Od Szymbarku do Bobolic

 

Małopolskie

sierpień 2025

    Tegoroczna wędrówka po zabytkach Małopolski zawiodła mnie do zamków w Bobolicach, Książu Wielkim i Mirowie oraz dworów w Szymbarku, Dołędze, Szczurowej i Kąśnej Dolnej. Były także i inne obiekty zabytkowe, ale o tym później…

Szymbark - powiat gorlicki

    Kasztel - dwór obronny (pierwowzór polskiego dworu szlacheckiego) - dawna siedziba Gładyszów herbu Gryf wzniesiona w latach 1585- 1590 z wystawą „Historia kasztelu i jego właścicieli”.

 

 

 Ekspozycja poświęcona Teodorowi Axentowiczowi malarzowi, rysownikowi, rektorowi ASP w Krakowie (wyposażenie mieszkania i elementy kolekcji artysty). "Axentowicz - Dziedzictwo Artysty"

 

 

 

    "Dworek mieszczański" pobudowano w latach 1918-1919 dla Dyrekcji Odbudowy Gorlic tzw. drogomistrzówka (przeniesiony do Szymbarku) z wystawą „W kręgu kultury dworkowej”.
Obecnie w kasztelu funkcjonuje Ośrodek Konferencyjno-Wystawienniczy Kasztel w Szymbarku.

Bobolice - powiat myszkowski

    Zamek wzniesiony w połowie XIV wieku, na polecenie Kazimierza III Wielkiego, jako część systemu obronnego Orlich Gniazd.  

 

Współczesny zrekonstruowany zamek składa się z dwukondygnacyjnego budynku mieszkalnego z basztą i odpowiada formie, jaką posiadał po jego rozbudowie w XVII wieku przez ród Fogelwederów. Dostęp do budynku zapewnia most zwodzony, prowadzący nad suchą fosą. Zamek otoczony jest murami z blankami, wykonanymi z białego wapienia. Odbudowie zamku towarzyszyły liczne kontrowersje.

 

 

 

 

Mirów - powiat myszkowski

    Zamek w Mirowie został zbudowany w czasach Kazimierza Wielkiego około połowy XIV wieku. Początkowo warownię tworzyła kamienna strażnica podległa pod pobliski zamek w Bobolicach, która wraz z nim wchodziła w skład systemu obronnego. Zamek z uwagi na niewielką ilość pomieszczeń użytkowych nie był rezydencją rycerską, lecz miał charakter militarnej strażnicy. Obecnie jest zabezpieczoną ruiną. 

 

Książ Wielki - powiat miechowski

    Pałac Mirów – rezydencja Myszkowskich herbu Jastrzębiec zbudowana w XVI wieku w stylu renesansowym. W XIX wieku częściowo nadbudowana w stylu berlińskiego neogotyku. Całość reprezentowała typ palazzo in fortezza. Rezydencję w Książu Wielkim nazwano Mirowem na pamiątkę jurajskiej warowni ich przodków. W nocy z 8 na 9 sierpnia 1914 r. na Mirowie przebywał Józef Piłsudski wraz ze swoim sztabem. Obecnie mieści Zespół Szkół im. Wincentego Witosa oraz Zespół Szkół Rolniczych.

 

 

 

Dołęga - powiat brzeski

    Klasycystyczny drewniany dwór zbudowano w 1848 r dla rodziny Güntherów. W czasie powstania styczniowego dwór pełnił funkcje punktu zbornego z okolicznych dworów (przebywał Marian Langiewicz). We dworze gościli: A. Asnyk, W. Tetmajer, T. Miciński, S. Wyspiański, L. Rydel, T. Boy-Żeleński, J. Malczewski i inni. Obecnie mieści się w nim oddział Muzeum Ziemi Tarnowskiej w Tarnowie. 

 

Szczurowa - powiat brzeski

    Budowę dworu ukończono w 1860 roku dla rodziny Kępińskich. Jest to dwór eklektyczny, o cechach neogotycku angielskiego. Obecnie mieści się tam Gminne Centrum Kultury, Czytelnictwa i Sportu, a park wykorzystywany jest do organizacji wydarzeń kulturalnych. 

 

 

Kąśna Dolna - powiat tarnowski

    Klasycystyczny dwór wybudowany w 1833 r. przez właściciela wsi, Pawła Gostkowskiego, w 1897 r. stał się własnością Ignacego Jana Paderewskiego. W 1990 r. we dworze powstało Centrum Paderewskiego Tarnów–Kąśna Dolna z Domem Pracy Twórczej, Salą Koncertową Stodoła i Muzeum Mistrza (z oryginalnym fortepianem Petrof).

    

    Pozostałe zabytki małopolskiej krainy - pałace, klasztor, skansen - przedstawię później...

 

* zdjęcia własne CANON PowerShot SX620 HS

Od Polany Wykus do Wąchocka

Świętokrzyskie

czerwiec 2025

Leśna twierdza partyzancka

    Polana Wykus (położona kilka km na południe od Wąchocka w woj. świętokrzyskim) niejednokrotnie stanowiła bazę polskich partyzantów. Podczas powstania styczniowego stacjonowali tu powstańcy dowodzeni przez Mariana Langiewicza. W trakcie II wojny światowej znajdowały się tu obozy żołnierzy polskiego podziemia, najpierw pod dowództwem mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala”, później Zgrupowania Partyzanckie Armii Krajowej „Ponury” – Jana Piwnika „Ponurego” i Eugeniusza Kaszyńskiego “Nurta”. Polana Wykus zapisała się w historii II wojny światowej jako “leśna twierdza partyzancka”. 
    Na Polanie Wykus, 14 czerwca 2025 r., odbyły się uroczystości upamiętniające żołnierzy Armii Krajowej – a zwłaszcza legendarnych dowódców – płka Jana Piwnika „Ponurego” i mjra Eugeniusza Kaszyńskiego „Nurta”. Wśród uczestników obchodów znaleźli się harcerze, kombatanci, młodzież, przedstawiciele wojska, policji oraz mieszkańcy regionu, by oddać hołd tym, którzy z miłości do Ojczyzny oddali życie. 

 

Kapliczka z obrazem Matki Boskiej Bolesnej

     Uroczystości rozpoczęły się wprowadzeniem pocztów sztandarowych i meldunkiem złożonym przez harcmistrza, komendanta placu, prezesowi środowiska AK „Ponury-Nurt”. Następnie podniesiono flagę Rzeczypospolitej Polskiej. Wzruszającą częścią obchodów była polowa Msza Św. w intencji „Ponurego”, „Nurta” i ich żołnierzy. Koncert patriotyczny oraz Apel Poległych, złożenie kwiatów i zapalenie zniczy nadały wydarzeniu głęboko duchowego i symbolicznego charakteru. Lasy Wykusu znów stały się żywym świadectwem pamięci i historii.
    W miejscu dawnego obozu żołnierzy AK, 15 września 1957 r. odsłonięto kapliczkę z obrazem Matki Boskiej Bolesnej. Z czasem na jej ścianach umieszczono 123 pseudonimy poległych żołnierzy. Kapliczka otoczona jest murem, na którym zamontowano kilkaset tabliczek z nazwiskami żołnierzy zgrupowań „Ponurego" i „Nurta". To wydarzenie jest uznawane za początek działania Środowiska Świętokrzyskich Zgrupowań Partyzanckich Armii Krajowej „Ponury” – „Nurt”, które są obok Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej i Obwodu Świętokrzyskiego Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej, głównymi organizatorami uroczystości na Wykusie. Partyzanci „Ponurego” i „Nurta” po II wojnie światowej wciąż utrzymywali ze sobą kontakt. Każdego roku, w drugą sobotę czerwca, na Wykusie organizowane są uroczystości upamiętniające poległych żołnierzy Zgrupowań Partyzanckich Armii Krajowej.