Od Lubiąża do Świdnicy

Dolny Śląsk - 2023

 

 

 

 

    Dolny Śląsk to kraina związana ze słowiańskim plemieniem Ślężan. Wędrowaliśmy po jej częściach: Nizinie Śląskiej i Przedgórzu Sudeckim. Dolnośląskie wakacje dostarczyły mnóstwa wrażeń dzięki wizytom w 24 zabytkowych obiektach: 11 zamkach, 10 pałacach i 3 budowlach sakralnych. Do połowy zabytków udało nam się wejść, a resztę obejrzeliśmy tylko z zewnątrz. Po trzech pałacach oprowadzili nas przewodnicy (nawet jeden właściciel pałacu).
    Odwiedzone pałace to:
Pałac Brunów, Pałac Jedlina¬, Pałac Krzyżowa, Pałac Gorzanów, Pałac Marianny Orańskiej, Pałac Makowice Pałac Jugowice, Pałac Szczytna, Pałac Kopice, Pałac Tułowice
   Budowle sakralne:
Klasztor Lubiąż, Kościół Pokoju Świdnica, Bazylika Katedralna Nysa
    Od 1945 roku pałace ulegały totalnej dewastacji, aktom wandalizmu, masowej grabieży za sprawą sowieckich barbarzyńców, ale także pozbawionych skrupułów szabrowników. Część z nich zaczyna drugie życie za sprawą prywatnych inwestorów, którzy starają się przywrócić im dawny wygląd…

Pałac Brunów

    Wybudowany w 1750 roku w stylu barokowym, przebudowany z elementami neobarokowymi i rozbudowany wg cech klasycystycznych z oranżerią i ośmioboczną wieżą. W 1933 roku budowlę przejęto na szkołę Hitlerjugend, by następnie gospodarowali w niej naziści. Do 1945 była własnością rodu Cottenetów. Obok rezydencji w parku, znajdują się oficyna, stajnia i powozownia. Dziś w pałacu mieści się romantyczny hotel z restauracją, kortami, salą balową, salą bankietową, kompleksem SPA i przytulnymi pokojami… 

 

 

 

Pałac Marianny Orańskiej

    Powstawał w latach 1838-1872 dzięki niezwykłej kobiecie - Mariannie Orańskiej – królewnie niderlandzkiej. Neogotycki pałac posiada cztery wieże, mury obronne, cztery baszty, krużganki, powozownię i stajnię. Otoczony jest kompleksem parkowo-leśnym z Mauzoleum i ruinami budynków parkowych.
    Podczas okupacji rezydencja mieściła magazyny dzieł sztuki, następnie została zdewastowana, rozgrabiona i podpalona. Część marmurów z obiektu użyto przy budowie Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie…
Obecnie, remontowany obiekt przywracany jest do stanu świetności z czasów Marianny Orańskiej i już udostępniony turystom. 

 

 

   

Od Czocha do Mosznej

  

Dolny Śląsk - czerwiec 2023

 

 

 

 

    Dolny Śląsk to kraina związana ze słowiańskim plemieniem Ślężan. Wędrowaliśmy po jej częściach: Nizinie Śląskiej i Przedgórzu Sudeckim. Dolnośląskie wakacje dostarczyły mnóstwa wrażeń dzięki wizytom w 24 zabytkowych obiektach: 11 zamkach, 10 pałacach i 3 budowlach sakralnych. Prawie wszystkie zamki (poza Roztoką) udało się dokładnie zwiedzić, a po większości oprowadzali nas przewodnicy.
    Odwiedzone przez nas zamki to:
Zamek Czocha, Zamek Moszna, Zamek Brzeg, Zamek Kliczków, Zamek Grodziec, Zamek Grodno, Zamek Bolków, Zamek Leśna Skała w Szczytnej, Zamek Otmuchów, Zamek Niemodlin, Zamek Roztoka.
    Od 1945 roku zamki ulegały totalnej dewastacji, aktom wandalizmu, masowej grabieży za sprawą sowieckich barbarzyńców, ale także pozbawionych skrupułów szabrowników.

Aktualnie w połowie zabytkowych obiektów prowadzone są usługi hotelowe. W większości odbywają się imprezy historyczne, biznesowe eventy, edukacyjne pokazy, koncerty muzyczne, okolicznościowe uroczystości, plenery malarskie, prywatne wesela, itp.

Zamek Czocha -

    Budowano w latach 1241–1247, a przebudowywano od 1912 r. do 1920 r. wg ryciny z roku 1703. Ostatnim przedwojennym właścicielem zamku był Niemiec E. Gütschow. W czasie okupacji mieściła się tam szkoła szyfrantów Abwehry. Po wojnie budowlę zamieszkiwali greccy uchodźcy, a nawet urządzono Wojskowy Dom Wczasowy. W zabytkowym obiekcie nakręcono ponad 40 filmów i seriali m.in.: "Tajemnica twierdzy szyfrów".
    Zamkowa biblioteka liczyła dawniej 30.000 woluminów. W Sali Rycerskiej zwraca uwagę dębowa boazeria z dekorowanymi drewnianymi portalami zwieńczonymi rodowymi herbami. W sypialni znajduje się baldachimowe łoże z mechaniczną zapadnią. W podziemiach, za stanowiskiem szyfranta, kryje się wejście do skarbca z imponującymi drzwiami. Zamek Czocha słynie ze znacznej ilości ukrytych skrytek, tajnych przejść i sekretnych zakamarków (także w bibliotece).

 

Wiejskie dwory i pałace otwarte dla turystów

Maciej Rydel

Porta Mare - 2023

Polskie Towarzystwo Ziemiańskie

    „Wiejskie dwory i pałace otwarte dla turystów” polecane przez Polskie Towarzystwo Ziemiańskie dr Maciej Rydel zaprezentował w formie przewodnika. Autor jest ekspertem i dokumentalistą w dziedzinie polskich dworów – ich historii i współczesności. Posiada unikalny zbiór ikonografii tych dworów. Jest twórcą książek, artykułów, odczytów oraz wystaw fotograficznych i malarskich. Pełni funkcje m.in. wiceprezesa Zarządu Głównego PTZ i Oddziału Gdańskiego PTZ. Za zasługi dla dziedzictwa narodowego odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Dekret Stalina

    We Wstępie do książki przedstawiono istotę Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego – organizacji zrzeszającej byłych właścicieli ziemskich i ich potomków wraz z rodzinami. Jednym z celów statutowych PTZ jest walka o odzyskanie przez spadkobierców ziemian ich ojcowizny, m.in. poprzez uchylenie tzw. dekretu Stalina z 1944 roku (dekret PKWN o przeprowadzeniu reformy rolnej) oraz uchwalenie ustawy reprywatyzacyjnej. Osiem lat temu, gdy pisałam post: www.czytampopolsku.pl/2015/02/stop-realizacji-stalinowskich-dekretow.html wydawało się kwestią najbliższych lat anulowanie owego dekretu, a tymczasem on nadal obowiązuje (sic!). Istnieje pilna potrzeba wprowadzenia uczciwej ustawy o denacjonalizacji majątków ziemskich, aby spadkobiercy i ich potomkowie nie musieli odkupować swoich włości. Spośród sześćdziesięciu wybranych przez Macieja Rydla posiadłości tylko kilkanaście pozostaje w rękach prawowitych dziedziców i ich potomków (część z nich przekazała budowle na cele społeczne, np. muzea).

 

Od Ożarowa do Lewkowa

Łódzkie/Wielkopolskie - 2023

    Ziemia Wieluńska, Sieradzka i Kaliska, tak jak i cała nasza Ojczyzna, w maju prezentuje się szczególnie pięknie. Głównymi celami mojej wycieczki były trzy muzea: w Ożarowie, w Maciejowie i w Lewkowie.

Ożarów k/Wielunia

     W Muzeum Wnętrz Dworskich w Ożarowie wysłuchałam wykładu dr Macieja Rydla* - "Dwory polskie w akwareli Macieja Rydla. Na ratunek ginącego dziedzictwa narodowego". Ekspert w dziedzinie dworów polskich uświetnił mój wolumin katalogu wystawy motywującą dedykacją:

Dla Pani Małgorzaty Poniatowskiej - z podziękowaniem za wspaniałą pracę na blogu "czytam po polsku" i z pozdrowieniami od autora - Maciej Rydel, Ożarów, 9 maja 2023 r.

     Późnobarokowy modrzewiowy dwór alkierzowy zbudowany w 1757 roku dla Władysława Bartochowskiego herbu Rola, przykryto dachem polskim z facjatką. W stylowym wnętrzu mieszczą się: salon, buduar i alkowy, salonik myśliwski, gabinet, jadalnia, pokoik dziewczęcy, kredensownia. Za dworem w parku pysznią się malownicze stawy i pomnikowy starodrzew. Budynek oficyny przyjął w swoje progi wystawę "Dwory polskie w akwareli Macieja Rydla… ", w której wernisażu uczestniczyłam.

 

 Maciejów

     Prywatne Muzeum Wnętrz w Maciejowie znajduje się w klasycystycznym pałacu zaprojektowanym po roku 1790 przez C. G. Langhansa (twórca Bramy Brandenburskiej w Berlinie). W jedenastoosiowej fasadzie budowli umieszczono dwukolumnowy portyk w wielkim porządku z trójkątnym przyczółkiem. Wewnątrz pałacu zachowały się cenne polichromie z XVIII w. W mojej pamięci pozostanie sala balowa i jadalnia, korytarzyk do schodów kuchennych, rozety na parkietach oraz wyjątkowa kolekcja szachów z różnych stron świata. 

 

 

Od Będomina do Krokowej

 

 Pomorze Wschodnie - 2023

 

  

    Wiosenna eskapada na Pomorze Wschodnie (Nadwiślańskie, Pomerelia) z Wysoczyzną Żarnowiecką i Ziemią Lęborską zaprowadziła mnie do 27 zabytkowych obiektów – pałaców i dworów – jakie, zgodnie z internetowymi informacjami, powinny funkcjonować, być ogólnodostępne lub chociaż osiągalne obiektywem aparatu fotograficznego. Niestety, większość informacji okazała się nieaktualna, a zabytkowe budowle można oglądać jedynie zza ogrodzenia.
     Zestawienie obecnego stanu zabytków:
cztery obiekty służą edukacji historycznej społeczeństwa, w ośmiu urządzono hotele, w jednym mieści się szkoła, trzy prywatne posiadają zaplecze rekreacyjne, siedem prywatnych odstrasza tablicami „Wstęp wzbroniony”, w dwu po prostu nic się nie dzieje, jeden dom weselny stylizowany na „dworek” oraz jeden dwór zdewastowany przez mieszkających w nim byłych pracowników PGR-u. 

Będomin – Muzeum Hymnu Narodowego

W XVIII-wiecznym dworze szlacheckim w roku 1747 urodził się Józef Wybicki herbu Rogala, twórca tekstu Mazurka Dąbrowskiego. W Muzeum eksponowane są wystawy stałe: “Józef Wybicki i jego czasy”, “Losy Mazurka Dąbrowskiego” oraz “Polskie Symbole Narodowe”, a od 1984 roku działa Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Hymnu Narodowego. Muzeum organizuje historyczne imprezy i prowadzi edukacje młodego pokolenia. W pobliżu dworu ustawiono pomnik orła ze skrzydłami z kilkuset kos.