Siedziby wielkich Polaków t.1

Barbara Wachowicz 

Świat Książki  2013

 

 

Pisarka Losu Polskiego

     Barbara Wachowicz dostarczyła nam czytelnikom wyśmienity przewodnik do uprawiania turystyki literackiej w jej części polegającej na odwiedzaniu miejsc związanych z życiem autorów książek. W pierwszym tomie opracowania pisarka zajęła się przedstawieniem Siedzib wielkich Polaków żyjących od doby renesansu do romantyzmu w sposób będący konsekwencją dwu kwestii zawartych w tytule publikacji „Siedziby wielkich Polaków”. Autorka określająca siebie jako „Pisarka Losu Polskiego” wprowadziła sympatyków literatury w atmosferę miejsc urodzenia, dorastania i tworzenia znakomitości z narodowego panteonu kreśląc ich niby – życiorysy, które nie pretendują do informacji encyklopedycznych. 

Miłość, przyjaźń...

     W biograficznej części rozdziałów będącej prezentacją postaci w bardzo szerokim kontekście rodzinnym literatka sięgała do najdawniejszych dziejów familii oraz dokonywała analizy rodowego herbu bohatera. Barbara Wachowicz na kartach swej gawędy spojrzała na wybitnych Polaków z dużą dozą sympatii i kobiecego ciepła. Niemało miejsca poświęciła relacjom twórców z osobami najbliższymi w rodzinie, jak również niełatwym miłościom – tym młodzieńczym ale i tym dojrzałym, późnym. Bohaterami pierwszego tomu o „Siedzibach wielkich Polaków” są sami mężczyźni, którzy uwikłani w męskie przyjaźnie, ale i będący celem niewybrednych ataków zazdrosnej konkurencji, borykają się z ludzkimi problemami jednocześnie tworząc wielką literaturę czy wielką historię Polski.

Romanów - Tęsknota Kraszewskiego

Sucha Augusta Cieszkowskiego

Kolebki patriotyzmu

     Podążając polskimi tropami biografka zaprasza odbiorców lektury do kolebek patriotyzmu, do siedlisk, o które prosił Jan Kochanowski:

„Ja, Panie! niechaj mieszkam w tym gniaździe ojczystym,
A Ty mnie zdrowiem opatrz i sumieniem czystym.”

Towarzysząc czytelnikom w wędrówce po domach bohaterów narodowych publicystka wiedzie interesującą gawędę o mieszkańcach i właścicielach włości ukazując ich losy na tle trudnych dziejów Rzeczypospolitej, czy dowodzi niebywałej erudycji, szczególnie dotyczącej skarbów narodowego dziedzictwa. Barbara Wachowicz przedstawiła kronikę posiadłości – dworków, pałaców od ich zarania, przez epokę rozkwitu aż po haniebne czasy zawieruchy wojen światowych. Niewielki ułamek polskich gniazd rodzinnych dotrwał do naszych czasów. Większość z nich hitlerowscy i sowieccy okupanci niszczyli tak, by nie został kamień na kamieniu. Po latach znaleźli się jednak ludzie wielkiego serca i głębokiej wiary w Rzeczpospolitą, którzy ogromnym wysiłkiem doprowadzili do odbudowania unicestwionych ostoi polskości. Dzięki nim wzniesiono m.in. w miejscu dawnego dworu w Opinogórze dwór będący częścią Muzeum Romantyzmu oraz odbudowano dwór w Romanowie, w którym mieści się Muzeum Józefa Ignacego Kraszewskiego. 

Ostoje polskości

Polski krajobraz z dworem, folwarkiem, pałacem, parkiem doceniali i sławili najlepsi synowie Ojczyzny: 

„Tam, na wzgórzu dwór wesoły:
…
To świat tobie wierny, śliczny,
To nasz polski grunt klasyczny.”

Wielcy twórcy polskiej kultury nierzadko pozbawieni zostali przez złe fatum owego polskiego gruntu. Jaki wpływ na ich twórczość miało to oderwanie od Ojczyzny możemy wnioskować np. po lekturze „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza:

„Tak nas powrócisz cudem na Ojczyzny łono.
Tymczasem przenoś moją duszę utęsknioną
Do tych pagórków leśnych, do tych łąk zielonych,
Szeroko nad błękitnym Niemnem rozciągnionych;
…
Śród takich pól przed laty, nad brzegiem ruczaju,
Na pagórku niewielkim, we brzozowym gaju,
Stał dwór szlachecki, z drzewa, lecz podmurowany;
Świeciły się z daleka pobielane ściany”

Możemy przywołać „Tęsknotę” Cypriana Kamila Norwida:

„Do kraju tego, gdzie kruszynę chleba
Podnoszą z ziemi przez uszanowanie
Dla darów Nieba....
Tęskno mi, Panie...

Do kraju tego, gdzie winą jest dużą
Popsować gniazdo na gruszy bocianie,
Bo wszystkim służą...
Tęskno mi, Panie...”

I możemy zacytować pełne wiary słowa Zygmunta Krasińskiego:

„Cokolwiek będzie, cokolwiek się stanie,
Jedno wiem tylko: sprawiedliwość będzie,
Jedno wiem tylko: Polska zmartwychwstanie.”

Lubelski dar dla Wincentego Pola

Żelazowa Wola - miejsce narodzin Chopina

Sercem malowane

     Bez wątpienia warto się zatrzymać nad drugą obok treści warstwą książki, a mianowicie jej formą. Należą się w tym miejscu głębokie ukłony w stronę wydawnictwa Świat Książki, które nie po raz pierwszy dokonało rzeczy wielkiej – wydało publikację noszącą znamiona wybitnego osiągnięcia edytorskiego. Książka „Siedziby wielkich Polaków” w swojej strukturze posiada kompletną bibliografię, oddzielnie do każdego rozdziału. Rozdziały, zaś, rozpoczyna strona informacyjna z portretem bohatera, jego przedstawieniem, autografem i cytatem, a kończy je wizytówka muzeum postaci z danymi adresowymi. Wartością dodaną tej edycji są barwne fotografie siedzib wielkich Polaków oraz pejzaży polskich, reprodukcje malarstwa polskiego a w tym rysunków i grafik Cypriana Kamila Norwida czy cykli patriotycznych Artura Grottgera. Całości wydania dopełnia kredowy papier kart książki i piękne, twarde okładki. 

Centra polszczyzny

     Wydanie zbioru opracowała graficznie pani Cecylia Staniszewska, której, moim zdaniem, pani Barbara Wachowicz powinna być wdzięczna, gdyż szata graficzna książki bezspornie zachęca do sięgnięcia po tę wartościową lekturę.  Lektura ta pozwoliła nam maluczkim odwiedzić wszystkie domniemane Soplicowa i zakrzyczeć razem z naszymi Wieszczami:

Śmiełów - wielkopolskie Soplicowo Mickiewicza

„Wpadam do Soplicowa jak w centrum polszczyzny:
Tam się człowiek napije, nadysze
Ojczyzny.”

* zdjęcia własne z książki