Tajne Państwo

Tajne Państwo

Jan Karski (1914 - 2000)

Wydawnictwo Znak 2014

 

 TAJNA DEPESZA - narodziny

    24.04.1914 r. – w katolickiej wielodzietnej rodzinie łódzkiego kaletnika, mieszkającej w kamienicy z Żydowskimi sąsiadami, przyszedł na świat chłopiec Jan Romuald Kozielewski.

Marząc, aby zostać „ambasadorem Wielkiej Polski” młody Kozielewski w 1935 roku ukończył na Uniwersytecie Jana Kazimierza weLwowie dwa kierunki studiów: prawo i dyplomację, a także zwyciężył w uczelnianym konkursie krasomówczym. W Szkole Podchorążych we Włodzimierzu Wołyńskim był prymusem za 1936 rok i w tymże roku został zatrudniony na staż w Ministerstwie Spraw Zagranicznych w Warszawie. Znajomość języka angielskiego, francuskiego i niemieckiego pozwoliła Janowi Romualdowi Kozielewskiemu praktykę dyplomatyczną odbywać m.in. w Genewie i Londynie. Na stałe do pracy w Ministerstwie Spraw Zagranicznych przyjęto go w styczniu 1939 roku  .

TAJNA DEPESZA – koniec marzeń

    23 sierpnia 1939 roku (Mołotow i Ribbentrop podpisali pakt o nieagresji) Jana Romualda Kozielewskiego zmobilizowano do 5 Dywizjonu Artylerii Konnej w Oświęcimiu. 1 września Niemcy zbombardowali obóz postoju 5 Dywizjonu, a 17 września Kozielewski dostał się do niewoli sowieckiej, skąd w ramach wymiany jeńców, znalazł się w niewoli niemieckiej. W listopadzie udało mu się zbiec z niemieckiego transportu więźniów (m.in. dzięki zdolnościom oratorskim).

Jan Romuald Kozielewski dotarł do Warszawy, gdzie rozpoczął działalność konspiracyjną od badania nastrojów panujących wśród Polaków wobec podwójnej okupacji ziem polskich. Dzięki niezwykłej, fenomenalnej pamięci gromadzącej wszelkie dane, i to pamięci fotograficznej, Janowi Kozielewskiemu powierzono funkcję konspiracyjnego kuriera i emisariusza.

Jan Romuald Kozielewski - Sylwester 1938

Jan Romuald Kozielewski - 1935

 

TELEGRAM SZYFROWANY - Jan Karski kurierem

    Jan Romuald Kozielewski w 1942 roku przyjął pseudonim Jan Karski. Po misjach do Francji i Wielkiej Brytanii w lipcu 1943 roku udał się na swoją, jak się miało okazać, życiową misję do Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej.

Jan Karski przekazywał informacje o walce Polaków z okupantem niemieckim a przede wszystkim o zagładzie Żydów czołowym amerykańskim osobistościom i prosił o pomoc dla walczącej Polski. Ale Ameryka i świat nie chciały usłyszeć prawdy o holokauście. Sędzia Sądu Najwyższego USA Felix Frankfurter po wysłuchaniu relacji Jana Karskiego na temat tego, co się dzieje w Polsce z Żydami w getcie i obozach koncentracyjnych odpowiedział: „I am unable to belive you” (nie jestem w stanie ci uwierzyć).

28 lipca 1943 roku doszło do bezprecedensowego spotkania Jana Karskiego z prezydentem Stanów Zjednoczonych Franklinem Delano Rooseveltem, podczas którego emisariusz szczegółowo referował sytuację Polski walczącej z Niemcami oraz uświadamiał wymiar eksterminacji Żydów. Prezydent Roosevelt skwitował raport Karskiego: „Policzymy się z Niemcami po wojnie…”. W szyfrogramie nr 397 ambasador RP w Waszyngtonie Jan Ciechanowski, który zorganizował to spotkanie, napisał o spotkaniu Karskiego z Rooseveltem : „Rozmowa bardzo przyjemna i ożywiona…”.

Po wizycie u prezydenta Jan Karski pospacerował pod pomnik Tadeusza Kościuszki z inskrypcją:  

„A wolność zapłakała, kiedy padł Kościuszko”.

Jan Karski - 1944 r.

Jan Karski - 1943 r.

 

 

TELEGRAM SZYFROWANY –  „Story of a Secret State”

    Gdy nie udało się zrealizować pomysłu nakręcenia filmu o walce Polaków z okupantami, zamiast scenariusza filmu, Jan Karski napisał w USA książkę „Story of a Secret State” o walce Polskiego Podziemia z Niemcami. Wydano ją 28 listopada 1944 roku i sprzedano w niemal 400 tysiącach egzemplarzy, co uczyniło książkę amerykańskim bestsellerem.

 „Tajne Państwo” zawierało liczne przekłamania nazwisk, pseudonimów, nazw miejscowości itp. powodowane względami bezpieczeństwa ludzi działających w zakonspirowanym podziemiu. Wydawca książki nie zezwolił na wprowadzenie wątków antykomunistycznych z uwagi na poprawność polityczną wobec sojuszniczej Rosji Sowieckiej.

„Tajne Państwo” jest zbeletryzowaną historią walki Polaków z niemieckim okupantem, której materiałem wyjściowym są losy samego autora, tak określającego treść:  
„Książka w istocie jest niczem innym, jak pieśnią o Polsce, polskim ruchu podziemnym i zgraniem się ruchu podziemnego z Rządem”. 
„Autor opisuje w niej tylko to, co sam przeżył, widział i słyszał” wyjaśnił Jan Karski Ministrowi Informacji i Dokumentacji RP na uchodźctwie.

Okładka I wydania

TELEGRAM SZYFROWANY – „Poland’s Undergroung State”

    Publikacja zawiera oprócz 33 rozdziałów istotny dla zrozumienia całości Klucz, który pomaga identyfikować rzeczywiste postacie ulokowane pod zmienionymi nazwiskami. Obszerny (ponad 80 stron) Aneks do obecnego wydania książki, autorstwa Andrzeja Krzysztofa Kunerta, dostarcza czytelnikowi bogaty materiał źródłowy w postaci zdjęć, kopii dokumentów, tekstów wywiadów, przedruku artykułów z prasy oraz różne formy upamiętnienia postaci emisariusza z Polski. Specjalną atrakcją jest zamieszczony schemat organizacyjny Polskiego Państwa Podziemnego i jego relacji z emigracyjnym Rządem RP.

Jak można odczytać z ryciny ze strukturą tzw. ruchu podziemnego zadaniem jego było zapewnienie ciągłości Państwa Polskiego za pomocą pięciu podstawowych pionów:

1.     Pion administracyjny – Delegat Rządu na Kraj, Delegaci Okręgowi i 12 departamentów.

2.     Pion wojskowy – Armia Krajowa, Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie.

3.Pion przedstawicielstwa politycznego – Polityczna Reprezentacja Kraju (Parlament) – Ruch Socjalistyczny, Ruch Chłopski, Ruch Narodowy, Stronnictwo Pracy.

4.     Pion Kierownictwa Walki Cywilnej – Sądownictwo doraźne (dla kolaborantów).

5.     Pion luźnych jednostek organizacyjnych np. prasa, oświata itp.

SZYFROGRAM – Polska bez Quislinga!

   Jan Karski przekazał w swojej książce cztery cechy Polskiego Ruchu Podziemnego i polskiej rzeczywistości wojennej:

# Polskie Państwo Podziemne jako państwo demokratyczne posiada istotne dla funkcjonowania społeczeństwa władze, instytucje, urzędy.

#  Legalny rząd Państwa Polskiego ma poparcie całego Narodu a siedzibę w Londynie.

#  Polska jest jedynym krajem na świecie, który nigdy nie poszedł na kompromis z Niemcami.

#  Polski Naród wyznaje zasady wolności, demokracji i postępu.

Mapa misji Jana Karskiego

SZYFROGRAM – „Dlaczego ja?”

Nazywał się Karski. Jan Karski.

--  Do 1 września 1939 r. –  dwudziestokilkuletni zdolny, wykształcony adept sztuki dyplomatycznej;

--  4 lata później – mąż opatrznościowy, który konferował z prezydentem światowego mocarstwa;

--  1 rok później – trzydziestoletni teoretyk i analityk walk Polski o niepodległość, który popełnił genialną  książkę:  
„dzięki takim opowieściom wolni ludzie na całym świecie zdołają wyrobić sobie obiektywne zdanie o tym, jak naród polski odpowiedział na niemiecki podbój.”

Jan Karski miał świadomość, że oddanie pełnego obrazu Polskiego Podziemia: „Będzie… możliwe dopiero po wojnie dzięki informacjom, które jeszcze należy zebrać i zweryfikować”. Jednak nawet bez tych koniecznych uzupełnień Jan Karski potrafił  przystępnie wytłumaczyć każdemu czytelnikowi: „dlaczego dla nas wojna zawsze nabiera wymiaru totalnego”

„Kiedy polski żołnierz przegrywał na bitewnym polu, na cały naród spadało widmo całkowitego unicestwienia: sąsiednie kraje pustoszyły i dzieliły między siebie polskie ziemie i starały się zniszczyć naszą kulturę i język”.

    Aby nikomu nie udało się zniszczyć polskiego dziedzictwa, kultury, tradycji i języka polecałam już kilka miesięcy temu włączyć książkę Jana Karskiego „Tajne Państwo” do kanonu lektur szkolnych!

SZYFROGRAM – Sensacje!

    Prostym, zwięzłym językiem z nutką sensacji Jan Karski pisał o swoich przeżyciach wojennych:

~         o torturach gestapo, które doprowadziły do próby samobójczej

~         o dwu rozkazach w kwestii ucieczki ze szpitala w Nowym Sączu

~         o dwukrotnej wizycie w getcie warszawskim

~         o wizycie w obozie tranzytowym w Izbicy Lubelskiej

~         o wędrówkach do Francji, Wielkiej Brytanii, USA

~         o aparacie konspiracyjnym

~         o dwukrotnym odznaczeniu orderem Virtuti Militari.

W załączonym Aneksie znaleźć można echa medialnych reakcji na kolejne wydania i tłumaczenia książki „Story of a Secret State” po zakończeniu II wojny światowej.

Powojenne losy Jana Karskiego to już jednak inna historia…

    
    Z okazji 101 urodzin Jana Karskiego niedawno odbyła się premiera filmu „Karski & the Lords of Humanity” („Karski i władcy ludzkości”), reż. Sławomir Grunberg, scen. Katka Reszke, prod. USA/Polska.