Miasta i miasteczka. Polska z pomysłem

 

Beata i Paweł Pomykalscy

Bezdroża - 2022

Ze Wstępu

    "Świat małych miasteczek… Pozornie niepozornych, czasem spokojnych, a nawet bardzo sennych, ale tak różnorodnych, jak różne są regiony Polski. I choć część z nich pozostała na uboczu ważnych wydarzeń politycznych, to wiele stało się sceną dla mnóstwa fascynujących historii.
    Wybór tych miejscowości nie był łatwy – aby opisać ok. 90, należało dokonać selekcji spośród dziesiątek, a być może nawet setek. O tym zaś, by umieścić którąś z nich w gronie miast i miasteczek zaprezentowanych w niniejszej publikacji, zdecydowały rozmaite czynniki. Musiały one m.in. posiadać piękne lub unikatowe zabytki, skrywać w sobie jakąś wyjątkową opowieść, kusić klimatem lub pięknym położeniem. Przy wyborze stanęliśmy więc w obliczu ogromnej liczby malowniczych rynków, wielkich świątyń, zdumiewających zamków i pałaców, dostojnych kamienic i drewnianych chałup oraz opowieści o królach i możnowładcach, alchemikach i czarownicach, a także żołnierzach, kupcach i flisakach. Każda z tych postaci odcisnęła piętno na dziejach swojej miejscowości i wpłynęła na jej charakter Dla porządku zdecydowaliśmy się zastosować podział na województwa, choć i wewnątrz poszczególnych jednostek administracyjnych przeplatają się różne regiony historyczne, a w nich przenikają się różne kultury i różne wpływy. Na przykład zupełnie inaczej jest na sielskim Podlasiu, które podlegało wpływom rosyjskim, niż na Śląsku, który od XIV w. nie należał do Polski, a kolejno do Czech, Austrii, Prus (Niemiec).
    Rezydencje magnackie lubelskiego i wielkopolskiego, przecięcia szlaków handlowych i punkty styku kultur podlaskiego oraz podkarpackiego, nadmorski klimat i szachulcowa zabudowa pomorskiego, ceglane zabytki zachodniopomorskiego i drewniane małopolskiego, Habsburgowie i srebro w śląskim, Hohenzollernowie i złoto w dolnośląskim… To tylko niektóre z różnic, które można by mnożyć bez końca! I dobrze! Bo każda z nich świadczy o bogactwie kulturowym i odmienności każdego miasteczka. A poszukiwanie odmienności jest tym, co w podróżach, nawet do miejsc najbliższych, wydaje się najcenniejsze.
    Podróżowanie po Polsce szlakiem miast i miasteczek może być niezwykłą przygodą oraz doskonałą okazją do uprawiania świadomego slow travel. Usiądźmy zatem z rana na budzącym się do życia rynku, wypijmy aromatyczną kawę, wsłuchajmy w opowieści mieszkańców małych miasteczek, poznajmy historię ich małej ojczyzny (a przez ten pryzmat bogatą historię naszego kraju), odwiedźmy zabytki, zajrzyjmy do lokalnych galerii sztuki i sklepów z rękodziełem. Kupmy pamiątkę wykonaną przez miejscowego rzemieślnika-artystę, wypijmy lampkę lokalnego wina, cydru lub soku, rozsmakujemy się w regionalnej kuchni, a potem poznajmy okolicę: góry, morze, jeziora, rzeki. Na dodatek możemy to uczynić z perspektywy kajaka, roweru lub końskiego grzbietu – koncepcji z pewnością nie zabraknie. W końcu to Polska z pomysłem!"

 
 

     Publikację Państwa Pomykalskich zatytułowaną „Miasta i miasteczka. Polska z pomysłem” można określić mianem „przewodnik krajoznawczy z pomysłem”. Zawiera bowiem wszystko, co szanujący się bedeker winien oferować turystom. Czytelna struktura książki uzupełniona została poglądowymi mapami, a opisy poszczególnych miast tworzą logiczną całość, co ułatwia planowanie wędrówki po naszej ojczyźnie. Esencjonalne informacje dotyczące niemal dziewięćdziesięciu miejscowości zawierają bogactwo wiadomości o tym, co trzeba wiedzieć wyruszając na wyprawę. Niedługie teksty przewodnika i wyróżnione podtytułami akapity w przystępny sposób przedstawiają charakterystyki obiektów atrakcyjnych turystycznie, a uzupełniają je barwne fotografie – szkoda tylko, że bez podpisów. Brakuje mi także alfabetycznego skorowidzu miejscowości, których nazwy pojawiły się w tekście.

 

 

    Poza głównymi miastami, których nazwy znalazły się w spisie treści, wspomniano o turystycznych atrakcjach okolicy, szczególnie tych z Krajowej listy niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz Listy niematerialnego dziedzictwa UNESCO, np. Stare Miasto w Zamościu – przykład renesansowej zabudowy miejskiej, Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku w Tarnowskich Górach, Procesja Bożego Ciała w Łowiczu. Odnotowano też obiekty będące Pomnikami Historii, jedną z form ochrony zabytków, np. Chełmno – Stare Miasto, Krasiczyn – Zespół zamkowo-parkowy, Sulejów – Zespół opactwa Cystersów. Autorzy opowiedzieli też o jedynych w swoim rodzaju muzeach: Filumenistycznym w Bystrzycy Kłodzkiej, Flisactwa w Ulanowie, Dzwonów i Fajek w Przemyślu oraz o unikalnych obiektach turystycznych: Skansen w Sanoku, Zapora w Pilchowicach, Szklany Szlak w Krośnie. W opisach miast pojawiły się charakterystyczne dla nich rynki o różnych kształtach i wielkościach. Wymieniono Łowicz z trójkątnym rynkiem, Niemodlin z rynkiem wrzecionowatym i Pułtusk z najdłuższym wybrukowanym rynkiem w Europie. Przywołano stojące na rynkach ratusze oraz liczne świątynie rozmaitych wyznań. Zachwycają podane w kilku słowach charakterystyki miejscowości: "kolorowe miasto w rytmie slow", "styk trzech kultur na kredowym podłożu", "największa górska twierdza Europy".

 

 

    Autorzy niezwykłego przewodnika po Polsce, Beata i Paweł Pomykalscy, angażują się w przeróżne przedsięwzięcia polegające na promowaniu dziedzictwa kulturowego naszej Ojczyzny. Ich kolejna publikacja „Miasta i miasteczka. Polska z pomysłem” realizuje hasło zawarte w tytule najstarszego w Polsce miesięcznika krajoznawczo-turystycznego „Poznaj Swój Kraj”. 

 

 

* zdjęcia własne z książki