poniedziałek, 8 lutego 2016

Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918 - 1989

Adam Dziurak 
Marek Gałęzowski
Łukasz Kamiński 
Filip Musiał 

 

Instytut Pamięci Narodowej 2014











Autorzy, wydawca, odbiorca


     Czterech autorów, czterech recenzentów i wiele jeszcze osób wzięło udział w śmiałym projekcie Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu przy Instytucie Pamięci Narodowej nazwanym „Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918 – 1989”. Autorzy ci są przedstawicielami młodego pokolenia urodzonymi w latach siedemdziesiątych XX wieku, historykami specjalizującymi się w historii Polski dwudziestowiecznej. Wspólnie opracowali przeznaczony dla młodych ludzi popularny wykład najnowszej historii Polski” nadając mu formę zbliżoną do współczesnych podręczników szkolnych. Wydawnictwo IPN zadbało o „przyjazną dla użytkownika” stylistykę publikacji umieszczając olbrzymią ilość ilustracji oraz kalendarium, wykaz skrótów, indeks osób, mapy i fragmenty tekstów źródłowych.

 

Chronologiczna struktura książki

     Struktura książki odpowiada etapom dziejów Polski w omawianym okresie i czyni zadość kluczowemu założeniu autorów. Uznali oni, że filarami najnowszej historii Polski pozostają trzy wydarzenia współtworzące historię Europy a nawet świata. Pierwszym z nich było odzyskanie przez Polskę niepodległości i budowanie wolnej Ojczyzny, drugim – walka Polaków podczas II wojny światowej a trzecim długotrwały opór przeciw totalitaryzmowi komunistycznemu zakończony upadkiem komunizmu.














Poczucie tożsamości narodowej

     Odzyskiwanie przez Polskę niepodległości było procesem niezwykle skomplikowanym, realizowanym przez wielu Polaków, którzy latami budowali w umysłach polskiego społeczeństwa poczucie tożsamości narodowej. Maurycy Mochnacki pisał:
 „większość… musiała sobie narodowość dopiero uświadomić – uznać się w swoim jestestwie”,
a Szymon Askenazy dodawał:
Żadne prawo międzynarodowe nie może sprzeciwić się zwrotowi Polski – Polakom.

 

Od niepodległości do niepodległości

     Specyfikę i dramaturgię wybijania się Polski na niepodległość a także wznoszenia gmachu Wielkiej Polski znakomicie oddał Marek Gałęzowski, który pochylił się również nad apokalipsą II wojny światowej oraz okupacji hitlerowskiej i sowieckiej Rzeczypospolitej. Drugi z autorów – Filip Musiał – w rozdziałach poświęconych okresowi 1945 – 1956 przedstawił realia komunistycznego reżimu szalejącego w Polsce przesuniętej na mapie Europy na zachód i pozbawionej swego matecznika – Kresów Wschodnich. Adam Dziurak skupił się na rządach Władysława Gomułki od tzw. odwilży, przez „małą stabilizację” do „dużej stagnacji”. Dekadę gierkowską oraz dekadę „Solidarności” przerwaną stanem wojennym, która doprowadziła do upadku komunizmu w Polsce opisał w końcowych częściach książki Łukasz Kamiński














Aby Polska rosła w siłę

     W tej patriotycznej publikacji młodzi czytelnicy znajdują genezę odradzania się Rzeczypospolitej po ponadwiekowej nieobecności na mapie Europy. Pełne mocy i wiary słowa Józefa PiłsudskiegoChcę zwyciężyć. Nie rozpacz, nie poświęcenie mną kieruje, a chęć zwyciężenia i przygotowania zwycięstwa” napisane w liście w 1908 roku czy list wysłany do rządów państw już 16 listopada 1918 roku zawiadamiający o powstaniu niepodległego państwa polskiego, świadczą o niebywałej sile charakteru wskrzesiciela Polski. Na kartach omawianej książki autorzy przedstawiają biogramy kilkudziesięciu Polaków, którzy dobro Ojczyzny przedkładali nad swoje prywatne korzyści i zazwyczaj płacili za swą nieugiętą postawę najwyższą cenę.

Cytować czy nie cytować?

     Wśród licznych zalet wydawnictwa „Od niepodległości…” wymienić należy ciekawe wyjaśnienia pojęć funkcjonujących w naszej społecznej świadomości. Są to np. ekstrema, beton, pułkownik, ścieżka zdrowia, departament X, kłamstwo katyńskie, zapluty karzeł reakcji. Przytoczono w publikacji także słynne cytaty o złej proweniencji, jak np. „Zniszczenie Polski jest naszym pierwszym zadaniem… zniszczenie siły żywej. Bądźcie bezlitośni” – Adolf Hitler, czy „by nic nie pozostało z Polski – tego bękarta traktatu wersalskiego” – Wiaczesław Mołotow, oraz gomułkowskie „Władzy raz zdobytej nie oddamy nigdy”. Obok nich znalazły się także zdania o zabarwieniu żartobliwym, wszak Polska była „najweselszym barakiem w obozie socjalistycznym”. Mógł zatem tow. Wiesław odpowiedzieć robotnikom „mięso podrożało, to prawda, ale przecież was i tak nie stać na mięso”, a na transparentach umieścić pomarcowe hasło „syjoniści do Syjamu”. Radosną twórczość uprawiała poezja socrealistyczna, np. w osobie Jana Brzechwy: 

„Trzeba zwycięstwu drogę torować,
Marsz rozpoczęty, Partio prowadź…
Który tam? Z drogi! Partia kroczy.
Twoja partia ludu roboczy”















Dziękujemy!

     Uważny czytelnik znajdzie w tekście pewne uproszczenia czy braki wynikające z subiektywnego odbioru zawartości książki, które jednak nie umniejszają jej edukacyjnej wartości. Skrótowo przedstawione doniosłe kwestie losów Polski powinny inspirować czytelników do studiowania literatury historycznej. Moja refleksja po lekturze kolejnej pozycji poświęconej naszej Ojczyźnie brzmi:
     Nigdy nie będzie dosyć pisania i czytania o naszej trudnej polskiej historii. Podziękowania należą się więc wydawcy i autorom książki, którzy opowiedzieli:

„O tych dniach pełnych nadziei                                                                                Piosenka dla córki – K. Kasprzyk
Pełnych rozmów i sporów gorących
O tych nocach kiepsko przespanych
Naszych sercach mocno bijących

O tych ludziach, którzy poczuli
Że są teraz właśnie u siebie
Solidarnie walczą o dzisiaj
I o jutro także dla ciebie”




* zdjęcia własne z książki

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz