Od Ostromecka do Chełmna

Kujawsko-pomorskie 

 lipiec 2023

 

 

     Ziemia Chełmińska stanowiąca część Pomorza Nadwiślańskiego, tzw. Pomerelli, weszła w skład monarchii pierwszych Piastów w XI. Podczas jej eksploracji odwiedziłam pałace w Ostromecku, Zamek Bierzgłowski, pałace w Polednie, Rulewie, Wybczu, Bajerzu, Obrowie, Jastrzębiu, Nawrze, Łysomicach, Kończewicach oraz miasto Chełmno.

Chełmno

    W 1232 roku Chełmno otrzymało przywilej lokacyjny. Prawie 800 lat dziejów miasta poskutkowało istnieniem wielu zabytków. Niektóre z nich obejrzałam i obfotografowałam, jak np. renesansowy Ratusz, budynek Poczty Polskiej z XVII w., kościół farny, kościół św. Piotra i Pawła, Wieżę Ciśnień, Pomnik Ułana, mury obronne, kamieniczki itd.
    Chełmińska Fara z przełomu XIII/XIV, największy spośród siedmiu kościołów Chełmna, posiada wieżę widokową, na którą prowadzi około dwustu niebywale stromych schodków. Wewnątrz świątyni znajduje się trzynaście ołtarzy m.in. z relikwiami św. Walentego (zmarły ok. 270 r.) i z cudownym obrazem Matki Bożej Bolesnej z 1649 r. Z amboną w kształcie otwartej muszli sąsiaduje zwisająca ze sklepienia głowa jelenia, obracająca się zgodnie ze zmianami pogody.

     Podominikański Kościół Apostołów z końca XIII w. przez 115 lat funkcjonował jako świątynia ewangelicka, a od 1945 r. znów jako katolicka. Fasadę budowli wieńczy bogato dekorowany szczyt schodkowy.  Rokokowe stalle i ambona z personifikacjami kontynentów zachowały się z dawnego wyposażenia usuniętego przez protestantów. W świątyni umieszczono wystawy malarskie i historyczne. Z kościołem sąsiaduje mural "To tylko liczby".

 

 

     W Wieży Ciśnień zbudowanej w 1899 r. działa klimatyczna kawiarnia, a na Rynku postawiono Pomnik Ułana ku pamięci 8. Pułku Strzelców Konnych. Hotelik w Chełmnie przy ulicy Podmurnej pozwolił mi na odpoczynek po męczącym zwiedzaniu polskich krajobrazów. 

Ostromecko

    W Ostromecku wzniesiono dwa pałace: w roku 1730 barokowy tzw. Stary, a w roku 1849 klasycystyczny tzw. Nowy, do którego po czterdziestu latach dobudowano pałacyk myśliwski. W Starym Pałacu mieści się Kolekcja Zabytkowych Fortepianów im. Andrzeja Szwalbego.

 W Nowym Pałacu znajdują się pokoje hotelowe, imponująca restauracja, reprezentacyjne salony, sala wystawowa, a w podziemiach pałacowa kuchnia.

 

Spacerując po ogromnym parku dotarłam do neoromańskiego Mauzoleum rodziny Schönbornów i Avenslebenów. Nieopodal głównego wejścia do zespołu pałacowo-parkowego spostrzegłam dom zbudowany w 1905 roku (w setną rocznica przybycia rodziny). 

 

Zamek Bierzgłowski

    Zamek Bierzgłowski położony jest w miejscowości... Zamek Bierzgłowski! Krzyżacka budowla powstawała po 1260 roku. W tzw. Zamku wysokim mieściły się: dormitorium, refektarz, kaplica, kapitularz. Pozostałe obiekty zamku to Wieża bramna, Domek młodzieżowy, międzymurze, dziedziniec, przedzamcze i sucha fosa. Obecnie w zamku funkcjonuje Diecezjalne Centrum Kultury oraz ośrodek rekolekcyjny. 

Poledno

    Ok 1890 r. wzniesiono eklektyczny dwór, nakryty wielopołaciowymi, mansardowymi dachami z wystawkami i lukarnami oraz wieżą. W XXI wieku utworzono w Polednie kompleks rekreacyjno-turystyczny Pałac Poledno, w którego skład wchodzi hotel, restauracja, SPA, sale konferencyjne oraz wystawa edukacyjno-przyrodnicza (czasowo zamknięta). 

Rulewo

    Klasycystyczny pałac z 1865 roku położony jest w rozległym parku krajobrazowym. Aktualnie mieści się w nim kompleks o nazwie Hanza Pałac Wellness & Spa z zapleczem eventowo-konferencyjnym.

Wybcz

    Pałac eklektyczny z lat 1858-1861 w trakcie adaptacji na potrzeby szkoły podstawowej pozbawiony został cech stylowych. Interesująca jest wieża przypominająca sześciokątną basztę i zadbany park. 

 

Obrowo

    Dwór klasycystyczny powstał na przełomie XVIII/XIX w przebudowano w 1898 r. Nastoletni Fryderyk Chopin koncertował tu w latach 1824 i 1825. Obecnie w budynku znajduje się Urząd Gminy Obrowo.

Bajerze

    Pałac eklektyczny z trzykondygnacyjną wieżą zbudowany został w latach 70. XIX wieku. W pałacu znajduje się Dom Rekolekcyjny Bractwa Kapłańskiego św. Piusa X, tzw. Lefebrystów.

Nawra

    Klasycystyczny pałac z przełomu XIX/XX wieku posiada dwie symetryczne oficyny. W latach 80’ XX wieku Andrzej Szwalbe opracował koncepcję utworzenia ośrodka kultury narodowej w Nawrze. Aktualnie opiekę nad obiektem sprawuje Kujawsko-Pomorskie Centrum Dziedzictwa w Toruniu planujące zorganizować w pałacu Muzeum Ziemiaństwa.
    Andrzej Szwalbe - działacz społeczny i kulturalny, wystąpił z ideą przywrócenia blasku i funkcji kulturotwórczych pałacom w Ostromecku, Lubostroniu, Nawrze. Po wojnie mieszkał w Ciechocinku.

Gródek - Dwór Venedów to dworek szlachecki o konstrukcji drewniano-murowanej zbudowany około 1765 r. 

Jastrzębie - Pałac w Jastrzębiu z pocz. XX w. zaliczany jest do nurtu modernistycznego w architekturze schyłku neoklasycyzmu i architektury militarnej (graniasta wieża ze sterczynami). Dziś funkcjonuje jako dom weselny.  

Kończewice - Pałac powstał na pocz XX w, a ozdabia go ośmioboczna trzykondygnacyjna wieża. Zarządza obiektem Hodowla Roślin w Strzelcach O/Kończewice.

 

 

     Pozostałe zabytkowe budowle albo są w opłakanym stanie, albo nie ma do nich dostępu, albo ulewny deszcz uniemożliwił mi dotarcie w ich pobliże. Oto lista tych pałaców:
Szewno – firma rolnicza, Mirakowo – mieszkania UG, Morsk – opuszczony,

   

Sartowice – opuszczony,

Sławkowo – prywatny,

Kijewo Szlacheckie – prywatny, Ostaszewo – prywatny, Łysomice – firma ANR, Pluskowęsy – prywatny, 

 

 

    Może następnym razem uda mi się przybyć w promieniach słońca do odnowionych zabytków, udostępnionych turystom. Marzenia trzeba spełniać!

* zdjęcia własne CANON EOS 1300D oraz CANON PowerShot SX620 HS