Od Śmiełowa do Dobrzycy przez Witaszyce

Wielkopolska   
20 - 22 marca 2018

 

Rezydencje i "bidule"

     Trzy dni zajęło mi zwiedzenie trzech muzeów i dotarcie (czasem nawet obejrzenie z bliska, a nie zza ogrodzenia) do osiemnastu zabytkowych obiektów, takich, jak pałace i dwory. Budowle te, poza muzeami, mieściły domy pomocy i opieki (często prowadzone przez siostry zakonne), które jedynie z zewnątrz zachowały atrakcyjny historyczny wygląd (Broniszewice, Czermin, Fabianów, Dobieszyca). Inne rezydencje, pozostając w prywatnych rękach, pilnie skrywają swoje oblicza. Można je oglądać jedynie zza parkanu (lub ryzykować przemykając przez niedomkniętą bramę). Rekompensatą tej niedogodności pozostaje świadomość, iż ktoś o te budowle dba i dzięki temu nie ulegają zniszczeniu i zapomnieniu (Tarce, Grab, Słupia, Zakrzew, Złotniki Wielkie, Kowalew).

Żegocin

Fabianów

 

 

 

 

 

 

Pustostany i ruiny

     Przykry widok przedstawiają budynki sprofanowane przez komunistycznych zarządców, którzy wpuścili do ziemiańskich posiadłości robotników rolnych, urządzając im mieszkania, a de facto dewastując to, co pozostało po najeździe brunatnych i czerwonych barbarzyńców (Skrzypnia, Złotniki Małe). Opuszczone rezydencje ziemiańskie, ziejące pustymi otworami okiennymi i kryjące się we wszechobecnych zaroślach, dopełniły całości stanu rzeczy zabytków, jakie dane mi było podziwiać. Zastanawiający jest fakt dewastacji zabytkowych obiektów, opuszczonych przez ludzi i historię, których po kataklizmach wojen światowych zostało w Polsce tak niewiele… (Kurcew, Żegocin).

Zakrzew

Słupia

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

"Do wzięcia" od zaraz

     Przypadkiem przeczytałam dziś artykuł wydrukowany w dzienniku Rzeczpospolita pół roku temu, a zatytułowany „Trudno sprzedać wiejski pałac z parkiem”. Autorka, Renata Krupa-Dąbrowska, wyjaśniła na czym polegają problemy ze sprzedażą nieruchomości, którym przypisano charakter rolny. Kupujący taki obiekt musi legitymować się wykształceniem rolniczym, posiadać  majątek na terenie gminy obejmującej posiadłość, osobiście prowadzić od pięciu lat gospodarstwo rolne. To zapewne wystarczy, aby zniechęcić do zakupu nieruchomości, a w praktyce uniemożliwić tę transakcję. Komu na tym zależy?...

Grab

Złotniki Wielkie

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Mickiewiczowski Śmiełów

     Chlubnymi wyjątkami wśród odwiedzonych przeze mnie historycznych budynków okazały się pałace w Śmiełowie, Dobrzycy i Witaszycach, którym poświęcę więcej miejsca.

Klasycystyczną śmiełowską posiadłość wybudowano w 1797 roku dla Andrzeja Ostroróg-Gorzeńskiego herbu Nałęcz wg projektu architekta Stanisława Zawadzkiego. Od 1975 roku znajduje się w nim imponujące Muzeum im. Adama Mickiewicza, które wywarło na mnie wrażenie wspaniałą ekspozycją muzealną poświęconą naszemu Wieszczowi i jego dziełom. Ostatnimi właścicielami Śmiełowa byli Maria i Józef Chełkowscy, o których przypominają licznie zebrane rodzinne pamiątki. Nie zapomniano również o przyjmowanych w pałacu gościach, np. Henryku Sienkiewiczu, którego pokój mieści się na piętrze rezydencji. Całości zbiorów dopełniają kolekcje malarstwa i grafiki wyeksponowane na ścianach salonów. Klasycystyczne pałacowe wnętrza z finezją prezentują pomieszczenia, których przeznaczenia typowe dla XIX wieku zmieniono pod kątem potrzeb muzealnych. Śmiełowska siedziba ulokowana została w narożnej części parku o stylistyce angielskiej: z Ogródkiem Zosi i rzeźbą S. Jackowskiego „Żniwiarka”, z pomnikiem Adama Mickiewicza i rosnącym obok starym dębem amerykańskim, z wieloma pomnikami przyrody.

Dobieszczyzna

Tarce

 

 

 

Masońska Dobrzyca

     Drugą klasycystyczną budowlą zaprojektowaną przez Stanisława Zawadzkiego, a wybudowaną dwa lata później dla adiutanta króla Stanisława Augusta Poniatowskiego – generała Augustyna Gorzeńskiego – jest Pałac w Dobrzycy, mieszczący Muzeum Ziemiaństwa. Tutejsza posiadłość zachwyca architekturą założenia pałacowo – parkowego, muzealną kolekcją dotyczącą ziemiaństwa polskiego, Wystawą o Wolnomularstwie oraz wystawą malarską „Echa Młodej Polski” (czasową). Po pałacowych wnętrzach oprowadzała mnie pani doktor historii Katarzyna Podczaska – muzealnik, naukowiec, miłośniczka Kujaw, a także…  autorka kryminału historycznego z Inowrocławiem w tle. Narracja Pani Doktor dostarczyła mi mnóstwa informacji na temat kolejnych właścicieli dobrzyckich dóbr, przedstawiła mi ekspozycję pozostałości dziedzictwa ziemiaństwa polskiego, a przede wszystkim zaprezentowała architekturę pałacu oraz jego niepowtarzalnych wnętrz. Gawęda Pani Przewodnik pozwoliła mi poczuć atmosferę ubiegłych wieków i wydarzeń, jakie miały miejsce w dobrzyckich włościach. Osobny, przyprawiający o dreszcz emocji, zbiór eksponatów związanych z wolnomularstwem stanowił dla mnie wstęp do odkrywania wiedzy tajemnej. Wszak związki Dobrzycy z masonerią były na tyle wyraźne (nie tylko kształt bryły pałacu  –  węgielnicy – masońskiego symbolu), że pierwotna nazwa placówki historycznej brzmiała: Muzeum Wolnomularstwa. 

Śmiełów

Dobrzyca

 

 

 

 

 

 

 

 

"Echa Młodej Polski"

     Wisienką na dobrzyckim torcie okazała się wystawa „Echa Młodej Polski” prezentująca kilkadziesiąt prac pochodzących z prywatnej kolekcji. Nadarzyła się wyjątkowa okazja obcowania ze  Sztuką wybitnych polskich artystów, że wymienię Juliana Fałata, Jacka Malczewskiego czy Olgę Boznańską, Józefa Mehoffera czy Leona Wyczółkowskiego. Podziwianie doskonale wyeksponowanych dzieł malarskich było ukoronowaniem mojej wizyty w Muzeum Ziemiaństwa. Jeszcze długo delektowałam się artyzmem dzieł i geniuszem polskich twórców z przełomu XIX i XX wieku.

Broniszewice

Czermin

 

 

 

 

 

 

 

 

Dark Vader vs Napoleon Bonaparte

     Młodszy o wiek Pałac w Witaszycach, według projektu Ludwika Otta, wybudowano dla Willy’ego Dülonga w stylu neobarokowym. Dziś pełni on funkcje komercyjne - hotelu z restauracją – zapewniając środki na prowadzenie i rozwój niekomercyjnych projektów muzealnych. W późnobarokowym dworze położonym obok pałacu ma swą siedzibę Muzeum Dwóch Imperiów, tj. Muzeum Wojen Napoleońskich oraz Muzeum Gwiezdnych Wojen. Obydwie placówki są dziełem właścicieli Pałacu w Witaszycach i ewenementem w skali całego kraju. Muzeum Star Wars posiada najliczniejszą kolekcję unikatowych rekwizytów z gwiezdnej sagi (kilka tysięcy) oraz największą kolekcję klocków Lego Star Wars.

Witaszyce - Pałac

Witaszyce - Dwór

 

 

 

Pan na Witaszycach

     Moja uwaga skupiła się na zbiorach zgromadzonych przez pasjonata postaci Napoleona Bonaparte – pana Tomasza Klauze, który był moim cicerone po tematyce Wojen napoleońskich i ich muzeum. W trakcie dwugodzinnej wędrówki w czasie, dzięki dwóm dioramom, odwiedziłam pola Bitwy pod Raszynem i Bitwy pod Waterloo, a nawet obejrzałam włos Napoleona zakupiony na aukcji Sotheby’s w Londynie. Nie do przecenienia jest postać twórcy Muzeów, prawnika z wykształcenia, członka Strzeleckiego Bractwa Kurkowego, charakteryzującego się staropolską gościnnością. Gawędziarz ów, jak nikt inny, snuł opowieść o Napoleonie, księciu Józefie Poniatowskim i Rzeczypospolitej, której ponad wiek nie było na kalekiej mapie Europy.

Złotniki Małe

Kurcew

     Wielkopolska eskapada pozwoliła mi wyciągnąć kilka wniosków dotyczących organizowania podobnych wyjazdów, ich przedmiotu i zakresu. Ale o tym innym razem…

* zdjęcia własne - większość CANON EOS 1300D