
Tajne Państwo
Jan Karski (1914 - 2000)
Wydawnictwo Znak 2014
TAJNA DEPESZA - narodziny
24.04.1914 r. – w katolickiej wielodzietnej rodzinie łódzkiego
kaletnika, mieszkającej w kamienicy z Żydowskimi sąsiadami, przyszedł na świat
chłopiec Jan Romuald Kozielewski.
Marząc, aby zostać „ambasadorem Wielkiej Polski” młody Kozielewski w 1935 roku ukończył
na Uniwersytecie Jana Kazimierza weLwowie dwa kierunki studiów: prawo i dyplomację, a także zwyciężył w uczelnianym
konkursie krasomówczym. W Szkole Podchorążych we Włodzimierzu Wołyńskim był
prymusem za 1936 rok i w tymże roku został zatrudniony na staż w Ministerstwie Spraw Zagranicznych w
Warszawie. Znajomość języka angielskiego, francuskiego i niemieckiego pozwoliła
Janowi Romualdowi Kozielewskiemu praktykę dyplomatyczną odbywać m.in. w Genewie
i Londynie. Na stałe do pracy w Ministerstwie
Spraw Zagranicznych przyjęto go w styczniu 1939 roku .
TAJNA DEPESZA – koniec marzeń
23 sierpnia 1939 roku (Mołotow i Ribbentrop podpisali pakt o nieagresji) Jana Romualda
Kozielewskiego zmobilizowano do 5 Dywizjonu Artylerii Konnej w Oświęcimiu. 1
września Niemcy zbombardowali obóz postoju 5 Dywizjonu, a 17 września Kozielewski dostał się do niewoli sowieckiej, skąd w ramach wymiany jeńców, znalazł się w niewoli niemieckiej. W listopadzie
udało mu się zbiec z niemieckiego
transportu więźniów (m.in. dzięki zdolnościom oratorskim).
Jan Romuald Kozielewski dotarł do Warszawy, gdzie
rozpoczął działalność konspiracyjną od badania nastrojów panujących wśród
Polaków wobec podwójnej okupacji ziem polskich. Dzięki niezwykłej, fenomenalnej
pamięci gromadzącej wszelkie dane, i to pamięci
fotograficznej, Janowi Kozielewskiemu powierzono funkcję konspiracyjnego kuriera i emisariusza.
![]() |
Jan Romuald Kozielewski - Sylwester 1938 |
![]() |
Jan Romuald Kozielewski - 1935 |
Jan Romuald Kozielewski w 1942 roku przyjął pseudonim Jan Karski. Po misjach do Francji i
Wielkiej Brytanii w lipcu 1943 roku udał się na swoją, jak się miało okazać,
życiową misję do Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej.
Jan Karski przekazywał informacje o walce Polaków z
okupantem niemieckim a przede wszystkim o zagładzie Żydów czołowym amerykańskim
osobistościom i prosił o pomoc dla walczącej Polski. Ale Ameryka i świat nie
chciały usłyszeć prawdy o holokauście. Sędzia Sądu Najwyższego USA Felix Frankfurter po wysłuchaniu relacji Jana Karskiego na temat
tego, co się dzieje w Polsce z Żydami w getcie i obozach koncentracyjnych
odpowiedział: „I am unable to belive you” (nie
jestem w stanie ci uwierzyć).
28 lipca 1943 roku doszło do bezprecedensowego spotkania
Jana Karskiego z prezydentem Stanów Zjednoczonych Franklinem Delano Rooseveltem, podczas którego emisariusz
szczegółowo referował sytuację Polski
walczącej z Niemcami oraz uświadamiał wymiar
eksterminacji Żydów. Prezydent Roosevelt skwitował raport Karskiego: „Policzymy
się z Niemcami po wojnie…”. W szyfrogramie nr 397 ambasador RP w Waszyngtonie
Jan Ciechanowski, który zorganizował to spotkanie, napisał o spotkaniu
Karskiego z Rooseveltem : „Rozmowa bardzo przyjemna i ożywiona…”.
„A
wolność zapłakała, kiedy padł Kościuszko”.
![]() |
Jan Karski - 1944 r. |
Jan Karski - 1943 r. |
TELEGRAM SZYFROWANY – „Story of a Secret State”
Gdy nie udało się zrealizować pomysłu nakręcenia filmu
o walce Polaków z okupantami, zamiast scenariusza filmu, Jan Karski napisał w USA książkę „Story of a Secret State” o walce Polskiego Podziemia z Niemcami. Wydano
ją 28 listopada 1944 roku i sprzedano w niemal 400 tysiącach egzemplarzy, co uczyniło książkę amerykańskim bestsellerem.
„Tajne Państwo”
zawierało liczne przekłamania nazwisk, pseudonimów, nazw miejscowości itp. powodowane
względami bezpieczeństwa ludzi działających w zakonspirowanym podziemiu. Wydawca
książki nie zezwolił na wprowadzenie wątków
antykomunistycznych z uwagi na
poprawność polityczną wobec sojuszniczej Rosji
Sowieckiej.
„Tajne Państwo” jest zbeletryzowaną historią walki
Polaków z niemieckim okupantem, której materiałem wyjściowym są losy samego
autora, tak określającego treść:
„Książka w istocie jest niczem innym, jak pieśnią o Polsce, polskim ruchu podziemnym i zgraniem się ruchu podziemnego z Rządem”.
„Autor opisuje w niej tylko to, co sam przeżył, widział i słyszał” wyjaśnił Jan Karski Ministrowi Informacji i Dokumentacji RP na uchodźctwie.
„Książka w istocie jest niczem innym, jak pieśnią o Polsce, polskim ruchu podziemnym i zgraniem się ruchu podziemnego z Rządem”.
„Autor opisuje w niej tylko to, co sam przeżył, widział i słyszał” wyjaśnił Jan Karski Ministrowi Informacji i Dokumentacji RP na uchodźctwie.
![]() |
Okładka I wydania |
TELEGRAM SZYFROWANY – „Poland’s Undergroung State”
Publikacja zawiera oprócz 33 rozdziałów istotny dla zrozumienia całości Klucz,
który pomaga identyfikować rzeczywiste postacie ulokowane pod zmienionymi
nazwiskami. Obszerny (ponad 80 stron) Aneks
do obecnego wydania książki, autorstwa Andrzeja
Krzysztofa Kunerta, dostarcza czytelnikowi bogaty materiał źródłowy w
postaci zdjęć, kopii dokumentów, tekstów wywiadów, przedruku artykułów z prasy
oraz różne formy upamiętnienia postaci emisariusza z Polski. Specjalną atrakcją
jest zamieszczony schemat organizacyjny Polskiego
Państwa Podziemnego i jego relacji z emigracyjnym Rządem RP.
Jak można odczytać z ryciny ze strukturą
tzw. ruchu podziemnego zadaniem jego było zapewnienie ciągłości Państwa
Polskiego za pomocą pięciu podstawowych pionów:
1. Pion administracyjny – Delegat Rządu na
Kraj, Delegaci Okręgowi i 12 departamentów.
2. Pion wojskowy – Armia Krajowa, Polskie Siły
Zbrojne na Zachodzie.
3.Pion przedstawicielstwa politycznego –
Polityczna Reprezentacja Kraju (Parlament) – Ruch Socjalistyczny, Ruch
Chłopski, Ruch Narodowy, Stronnictwo Pracy.
4. Pion Kierownictwa Walki Cywilnej – Sądownictwo
doraźne (dla kolaborantów).
5. Pion luźnych jednostek organizacyjnych np.
prasa, oświata itp.
SZYFROGRAM – Polska bez Quislinga!
Jan Karski przekazał w swojej książce cztery cechy Polskiego
Ruchu Podziemnego i polskiej rzeczywistości wojennej:
# Polskie
Państwo Podziemne jako państwo
demokratyczne posiada istotne dla funkcjonowania społeczeństwa władze, instytucje, urzędy.
# Legalny rząd
Państwa Polskiego ma poparcie całego
Narodu a siedzibę w Londynie.
# Polska jest
jedynym krajem na świecie, który nigdy nie
poszedł na kompromis z Niemcami.
SZYFROGRAM – „Dlaczego ja?”
Nazywał się Karski. Jan Karski.
-- Do 1 września 1939 r. – dwudziestokilkuletni
zdolny, wykształcony adept sztuki
dyplomatycznej;
-- 4 lata później – mąż
opatrznościowy, który konferował z prezydentem światowego mocarstwa;
-- 1 rok później – trzydziestoletni
teoretyk i analityk walk Polski o
niepodległość, który popełnił genialną książkę:
„dzięki takim opowieściom wolni ludzie na całym świecie zdołają wyrobić sobie obiektywne zdanie o tym, jak naród polski odpowiedział na niemiecki podbój.”
„dzięki takim opowieściom wolni ludzie na całym świecie zdołają wyrobić sobie obiektywne zdanie o tym, jak naród polski odpowiedział na niemiecki podbój.”
Jan Karski miał świadomość, że oddanie pełnego obrazu
Polskiego Podziemia: „Będzie… możliwe dopiero po wojnie dzięki informacjom,
które jeszcze należy zebrać i zweryfikować”. Jednak nawet bez tych koniecznych
uzupełnień Jan Karski potrafił przystępnie wytłumaczyć
każdemu czytelnikowi: „dlaczego dla nas wojna
zawsze nabiera wymiaru totalnego”
„Kiedy polski żołnierz przegrywał na bitewnym polu, na
cały naród spadało widmo całkowitego unicestwienia: sąsiednie kraje pustoszyły i dzieliły między siebie polskie ziemie i
starały się zniszczyć naszą kulturę i język”.
Aby nikomu nie udało się zniszczyć polskiego dziedzictwa, kultury, tradycji i języka polecałam już kilka miesięcy temu włączyć książkę Jana Karskiego „Tajne Państwo” do kanonu lektur szkolnych!
SZYFROGRAM – Sensacje!
Prostym, zwięzłym językiem z nutką sensacji Jan Karski
pisał o swoich przeżyciach wojennych:
~
o torturach
gestapo, które doprowadziły do próby samobójczej
~
o dwu rozkazach
w kwestii ucieczki ze szpitala w Nowym Sączu
~
o dwukrotnej wizycie w getcie warszawskim
~
o wizycie w obozie
tranzytowym w Izbicy Lubelskiej
~
o wędrówkach
do Francji, Wielkiej Brytanii, USA
~
o aparacie konspiracyjnym
~
o dwukrotnym odznaczeniu orderem Virtuti Militari.
W załączonym Aneksie znaleźć można echa medialnych
reakcji na kolejne wydania i tłumaczenia książki „Story of a Secret State” po
zakończeniu II wojny światowej.
Powojenne losy Jana
Karskiego to już jednak inna historia…
Z okazji 101 urodzin Jana Karskiego niedawno odbyła się premiera filmu „Karski & the Lords of Humanity” („Karski i władcy ludzkości”), reż. Sławomir Grunberg, scen. Katka Reszke, prod. USA/Polska.

Brak komentarzy:
Prześlij komentarz