Wojna o tajemnice.

Andrzej Pepłoński 

Wydawnictwo Literackie 2011

Milicjant, policjant, historyk...

     Andrzej Pepłoński jest historykiem, specjalistą w tematyce wywiadu i kontrwywiadu Drugiej Rzeczypospolitej, zawodowym milicjantem, a od 1990 roku po pozytywnej weryfikacji, pułkownikiem policji. W swoim dorobku ma kilka książek poświęconych zagadnieniom polskich służb wywiadowczych. Nakładem Wydawnictwa Literackiego w 2011 roku ukazała się publikacja będąca podsumowaniem wcześniejszych badań autora zatytułowana „Wojna o tajemnice. W tajnej służbie Drugiej Rzeczypospolitej 1918-1944”. „Popularnonaukowy charakter”, jak pisze autor, ograniczył rozmiary tej pracy do pięciuset stron, na których znalazła się wszechstronna analiza całokształtu historii polskich tajnych służb na przestrzeni dwudziestolecia międzywojennego i sześciu lat okupacji.

mjr Stefan Mayer (1895-1981)

gen. Józef Smoleński (1894-1978)

 

Ekspozytury, konfidenci, konsulaty...

     Opracowanie Andrzeja Pepłońskiego stanowi doskonałą skarbnicę wiedzy o działalności najlepszych synów Ojczyzny, oficerów Wojska Polskiego, którym powierzano niebezpieczne, poufne misje szpiegowskie. Z tego szczególnego podręcznika wywiadowczego czytelnik dowiaduje się o rodzajach wywiadu zależnych od kierunku zainteresowań, np. wschodni i zachodni. Ze względu na terytorialność działań wywiad dzielony jest na płytki (do 250 km od granicy Polski) i wywiad głęboki. Główne metody pracy wywiadowczej dostarczyły klasyfikację na wywiad dokumentalny i informacyjny. Oczywiście takich klasyfikacji jest w książce więcej, ale nie to jest w niej najciekawsze. Nader interesujące są kulisy działalności szpiegowskiej zorganizowanej w skomplikowane struktury sieci wywiadowczych, składających się z central, oddziałów, ekspozytur, referatów, placówek itp. Za tymi ramami organizacyjnymi kryli się ludzie pracujący jako agenci, kurierzy, konfidenci a także pracownicy ambasad, konsulatów, ataszatów, misji dyplomatycznych i wojskowych, o których z uznaniem wypowiada się autor.

ENIGMA - niemiecka maszyna szyfrująca

Enigma, Muszkieterowie, Wachlarz...

     Andrzej Pepłoński z niebywałym znawstwem tematu, w oparciu o olbrzymią ilość materiału źródłowego, przybliża czytelnikom mechanizmy działania służb wywiadowczych, posiłkując się szerokim wachlarzem danych w postaci nazwisk, pseudonimów, dat, miejscowości, które dla przeciętnego czytelnika stanowią istny gąszcz informacyjny. Natomiast dla osób zainteresowanych tematem są obfitym syntetycznym źródłem wiedzy tajemnej o niejawnych misjach w II RP. Zadania podejmowane przez oficerów wywiadu mogą służyć, i nierzadko służą, jako kanwa scenariuszy najbardziej sensacyjnych filmów. Wystarczy wspomnieć rozszyfrowanie kodów niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma przez polskich kryptologów,a także działalność głęboko zakonspirowanej grupy Muszkieterowie czy wydzielonej organizacji dywersyjno – wywiadowczej o kierunku wschód tzw. Wachlarz. W innym miejscu książki Andrzej Pepłoński przedstawia problematykę walki z obcymi wywiadami realizowane przez funkcjonariuszy kontrwywiadu, jak również niezwykle interesujące obszary tzw. inspiracji i dezinformacji obcych wywiadów prowadzone m.in. za pośrednictwem podwójnych agentów. Wśród setek tajnych polskich wywiadowców znaleźć można postacie nietuzinkowe, niejednoznaczne, wywołujące ambiwalentne uczucia, jak np. major Jerzy Sosnowski prowadzący niebezpieczną grę z Abwehrą, którego losy po 1 września 1939 są nieznane, czy inżynier Stefan Witkowski z Muszkieterów stracony za zdradę Ojczyzny, a przede wszystkim Krystyna Skarbek będąca polsko-brytyjska agentką, zamordowana rzekomo przez zawiedzionego wielbiciela...

Henryk Zygalski (1908-1978)

Marian Rejewski (1905-1980)

Jerzy Różycki (1909-1942)

Reorganizacje, fundusze, osiągnięcia...

     Wszystkie omawiane sfery „wojny o tajemnice” pozwalają wyciągać wnioski uzasadniające skuteczność działań wywiadowczych w stopniu poniżej stu procentów. Po pierwsze – permanentne zmiany strukturalne organów wywiadu nie zawsze dobrze służyły sprawie. Po drugie – również notoryczne niedobory funduszy na kosztowną często działalność wywiadowczą ograniczały jej sukcesy. Niezależnie od tych niedogodności polski wywiad wojskowy niezwykle wysoko oceniały państwa ościenne. Tak wysoko, że niektóre z sojuszniczych nacji sobie przypisywały osiągnięcia polskich wywiadowców (sic!). Wiemy, jak długo trwało odkłamywanie autorstwa złamania kodów Enigmy. Należy tylko żałować, że wagi i rzetelności rozpoznania polskiego wywiadu wojskowego nie potrafiły właściwie ocenić polskie naczelne władze polityczne i wojskowe.

 

Fotografie, przypisy, bibliografia...

     I na zakończenie kilka słów pochwały pod adresem Wydawnictwa Literackiego za uzupełnienie tekstu Andrzeja Pepłońskiego kopiami fotografii przedstawiającymi wizerunki pracowników placówek wywiadowczych różnego szczebla. Dołączono również obszerną bibliografię tematu, w przypisach zamieszczono odniesienia do materiałów źródłowych oraz dodano indeks nazwisk i pseudonimów bohaterów książki. Trafnie sformułowane tytuły rozdziałów i podrozdziałów precyzyjnie określają zawartość kolejnych części lektury.

Płk. Tadeusz Schaetzel (1891-1971)

mjr Jan Żychoń (1902-1944)

Bezkonkurencyjna "sanacyjna dwójka"...

     Reasumując, warto przeczytać współczesne wydawnictwo na temat operacji wywiadowczych w II Rzeczypospolitej i w okresie okupacji hitlerowskiej i sowieckiej, tym bardziej, że tematyka „sanacyjnej dwójki” przez wiele lat po wojnie była w oficjalnych publikacjach tendencyjnie przekłamywana. Uważam, że należy wyraźnie zaznaczyć:
polska „wojna o tajemnice” dzięki zaangażowaniu i profesjonalizmowi personelu wywiadowczego nie miała sobie równych ani w Europie ani na świecie!

Cześć i chwała Bohaterom!

* zdjęcia własne z książki