Od Wołyńca do Zielonki Pasłęckiej

 Warmińsko-Mazurskie - 2017

Od  Grünhagen do Wołyńca

    Zielonka Pasłęcka - wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Pasłęk. Nazwy miejscowości:
- Grünhagen     od 1483 do 1945
- Wołyniec     od lipca 1945
- Zielonka Pruska od listopada 1946
- Zielonka Pasłęcka od sierpnia 1948
     Miejscowość została założona około roku 1483 i występowała dawniej pod nazwą Grunehayn. Obejmowała obszar 64 łanów, działała w niej również karczma. W 1543 roku Zielonka Pasłęcka była wsią kościelną zamieszkaną przez 28 chłopów, karczmarza i 2 zagrodników. W czasie przemarszu wojsk szwedzkich w 1659 roku miejscowość została doszczętnie zniszczona. Jednak w 1774 roku miała już liczyć 358 mieszkańców. Wśród nich byli również Polacy. W 1882 roku uruchomiona została linia kolejowa, a w miejscowości wybudowano dworzec. Od 1905 roku w Zielonce Pasłęckiej działała agentura pocztowa.
    W 1939 roku wieś liczyła 787 mieszkańców: 746 ewangelików i 22 katolików. W Zielonce działały dwie mleczarnie, gospody i stacje benzynowe. We wsi funkcjonowała trzyklasowa szkoła. Przed 1945 rokiem w miejscowości pracowało 6 stolarzy, 2 cieśli, 2 piekarzy, 4 krawców, 2 kowali, rzeźnik oraz zegarmistrz. W Zielonce Pasłęckiej działała także szkoła rolnicza oraz księgarnia.
Wg http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php/Zielonka_Pasłęcka

Z Wołynia do Zielonki Pasłęckiej

     W czerwcu, lipcu i sierpniu 1945 r. napłynęła do Grünhagen polska ludność wysiedlona z Wołynia, z miasta Rożyszcze nad rzeką Styr, z Ulanik, Tarnorudy i Kopaczówki. Dla upamiętnienia stron ojczystych wysiedleńcy nadali tej miejscowości nazwę Wołyniec. Latem 1946 r. Wołyniec otrzymał stałego duszpasterza w osobie pochodzącego z Przemyśla księdza Jana Karasia. Przystąpił on do dostosowania kościoła do kultu katolickiego, a ważnym wydarzeniem tego okresu była erekcja w dniu 27.03.1947 r. Drogi Krzyżowej, której obrazy zostały przywiezione z Wołynia. Gdy do Wołyńca przybyli pierwsi polscy mieszkańcy, było tu jeszcze ok. 100 Niemców.
    Okupująca teren dawnego powiatu pasłęckiego armia sowiecka rekwirowała żywność, zasiewy na polach oraz płody rolne, nie licząc się w ogóle z potrzebami miejscowej ludności. Notowano dosyć często morderstwa na tle rabunkowym. Pijaństwo żołnierzy sowieckich i „zabawy” przerażały, czego przykładem jest do dziś w Zielonce Pasłęckiej postrzelana „jak sito” część dawnej kościelnej chorągiewki wiatrowej, eksponowanej przed kościołem.
    23 stycznia1945 r. sowieckie czołgi ostrzelały zablokowany na stacji kolejowej skład z uciekinierami i żołnierzami niemieckimi, w wyniku czego zginęło ponad 150 osób. Zostali oni pochowani w zbiorowej mogile niedaleko stacji.

Kościół św. Jana Chrzciciela - Diecezjalne Sanktuarium Jezusa Miłosiernego

    Kościół w Zielonce Pasłęckiej wybudowano na przełomie wieków XV i XVI, o czym dowodzi zachowany z roku 1506 dzwon, na którym umieszczono łaciński napis: "Jusu Christe Fili Dei vivi misere nobis. Maria-Anno Domini 1506" (Jezu Chryste, Synu Boga Żywego, zmiłuj się nad nami. Maryja w Roku Pańskim 1506). Od roku 1540 do 1945 był tam kościół ewangelicki. W swojej historii kilkakrotnie popadał w ruinę. W roku 1577 uległ zburzeniu. W roku 1726 ponownie odnotowano zburzenie kościoła, ale już w 1746 roku ufundowano dzwon. Kościół św. Jana Chrzciciela odbudowano w dwóch fazach: w latach 1778-1792 oraz w roku 1792, a jego wieżę wzniesiono w roku 1842. Parafię w Zielonce Pasłęckiej reerygowano po II wojnie światowej w 1962 roku.  W 1987 roku ustanowiono tutejszy kościół parafialny Diecezjalnym Sanktuarium Jezusa Miłosiernego. W pobliżu kościoła znajduje się grota Matki Bożej z Lourdes i Droga Krzyżowa o długości 2,5 km, prowadząca wśród zagród mieszkańców Zielonki, Golgota, barokowa kaplica Męki Pańskiej, XIX wieczna statua archanioła na fontannie, pomnik Jana Pawła II, głaz pamiątkowy z Jeruzalem i wiele innych zabytków sztuki sakralnej oraz miejsc pamięci oraz Kopuła z wieży kościelnej przestrzelona przez funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej.

 

Historia tarnorudzkiego obrazu Jezusa Miłosiernego

     Na Podolu, nad Zbruczem, w rejonie Wołoczyskim obwodu Chmielnickiego, leży miejscowość Tarnoruda… 

    Na miejscu drewnianego kościoła, w roku 1643, Katarzyna Sieniawska kazała zbudować w Tarnorudzie świątynie murowaną. 1754 roku kościół tarnorudzki przebudowała Izabela Czartoryska (córka Aleksandra Augusta Czartoryskiego).
     Początki obrazu Chrystusa przedstawionego jako Król Boleści są tajemnicze. Przez kilka stuleci obraz z XVII wieku odbierał cześć w Tarnorudzie na Podolu, czyli na wschodnich rubieżach Rzeczypospolitej. Niezwykły wizerunek został namalowany olejnymi farbami na płótnie o wymiarach 69,5 x 54 cm, znajdował się on za trzema zasłonami w głównym ołtarzu. W 1773 roku obraz został ozdobiony srebrną szatą i złoconą koroną. Obydwiema dłońmi cierpiący Jezus ukazuje ranę na prawym boku zadaną Mu włócznią przez żołnierza. Na dole obrazu, na szarfie ze srebrnej blachy wypisane są słowa: „Lud się do Ciebie w potrzebie ucieka. Jezu, od Ciebie miłosierdzia czeka. Roku 1773”.   

     «Polujący w tamtych okolicach Andrzej z Rypna, tropiąc zwierzynę, dotarł aż na wzgórze. Tam ujrzał obraz Pana Jezusa Boleściwego. Na ten widok aż mu się serce ścisnęło. Wzruszony zabrał go do domu. Ale wizerunek w dziwny sposób powrócił na tarninowe wzgórze. Historia powtórzyła się jeszcze parę razy. Opowiedziano całe zajście miejscowemu proboszczowi, ten zaś poświęcił tajemnicze miejsce i doradził wybudowanie na nim kaplicy. W 1365 roku umieszczono w niej niezwykły obraz, do którego zaczęli pielgrzymować okoliczni mieszkańcy. Zdarzały się uzdrowienia. Po wybuchu rewolucji październikowej nastały ciężkie czasy dla ludzi wierzących, zwłaszcza zaś dla katolików zamieszkałych na terenach Związku Radzieckiego. Ówczesny proboszcz Tarnorudy postanowił w 1920 roku wywieźć obraz do Tarnopola. Wkrótce inny kapłan zawiózł obraz do Krakowa, gdzie znalazł schronienie w kościele św. Kazimierza. Po dziewięciu latach Tułacz Tarnorudzki udał się w dalszą drogę. Na desce przytwierdzonej do obrazu wypisano ręcznie trasę podróży: „We wrześniu 1929 roku obraz ten przewieziony z Krakowa do katedry łuckiej. W uroczystej procesji przeniesiony z łuckiej katedry do kościoła w Rożyszczach”. Ale to jeszcze nie koniec peregrynacji Tarnorudzkiego Męża Boleści. W 1945 roku parafianie z Rożyszcz musieli opuścić swoje strony rodzinne i szukać nowego miejsca na ziemi. Owym nowym miejscem Wołyniaków stała się wieś Zielonka Pasłęcka. Mieszkańcy wciąż tęsknili za swoim obrazem. Ostatni proboszcz Rożyszcz przywiózł go do Malborka. Po jego śmierci w 1950 roku ślad po wizerunku zaginął. Po prawie trzydziestu latach cudowny obraz odnalazł się – był w klasztorze sióstr terezjanek w Ostródzie. Po kolejnych 7 latach, dzięki staraniom proboszcza z Zielonki Pasłęckiej, Tarnorudzki Jezus zawitał u „swoich”, gdzie po dziś odbiera cześć.»
Wg https://sanktuarium-zielonka.pl/historia-obrazu/ 

  

Wędrówki cudownego wizerunku:

1.    Tarnoruda XVII w.
2.    Tarnopol 1920
3.    Kraków 1921?
4.    Łuck 1929
5.    Rożyszcze 1929?
6.    Malbork do 1950
7.    Ostróda do 1980
8.    Zielonka Pasłęcka od 1987

Podróż sentymentalna Anny P. – Brzozówka, Zielonka Pasłęcka 

    Do Zielonki Pasłęckiej przesiedlono m.in. rodzinę Biernackich pochodząca z powiatu Łuck na Wołyniu (Rożyszcze). Konstancja Biernacka urodzona w Kopaczówce pow. Łuck woj. wołyńskie wyszła za mąż za Kazimierza Poniatowskiego urodzonego w Mielnicy Podolskiej pow. Borszczów woj. Tarnopol na Podolu, którego rodzinę przesiedlono po wojnie do Sulimierza.
Ich przyszła synowa Anna mieszkała z rodziną w leśniczówce „Brzozówka" (Nadleśnictwo Młynary) w Kudyńskim Borze w gminie Pasłęk, położonej kilka kilometrów od Zielonki Pasłęckiej. W sierpniu 2017 leśniczówka jeszcze stała…

 

 

 

 

* zdjęcia własne oraz https://monitorwolynski.com