Księga Patrioty

 

Sfinks 2015

 Książki z najwyższej półki

     Wydawnictwo popularno-naukowe Sfinks może pochwalić się wybornym cyklem edytorskim – Małą Księgą Patrioty, Księgą Patrioty i Wielką Księgą Patrioty. Nie bez kozery motto wydawnictwa brzmi „Książki z najwyższej półki”. Księgi Patrioty ukazywały się z dodatkiem płyt CD z „Najpiękniejszymi pieśniami patriotycznymi” nagranymi na Jasnej Górze w Częstochowie. W Księgach zatytułowanych Flaga, Orzeł, Ułan, Grunwald, Konstytucja, Pałac Prezydencki znalazły się polskie pieśni z pełnym tekstem i nutami linii melodycznej. Dołączone opisy pieśni dostarczyły informacji na temat autorów tekstu i melodii, historycznego kontekstu ich powstania oraz roli, jaką odegrały w węzłowych polskich wydarzeniach.
Pięknie wydana publikacja przyciąga wzrok wspaniałą szatą graficzną, na którą złożyły się archiwalne fotografie i reprodukcje obrazów z galerii sztuki polskiej. Ilustracje odpowiednio dobrane do przekazywanych treści doskonale dopełniły wymowę historycznego opracowania. Kompozycję „Błękitne rozwińmy sztandary” uzupełniono zdjęciami Józefa Hallera – dowódcy Błękitnej Armii. Z Hymnem Polski – „Mazurkiem Dąbrowskiego” – skojarzono reprodukcję Portretu Jana Henryka Dąbrowskiego. Wizerunek Marszałka Józefa Piłsudskiego ze swym adiutantem Bolesławem Wieniawą Długoszowskim towarzyszy tekstowi i nutom pieśni „Szara piechota” oraz „Pierwsza Brygada”.

Jan Henryk Dąbrowski

Józef Haller

Najpiękniejsze pieśni patriotyczne

     Niezwykle krótkie, kilkuzdaniowe notatki o pieśniach inspirują czytelników do szerszych studiów historycznych. Wnikliwy odbiorca książki zauważy bowiem, że autorami tekstów pieśni byli znani poeci (Maria Konopnicka, Ignacy Krasicki, Wincenty Pol), ale i anonimowi legioniści czy żołnierze. Muzykę do pieśni komponowali wybitni muzycy (Ignacy Jan Paderewski, Feliks Nowowiejski, Michał Ogiński), ale częściej śpiewano je na melodie ludowe lub religijne. Ponieważ z czasem pieśni ulegały przeobrażeniom obecnie znane są pod różnymi tytułami i z wieloma wersjami zwrotek. Niektóre z nich związane są z konkretnymi wydarzeniami historycznymi, jak np. powstania narodowe, inne mają bardziej uniwersalny charakter, a powstania innych nie można określić w czasie czy punkcie dziejów . Większość z przytoczonych utworów posiada dla Polaków wyjątkową wartość emocjonalną. Gdy Rzeczpospolita za sprawą zaborców zniknęła z mapy Europy pieśni te były nośnikami najgłębszych uczuć patriotycznych i pozwoliły naszym przodkom przetrwać czarną noc przeszłości.
Jak dobrze jest żyć w wolnej Polsce i móc bez obawy głośno śpiewać:
„Przed Twe ołtarze zanosim błaganie:
Ojczyznę wolną pobłogosław, Panie!”
a nie z wersem: „Ojczyznę wolną racz nam wrócić, Panie!”

Jadwiga Wiśniewska

Janina Wiśniewska

Janina i Jadwiga Wiśniewskie w szkole w Śmiłowicach

Młodzieży chowanie...

     Ja poznawałam te pieśni w czasach, gdy patriotyzm nie był jeszcze modny, a wręcz przeciwnie – nie był dobrze widziany w przestrzeni publicznej. W epoce PRL-u (przed 1989 rokiem) wyznawano internacjonalistyczną miłość do naszego „wyzwoliciela i dobroczyńcy” – Związku Sowieckiego.
Uczyłam się więc patriotycznych pieśni od moich Babć – Janiny i Jadwigi Wiśniewskich – nauczycielek w Polsce przedwojennej, powojennej i na tajnych kompletach podczas okupacji. Trzecią osobą, której zawdzięczam znajomość tych kompozycji była Leokadia Kołacz - dyrektorka Szkoły Podstawowej w Michelinie. Pani harcmistrz organizowała i prowadziła obozy harcerskie i wędrowne, będące doskonałą okazją do patriotycznego kształtowania młodych ludzi.
„Jak długo w sercach naszych
Choć kropla polskiej krwi,
Jak długo w sercach naszych
Ojczysta miłość tkwi…”

Harcmistrz Leokadia Kołacz w Michelinie

Harcmistrz Leokadia Kołacz w Michelinie

Baczność! Do Hymnu!

     W zbiorze adresowanym nie tylko do miłośników muzyki, ważne miejsce zajmują pieśni o charakterze podniosłym, pełne patosu, uroczyste, pełniące lub pretendujące do pełnienia funkcji hymnu Rzeczypospolitej. Należą do nich „Bogurodzica”, „Boże, coś Polskę”, „Gaude, Mater Polonia”, „Mazurek Dąbrowskiego”, „Rota”, „Warszawianka”. Pieśń „Marsz, marsz, Polonia” śpiewana była jako hymn Polonii na całym świecie, a „Pierwsza Brygada” stała się pieśnią reprezentacyjną Polskich Sił Zbrojnych”. Wykonując te utwory podczas uroczystych ceremonii intuicyjnie, odruchowo przyjmujemy postawę zasadniczą niezależnie od tego, czy padła komenda „Baczność”.
„Obowiązkowa lektura dla każdego Polaka”, jak głosi napis na  okładce, winna być wykorzystywana w procesie patriotycznego wychowania kolejnych pokoleń Polaków i wspomagać rodziców w uczeniu dzieci właściwego pojmowania umiłowania Ojczyzny.
„Święta miłości kochanej Ojczyzny,
Czują Cię tylko umysły poczciwe”

* zdjęcia własne z książki oraz http://audiovis.nac.gov.pl, https://commons.wikimedia.org/wik, http://www.dawnywloclawek.pl