poniedziałek, 30 maja 2016

Szlak bojowy Legionów Polskich


Józef Piłsudski i Bolesław Wieniawa-Długoszowski

   Janusz Tadeusz Nowak




   Wydawnictwo M 2014











Setna rocznica

     Skład tanich książek w Krakowie (lub w Internecie  www.dedalus.pl) to skarbnica wartościowych acz niedrogich publikacji. Dzięki wizycie na ul. Grodzkiej moja biblioteczka wzbogaciła się m.in. o wydawnictwo rocznicowe zatytułowane „Szlak bojowy Legionów Polskich”. To pamiątkowe wydanie nawiązuje do setnej rocznicy wymarszu I Kompanii Kadrowej z krakowskich Oleandrów. Książka ta pojawiła się na rynku za sprawą Wydawnictwa M, z siedzibą w Krakowie, wielce zasłużonego dla literatury i kultury niezależnej, a którego początki sięgają czasów rodzącej się „Solidarności”. Publikację opracował kustosz Muzeum Historii Miasta Krakowa, historyk i absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego – Janusz Tadeusz Nowak.

Grafika i tekst

     Odpowiadając na potrzebę chwili (setna rocznica) autor przygotował książkę o charakterze popularyzatorskim zaopatrzoną w pokaźne ilości materiału źródłowego, graficznego i tekstowego. Około stu pięćdziesięciu ilustracji znacząco podniosło atrakcyjność publikacji szczególnie dla młodych czytelników, w większości wzrokowców, przyzwyczajonych do przeglądania tysięcy zdjęć w Internecie. Zamieszczony w książce Wykaz ilustracji dokładnie podaje źródła, z których autor czerpał fotografie, gdy znajdował je poza własnym archiwum. Na ilustracjach obejrzeć można portrety oficerów i legionowe oddziały, pocztówki, znaczki, mapy, odznaczenia, odciski pieczęci itp. Podobną grafikę prezentują prace Witolda Sienkiewicza Wydawnictwa Demart, również traktujące o Legionach Polskich.
Janusz Tadeusz Nowak korzystał podczas opracowywania zagadnienia z dużej liczby publikacji, których spis umieścił w Bibliografii. Część z nich posłużyła mu jako źródło cytowania we własnym studium tematu. Wybrał niektóre bardziej lub mniej znane fragmenty wspomnień, artykułów, pamiętników czy pism, doskonale ilustrujące przedstawiane wydarzenia przez ich uczestników czy świadków.

I Kompania Kadrowa - Oleandry
I Kompania Kadrowa - Oleandry
Oficerowie kawalerii Władysława Beliny-Prażmowskiego
Oficerowie kawalerii Władysława Beliny-Prażmowskiego












Kwintesencja wiedzy

     Naturalna, logiczna forma kalendarium, w przyjaznej wersji (nawet dla niewyrobionego czytelnika), podaje „na tacy”, bez zbędnej ilości słów (w epoce pisania sms-ów) kwintesencję wiedzy o tytułowym Szlaku bojowym Legionów Polskich. Chronologiczny układ wydarzeń dla każdej z trzech brygad Legionów znajdujący się w kolejnych rozdziałach książki, pozwolił doprecyzować i poszerzyć informacje zawarte we wstępnym Zarysie historii Legionów Polskich.

Dziadek i Historia

     Autor, Janusz Tadeusz Nowak, może o sobie powiedzieć „Należę do tego pokolenia, które miało wielkie szczęście poznać ostatnich żołnierzy Legionów Polskich… Mieliśmy poczucie, że obcujemy z Historią”. Tę Historię kreowały Legiony Polskie stworzone przez wizjonera, jakim niewątpliwie można nazwać Józefa Piłsudskiego. Publikacja Wydawnictwa M, zapewne w sposób zamierzony przez autora, zwraca uwagę na olbrzymi wysiłek organizacyjny przyszłego Naczelnika Państwa, bowiem „Kolejne pokolenie Polaków dobijało się o niepodległość. Jak się okazało, tym razem skutecznie”. Obdarzony przez podwładnych znaczącym mianem „Dziadka”, świadczącym o wielkim przywiązaniu żołnierzy do swojego Wodza, Józef Piłsudski w rozkazie wydanym 6 sierpnia 1914 roku w krakowskich Oleandrach wypowiedział historyczne (dziś) słowa: „Spotkał was ten zaszczyt niezmierny, że pierwsi pójdziecie do Królestwa i przestąpicie granicę rosyjskiego zaboru, jako czołowa kolumna wojska polskiego, idąca walczyć za oswobodzenie Ojczyzny… Wszyscy jesteście żołnierzami.” Po latach żołnierze bez ojczyzny z głębi serca wspominali ten dzień „Potem przedefilowaliśmy przed nim, patrząc według komendy na prawo i w spojrzeniach naszych oddając mu się bez reszty na wierną służbę.
Jej i Jemu.

Józef Haller
Józef Haller
Stanisław Szeptycki
Stanisław Szeptycki

Kazimierz Sosnkowski
Kazimierz Sosnkowski



Gospodarze, nie goście

     A On pisał wspominając swoje pierwsze bojeOtwarcie też wyznaję, że dopiero po Ulinie zacząłem sobie ufać i wierzyć w swoje siły. I być może właśnie dlatego słyszałem nieraz potem słowa moich żołnierzy: - Teraz za Komendantem pójdziemy wszędzie!
I poszli. Dwa lata później na defiladzie w Warszawie (1 grudnia 1916 roku) ówczesny komendant Legionów Polskich, Stanisław Szeptycki, dumnie przypomniał generał – gubernatorowi Warszawy „w salach starego Zamku Królewskiego jesteśmy na razie gośćmi, ale czujemy się tutaj gospodarzami”.
I poszli, zatrzymując się dopiero wtedy, gdy na mapę Europy powróciła Rzeczpospolita!

Legionowi ułani
Legionowi ułani
Ułańska siódemka Beliny
Ułańska siódemka Beliny












Młoda Polska

     W Legionach Polskich służyli ochotnicy reprezentujący różne poglądy polityczne i grupy wiekowe oraz wszystkie warstwy społeczne. O Polskę walczyli chłopi, inteligenci, robotnicy, ziemianie. Młodopolskie zbliżenie inteligencji do ludu, jakie zapoczątkowali Rydel, Tetmajer i Wyspiański” wydało owoce. Legionista Jerzy Żuławski (1874 – 1915), poeta i pisarz okresu Młodej Polski, zostawił swoim trzem synom (Wawrzyniec, Marek i Juliusz) symboliczne przesłanie:
Do moich synów. 
Synkowie moi, poszedłem w bój,
Jako wasz dziadek, a ojciec mój,
Jak ojca ojciec i ojca dziad,
Co z legjonami przemierzył świat,
Szukając drogi przez krew i blizny
Do naszej wolnej ojczyzny!

Synkowie moi, da nam to Bóg,
Że spadną wreszcie kajdany z nóg,
I nim wy męskich dojdziecie sił,
Jawą się stanie, co dziadek śnił:
Szczęściem zakwitnie, krwią wieków żyzny,
Łan naszej wolnej ojczyzny!

Synkowie moi, lecz gdyby Pan
Nie dał wzejść zorzy z krwi naszych ran,
To jeszcze w waszej piersi jest krew
Na nowy świętej wolności siew:
I wy pójdziecie, pomni puścizny,
Na bój dla waszej ojczyzny!




* zdjęcia https://commons.wikimedia.org/wiki/


Brak komentarzy:

Prześlij komentarz