny Zamek Arcybiskupów Gnieźnieńskich, i Termy, i miasto prześliczne. W zamkowym parku ukryła się Biała Dama, łany pachnących fiołków i pozostałości po starodrzewie. W Restauracji Herbowej znalazłam coś dla ciała. Co ciekawe, niebanalny deser w Restauracji La Regina miał podobną dekorację. Przy Rynku podziwiałam Kolegiatę z dzwonnicą - wieżą bramną. Nie opodal od nich bieleje po przebudowie stara plebania. Nad Wartą ustawiono geotermalną fontannę w kształcie dwóch armat. Nieco dalej, w klasycystycznym dworku, króluje muzyka.

Tubądzin – Muzeum Walewskich
W Tubądzinie, w klasycystycznym dworze mieści się Muzeum Walewskich (Muzeum Wnętrz Dworskich). Wydzielono w nim salonik, bibliotekę, pokój przechodni, gabinet-sypialnię, salon, bawialnię, pokój balkonowy, pokój z meblami Władysława St. Reymonta. W całym obiekcie zgromadzono niemal 140 portretów (głównie rodziny Walewskich) w tym jeden „kossak” (Wojciecha – „Oficer na manewrach” 1923). Ciekawie prezentują się, dziś już niespotykane sprzęty i bibeloty z epoki, wąż-świecznik, fotel konfidentka, wenecki stolik z amorkami, podstawa do globusa, piec z miśnieńskich kafli. Eksponaty muzealne możemy podziwiać dzięki ostatniemu właścicielowi dworu – Kazimierzowi Walewskiemu, który zorganizował archiwum rodu Walewskich wraz z biblioteką.

Okolice Tubądzina

Neobarokowy dwór Prądzyńskich w Kościerzynie, z wgłębnym portykiem, przykrywa łamany dach polski z facjatkami. Zabytkowej budowli towarzyszą liczne zabudowania folwarczne z neoklasycystyczną oficyną-rządcówką. W ogrodzonym murem zabytkowym parku oprócz alei grabowych, jesionowych, lipowych, znajduje się malownicza wyspa z prowadzącym nań drewnianym mostkiem.

W Kalinowej późnorenesansowy dwór Łubieńskich straszył urodziwymi pannami. Jan Chęciński uwiecznił ten dwór w libretcie opery Stanisława Moniuszki "Straszny Dwór”. Obok rezydencji, na parkowym stawie, położona jest porośnięta drzewami wyspa. Przed wjazdem na teren parku wzniesiono gotycki Kościół św. Magdaleny, a koło niego dzwonnicę. I dwór i kościół posiadają charakterystyczne szkarpy.

Rezydencja Biernackich w Małkowie, położona na wysokiej skarpie doliny Warty, wzorowana była na pałacu Napoleona na wyspie Elbie. Elewację frontową zdobią trzy ryzality wsparte na czterech doryckich kolumnach, elewację ogrodową zdobi tympanon z portykiem dwukolumnowym. Na terenie parku stał pomnik Reymonta - skradziony w 2012 r.

Do neoklasycystycznego pałacu Karola Dąmbskiego w Zadzimiu doszłam wyjątkowej urody aleją dereniową. Po wyjściu z niej znalazłam się na rozwidleniu pięciu alei, m.in. grabowych. Dalej obejrzałam olbrzymi dąb – pomnik przyrody oraz malowniczy kolorowy sad. Opustoszały zaniedbany pałac nosi jeszcze ślady dawnej świetności. W elewacji parkowej mieści się imponujący, półkolisty ryzalit, w którym dawniej usytuowana była sala balowa. Przy ulicy, obok pałacowego parku, dla uczczenia „100 rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości” ustawiono głaz narzutowy „August” o obwodzie 8,4 m.

W Rożdżałach położonych w woj. łódzkim, w pow. sieradzkim natrafiłam na eklektyczny pałac Cieleckich z czteropiętrową wieżą, dołem kwadratową, a u góry okrągłą. Wokół pałacu roztacza się park z resztkami starodrzewia (ogrodzony, mieści Dom Pomocy Społecznej przeznaczony dla osób niepełnosprawnych intelektualnie).

Russów – Muzeum Marii Dąbrowskiej
Maria Dąbrowska urodziła się i spędziła młodość w dworku w Russowie. W okresie PRL-u dworek rozebrano. W jego miejsce w 1971 roku wzniesiono murowany budynek mieszczący obecnie Muzeum Marii Dąbrowskiej. W Muzeum prezentowany jest pokój pisarki, pokój ojca Szumskiego, salon (a w nim akwarela Juliusza Kossaka – fragment parku w Siączycach), kuchnia dworska i sypialnia. Jedno pomieszczenie poświęcone jest ekranizacji "Nocy i dni", gdzie Russów pojawił się jako Serbinów. Na terenie dworskiego parku zwiedzić można Skansen Etnograficzny z zabytkami budownictwa ludowego.

Okolice Russowa
Dwór Skórzewskich w Dobrej zmienił się nie do poznania w wyniku rewitalizacji i rozbudowy (zdjęcia porównawcze). W otoczeniu dworu znajdował się folwark, po którym zachowały się budynki - gorzelnia, wozownia oraz magazyny. Park krajobrazowy z aleją kasztanowców (pomnik przyrody), stawami i wyspą otoczoną fosą dodaje uroku całości założenia dworsko-parkowego.

W Gozdowie, w sołectwie Żdżary, klasycystyczny dwór Sulimierskich przechodzi kapitalny remont, a zatem nie ma wstępu na prywatny teren. Obecny właściciel na terenie posiadłości wzniósł kompleks jeździecki ze stajnią i ujeżdżalnią. Swą siedzibę ma tam Klub Jeździecki HEAA.

W dworze Czartkowskiego w Rożdżałach w woj. wielkopolskim w pow. kaliskim mieści się hospicjum. Na potrzeby tej placówki stuletni dwór został częściowo przebudowany i w całości wyremontowany. Dwór otoczony parkiem krajobrazowym położony jest na skarpie nad doliną rzeki Swędrni.

Pałac Chrystowskich w Tłokinii Kościelnej wzbudził mój szczery podziw. Do wyniosłej rezydencji noszącej znamiona polskiego dworu prowadzi oryginalna brama wjazdowa. W otoczeniu dębowego starodrzewu i grabowej alei, obok pałacu, usytuowano oficynę, a od strony parku imponującą pałacową oranżerię. Między nimi ustawiono efektowną makietę - miniaturę pałacu. Zachwycające wnętrza pałacu obejmują angielski hol z kominkiem, wspaniałe schody, korytarz ze strzelbami i rekwizytami myśliwskimi oraz atrakcyjne wyposażenie z epoki.

Wyjątkowej urody pałac Grudzińskich w Poddębicach oczarował mnie od pierwszego spojrzenia zza „bramy na wciąż otwartej”. Interesujący obiekt zwany perłą renesansu ozdabiają: pięciopiętrowa strzelista wieża, narożna ośmioboczna kaplica, loggia w stylu toskańskim, nad nią herb i zegar słoneczny. Zabytkowego założenia pałacowo-parkowego dopełnia okalający park, w którym urządzono tzw. Ogród Zmysłów. W części pomieszczeń wyeksponowano polichromie, a nawet fragment oryginalnego pokrycia ścian.

Sporym zaskoczeniem okazał się dla mnie dwór Mielęckich w Koźminku. Późnobarokowa budowla z neoklasycystycznymi portykami urzekła mnie harmonią kształtu bryły budowli. Wielkie wrażenie wywarł na mnie mansardowy dach kryty dachówką z rozmieszczonymi regularnie lukarnami w ozdobnych drewnianych obramieniach. Obok dworu znajdują się neogotycka oficyna, wozownia i spichlerz, a całość otula park z grabową aleją i wyspą na stawie. Po przeciwległej stronie widnieje gotycki kościół św. Jana Apostoła i Ewangelisty przeglądający się w lustrze zbiornika wodnego.

Niezwykła literacka wycieczka oscylowała wokół oazy ciszy i spokoju, jaką okazała się poddębicka „Mała Toscana”. Klimatyczne miejsce, całkiem niedawno udostępnione turystom, charakteryzuje niepowtarzalna domowa atmosfera toskańskiej willi. Pensjonat położony nad stawem z wędkarskimi stanowiskami oferuje apartamenty, łazienki, kuchnię, jadalnię, salonik telewizyjny kompletnie wyposażone w najprzeróżniejsze drobiazgi. Warto skorzystać z proponowanych warunków wypoczynku, aby w pełni cieszyć się urokami polskich dworów i pałaców.