Od Ożarowa do Lewkowa

Łódzkie/Wielkopolskie - 2023

    Ziemia Wieluńska, Sieradzka i Kaliska, tak jak i cała nasza Ojczyzna, w maju prezentuje się szczególnie pięknie. Głównymi celami mojej wycieczki były trzy muzea: w Ożarowie, w Maciejowie i w Lewkowie.

Ożarów k/Wielunia

     W Muzeum Wnętrz Dworskich w Ożarowie wysłuchałam wykładu dr Macieja Rydla* - "Dwory polskie w akwareli Macieja Rydla. Na ratunek ginącego dziedzictwa narodowego". Ekspert w dziedzinie dworów polskich uświetnił mój wolumin katalogu wystawy motywującą dedykacją:

Dla Pani Małgorzaty Poniatowskiej - z podziękowaniem za wspaniałą pracę na blogu "czytam po polsku" i z pozdrowieniami od autora - Maciej Rydel, Ożarów, 9 maja 2023 r.

     Późnobarokowy modrzewiowy dwór alkierzowy zbudowany w 1757 roku dla Władysława Bartochowskiego herbu Rola, przykryto dachem polskim z facjatką. W stylowym wnętrzu mieszczą się: salon, buduar i alkowy, salonik myśliwski, gabinet, jadalnia, pokoik dziewczęcy, kredensownia. Za dworem w parku pysznią się malownicze stawy i pomnikowy starodrzew. Budynek oficyny przyjął w swoje progi wystawę "Dwory polskie w akwareli Macieja Rydla… ", w której wernisażu uczestniczyłam.

 

 Maciejów

     Prywatne Muzeum Wnętrz w Maciejowie znajduje się w klasycystycznym pałacu zaprojektowanym po roku 1790 przez C. G. Langhansa (twórca Bramy Brandenburskiej w Berlinie). W jedenastoosiowej fasadzie budowli umieszczono dwukolumnowy portyk w wielkim porządku z trójkątnym przyczółkiem. Wewnątrz pałacu zachowały się cenne polichromie z XVIII w. W mojej pamięci pozostanie sala balowa i jadalnia, korytarzyk do schodów kuchennych, rozety na parkietach oraz wyjątkowa kolekcja szachów z różnych stron świata. 

 

 

Lewków

    Klasycystyczny pałac Lipskich herbu Grabie w Lewkowie (z 1791 roku) mieści obecnie „Muzeum w Lewkowie – Zespół pałacowo-parkowy”. Czterokolumnowy wgłębny portyk w wielkim porządku, w którego tympanonie widnieje maksyma ,,Sobie, Swoim Przyjaciołom, Potomności”. W trakcie ogrodowym znajduje się reprezentacyjna sala rotundowa, a z elewacji wystaje półkolisty ryzalit. Całość elewacji ozdabiają przebogate dekoracje sztukatorskie, malarskie i rzeźbiarskie. We wnętrzach pałacu zachowały się iluzjonistyczne malowidła ścienne braci Smuglewiczów. Ekspozycja muzealna zawiera meble z epoki, zbiory malarstwa i rzeźby, artefakty archeologiczne oraz pamiątki po dawnych właścicielach. Księgozbiór lewkowskiej biblioteki liczył ponad 10 tys. woluminów…

 Pawłowice

    W 1864 roku w Pawłowicach zbudowano dla Wilhelma von Pannwitz eklektyczny pałac z elementami neorenesansowymi i barokowymi. Bryłę budynku ozdabia ośmioboczna narożna wieża oraz dwa ryzality zwieńczone trójkątnymi frontonami. W pobliżu pałacu znajdują się zabudowania folwarczne. W budowli pomieszkiwali powstańcy śląscy i niemieccy osadnicy, a po wojnie urządzono tam przedszkole i szkołę. Obecnie pomieszczenia pałacowe zaaranżowano na przytulny hotel. Można nawet zamówić u pawia budzenie na godzinę szóstą rano… 

 

Lututów

     Pałac Kurnatowskich w Lututowie mieści dziś Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego. Powstał w 1934 roku, gdy nadano mu cechy stylu klasycystycznego z czterokolumnowym portykiem w elewacji frontowej i czterospadowym dachem z powiekowymi lukarnami, ale z barokowymi alkierzami w narożach.

Złoczew, Sokolniki

     W Złoczewie w pałacu Ruszkowskich z początku XVII w. (przebudowanym w XVIII i XIX wieku) ulokowano gminne urzędy. W fasadzie budowli znajduje się czterokolumnowy portyk i dwupiętrowy ryzalit zwieńczony niewielkim trójkątnym szczytem nad facjatką.  

    Barokowy pałac w Sokolnikach zbudowano w 1775 r. w stylu saksońskiego rokoka dla Łukasza Bnińskiego. Jest to budynek z wysuniętym piętrowym ryzalitem z tympanonem w fasadzie, natomiast w elewacji ogrodowej znajduje się półkolisty piętrowy ryzalit z tarasem. Pałac przykryto mansardowym dachem z lukarnami. 

 

Kozłowice, Pszczonki

    W Kozłowicach w 1901 roku powstał skromny eklektyczny pałac, który urozmaicają ryzality zwieńczone neorenesansowymi szczytami oraz kwadratowa trzykondygnacyjna narożna wieża. W elewacji ogrodowej znajduje się przeszklona weranda. 

    Wielostylowy pałac w Pszczonkach zbudowano w 1925 r. dla Lipinskich. Posiada on elementy neobarokowe i neoklasycystyczne z centralnym trzyosiowym pozornym ryzalitem poprzedzonym gankiem podtrzymującym balkon.

Walichnowy, Świątkowice, Naramice

    W Walichnowach znajduje się klasycystyczny pałac przebudowany w 1843 r. przez Nieszkowskich. W fasadzie posiada czterokolumnowy portyk w wielkim porządku. Zachowała się interesująca brama pałacowa. 

     Do barokowego XVIII-wiecznego drewnianego dworu w Świątkowicach nie ma w ogóle dostępu – strzeże go imponujące kilometrowe ogrodzenie. Klasycystyczny pałac Czapskich w Galewicach z drugiej połowy XIX w., jako teren budowy, również niedostępny dla oczu i obiektywów…

    Przy drodze w Naramicach urokliwy drewniany kościółek pw. Wszystkich Świętych pochodzi z XVI wieku. 

 

     * Dr Maciej Rydel – dokumentalista polskich dworów i historii ziemiaństwa, Wiceprezes zarządu Oddziału Gdańskiego Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego. Właściciel zbioru ikonografii polskich dworów oraz autor wielu książek historycznych dotyczących dziejów polskich dworów. W 2014 roku za działalność społeczną na rzecz ratowania dziedzictwa narodowego został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Fotografie oraz akwarele jego autorstwa znajdują się w zbiorach kolekcjonerów w Polsce i za granicą. (https://wydawnictwo.ug.edu.pl/).
    Dr Maciej Rydel opowiedział o swojej przygodzie z dworami polskimi malowanymi akwarelą – o mistrzach, którzy go inspirowali, o malarzach, na których się wzorował, o profesorach, którzy go motywowali do pracy. Artysta zaprezentował część swych obrazów przedstawiających wiejskie posiadłości oraz zreferował sytuację zabytkowych siedzib w okresie powojennym i czasach współczesnych. Dr Maciej Rydel zaapelował o ratowanie polskich dworów, m.in. celem zachowania naszej tożsamości narodowej, której dwory są wyznacznikiem.

    „W tak pięknych okolicznościach przyrody” Ziemi Kaliskiej, Sieradzkiej, Wieluńskiej królowały łany złotego rzepaku…

* zdjęcia własne CANON EOS 1300D oraz CANON PowerShot SX620 HS

Od Będomina do Krokowej

 

 Pomorze Wschodnie - 2023

 

  

    Wiosenna eskapada na Pomorze Wschodnie (Nadwiślańskie, Pomerelia) z Wysoczyzną Żarnowiecką i Ziemią Lęborską zaprowadziła mnie do 27 zabytkowych obiektów – pałaców i dworów – jakie, zgodnie z internetowymi informacjami, powinny funkcjonować, być ogólnodostępne lub chociaż osiągalne obiektywem aparatu fotograficznego. Niestety, większość informacji okazała się nieaktualna, a zabytkowe budowle można oglądać jedynie zza ogrodzenia.
     Zestawienie obecnego stanu zabytków:
cztery obiekty służą edukacji historycznej społeczeństwa, w ośmiu urządzono hotele, w jednym mieści się szkoła, trzy prywatne posiadają zaplecze rekreacyjne, siedem prywatnych odstrasza tablicami „Wstęp wzbroniony”, w dwu po prostu nic się nie dzieje, jeden dom weselny stylizowany na „dworek” oraz jeden dwór zdewastowany przez mieszkających w nim byłych pracowników PGR-u. 

Będomin – Muzeum Hymnu Narodowego

W XVIII-wiecznym dworze szlacheckim w roku 1747 urodził się Józef Wybicki herbu Rogala, twórca tekstu Mazurka Dąbrowskiego. W Muzeum eksponowane są wystawy stałe: “Józef Wybicki i jego czasy”, “Losy Mazurka Dąbrowskiego” oraz “Polskie Symbole Narodowe”, a od 1984 roku działa Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Hymnu Narodowego. Muzeum organizuje historyczne imprezy i prowadzi edukacje młodego pokolenia. W pobliżu dworu ustawiono pomnik orła ze skrzydłami z kilkuset kos.