Od Tokarni do Ciekot

Świętokrzyskie/Mazowieckie

czerwiec 2025

    W miejscowościach pogranicza województw świętokrzyskiego, mazowieckiego i łódzkiego odwiedziłam w czerwcu pięć Pomników Historii i pięć muzeów oraz kilka innych atrakcyjnych zabytkowych obiektów i kilka niezbyt starych.

Ciekoty -  Centrum Edukacji i Kultury „Szklany Dom”

    Dwór, w którym Żeromscy zamieszkali w Ciekotach zbudowany był w 1753 roku, a spędzili w nim 12 lat. W XX wieku uległ całkowitemu zniszczeniu. Odtworzono go w 2010 roku. Dzięki zaangażowaniu Kazimiery Zapałowej - honorowego kustosza w 2016 roku prace przy urządzaniu odtworzonej siedziby Żeromskich zostały ukończone. 
To typowy, niewielki drewniany dworek, zaaranżowany i wyposażony zgodnie z prawdą historyczną, duchem epoki, dokumentami, „Dziennikami” i literackimi opisami Stefana Żeromskiego. Dziś mieści się tu muzeum pisarza.    Wg. https://szklanydom.maslow.pl/ 

 

 

Złoto Dziedzica

Karol Soberski

Media Lokalne Karol Soberski 2018

 

Skarb historii zakopany jest głębiej

   „Złoto Dziedzica” Karola Soberskiego to nie jest typowa powieść beletrystyczna. To raczej... literacka hybryda: z jednej strony książka historyczna, z drugiej – dziennikarskie śledztwo, z trzeciej – nieformalny przewodnik po dawnych dworach, majątkach i sekretach ziemi gnieźnieńskiej. Nie jest to też sucha literatura faktu, choć opiera się na twardych dokumentach, relacjach i archiwaliach. To lektura z pogranicza – między reportażem, biografią, lokalną kroniką a dziennikarskim śledztwem. To wielowarstwowa opowieść: zapis poszukiwań, próba rekonstrukcji zapomnianej historii, a jednocześnie głęboko osobista relacja autora – dziennikarza, badacza i pasjonata, który z ogromną cierpliwością i determinacją próbuje złożyć w całość rozsypane puzzle przeszłości.
    Tę publikację można czytać na dwa sposoby: jako ciągłą narrację – historię pewnej rodziny, pewnych miejsc i epoki – albo jako zbiór śladów, za którymi można podążać samodzielnie. W obu przypadkach tekst daje czytelnikowi uczucie realnej obecności dawnych dziejów, bowiem są historie, które często rozpływają się między rodzinnymi opowieściami a milczeniem dokumentów. Czasem trzeba człowieka, który z determinacją i pasją, krok po kroku, wydobędzie je na powierzchnię. Karol Soberski jest właśnie takim człowiekiem. 

Od Chęcin do Szydłowca

 

Świętokrzyskie

czerwiec 2025

 

    Pięć muzeów w miejscowościach województw świętokrzyskiego i mazowieckiego, które odwiedziłam ostatnio.

Chęciny - Zamek Królewski 

    Zamek w Chęcinach wzniesiono na grzbiecie skalistego wzgórza (367 m n.p.m.), na przełomie XIII i XIV wieku. Pierwsze wzmianki na jego temat pojawiają się w dokumencie króla Władysława Łokietka z 1306 roku, potwierdzającym nadanie zamku biskupowi krakowskiemu – Janowi Muskacie, w którym wymieniany jest on jako zamek książęcy. Twierdza stała się jednym z miejsc koncentracji wojsk polskich udających się na wojnę z Krzyżakami. Władysław Łokietek wyruszając w 1331 r. na bitwę pod Płowcami, zwołał 14 czerwca w Chęcinach najwyższych dostojników i urzędników państwowych na pierwszy "zjazd ziem polskich".
Zamek Królewski w Chęcinach można zwiedzać. Do dziś zachował się pełen obwód zewnętrznych murów obronnych, dwie wieże, baszta i fundamenty budynków mieszkalnych. 

 

Chęciny - Dwór Starostów Chęcińskich

    Dwór obronny. Powstał na początku XVII wieku na rozkaz starosty chęcińskiego Jana Branickiego na miejscu folwarku. Po spustoszeniu Chęcin, w tym zamku chęcińskiego przez Szwedów w czasie Potopu do Podzamcza przeniesiono siedzibę starosty chęcińskiego i rozbudowano dwór, dobudowując oficynę. W latach 1673-1674 dwór przebudowano tak, że powstał pałacyk w stylu willi włoskiej wraz z ogrodami. Fundatorem był ówczesny Starosta Chęciński – Stefan Bidziński. Atrakcją założenia jest barokowa brama ozdobna, będąca wolno stojącym łukiem triumfalnym wzniesionym na część zwycięstwa Jana III Sobieskiego pod Wiedniem w 1683 r. 
Z dawnego założenia rezydencjalno-obronnego pozostał budynek główny od strony południowej, oficyna od wschodu, portal okienny z herbem Gryf i resztki fosy. Wnętrza pałacu urządzono w barokowym klimacie. W budynku zachowały się sklepienia kolebkowe i kolebkowo–krzyżowe. Dwór posiada dwa narożne alkierze, charakterystyczne dla architektury polskiej szlachty (w jednym z nich mieściła się kaplica). Na łagodnie opadających stokach malowniczego wzniesienia odtworzono włoskie ogrody barokowe, aleje i stawy.
   Dwór Starostów Chęcińskich, jako partner Centrum Nauki Leonardo da Vinci, pełni funkcje muzealne i edukacyjne oraz konferencyjno-szkoleniowe. Zabytek można zwiedzać pod opieką przewodnika z pasją opowiadającego o dziejach chęcińskiego dworu.

Od Oblęgorka do Wąchocka

 

ŚWIĘTOKRZYSKIE/ŁÓDZKIE

czerwiec 2025 

 

    Pomniki Historii w miejscowościach pogranicza świętokrzyskiego, mazowieckiego i łódzkiego odwiedzone przeze mnie w czerwcu:

Oblęgorek – pałacyk Henryka Sienkiewicza

    W 1900 r. komitet obchodów jubileuszowych 25-lecia pracy pisarskiej Henryka Sienkiewicza zakupił majątek ziemski w Oblęgorku i przekazał go w darze pisarzowi. Pałacyk został wybudowany w latach 1900-1902. W nową rezydencję wkomponowano budynki poprzednich właścicieli Oblęgorka: dwór Tarłów oraz willę Halików.

Eklektyczny pałacyk jest w większości murowany, z fragmentami drewnianych okładzin i wystroju. Charakteryzuje się skomplikowanym, nieregularnym rzutem. Bryłę urozmaicają m.in. ryzality, wykusz oraz okrągła wieża, z której roztacza się wspaniały widok na okolicę. Od południa zaprojektowano loggię, od południowego zachodu - tarasy. Elewację frontową budynku zdobi stiukowa dekoracja przedstawiająca m.in. herb Sienkiewicza, a wieńczy rzeźba husarza, stanowiąca nawiązanie do Trylogii. Wejście główne poprzedza portyk.

Obecnie na parterze pałacyku znajduje się odtworzone mieszkanie Sienkiewicza. W salonie, jadalni, gabinecie i sypialni zgromadzono oryginalne, pozyskane historyczne i zrekonstruowane meble oraz wyposażenie, zaaranżowane w stylu epoki.

Od Konina Do Parchania Sikorskiego

Wielkopolskie/Kujawsko-pomorskie 

kwiecień 2025

    Studenci Uniwersytetu dla Aktywnych w Ciechocinku wybrali się na wycieczkę do Konina w województwie wielkopolskim i Parchania w województwie kujawsko-pomorskim w powiecie inowrocławskim. Zwiedzili starówkę Konina, Muzeum Okręgowe w Koninie oraz Muzeum gen. Władysława Sikorskiego w Parchaniu.

Konin - Gosławice

    Zamek gotycki wybudowany w latach 1420–1426 przez biskupa poznańskiego Andrzeja Łaskarza herbu Godziemba. Rezydencję typu dwór obronny zbudowano bez wieży. Restauracja zamku trwała w latach 1978 – 1986. Muzeum Okręgowe w Koninie w 1982 roku przeniosło swą siedzibę do Gosławic. Zamek oddano do użytkowania Muzeum w 1986 roku. Wystawy stałe, jakie można obejrzeć w Muzeum Okregowym: Historia oświetlenia od łuczywa do żarówki elektrycznej, Wielkopolskie górnictwo, Biżuteria i moda, Konin poprzez wieki, Judaika, Pradzieje ziemi konińskiej, Zbiory Gabinetu Numizmatycznego i Eksponaty z kolekcji Działu Sztuki.

 

 

Nieopodal zamku stoi dwór. Od schyłku XVIII w. w Ruszkowie pod Kołem stał zabytkowy budynek, który w 1990 roku odtworzono w Gosławicach. Ekspozycja stała zatytułowana jest „Dwór polski”.

 

 
W Spichlerzu zbudowanym w stylu klasycystycznym w 1838 roku można obejrzeć wystawę: Słoń leśny z odkrywki Jóźwin KWB „Konin”  (żył około 100 tys. lat temu).
W sąsiedztwie zamku ulokowano także Skansen budownictwa wiejskiego: wiatraki, kuźnia, stodoły oraz Skansen górniczy i Skansen archeologiczny. 

 

 

Gotycko-neogotycki Kościół Andrzeja Apostoła w Gosławicach ufundował właściciel Gosławic biskup poznański Andrzej Łaskarz     herbu Godziemba. W świątyni zbudowanej na planie krzyża greckiego. palmowe sklepienie wspiera centralnie usytuowana kolumna, nadając wnętrzu niepowtarzalną lekkość. 

 

 

6 Festiwal Dworów i Pałaców Północnych Kaszub

 

Kaszuby Północne - czerwiec 2025

    Zainspirowana odbywającym się w czerwcu 2025 roku 6 Festiwalem Dworów i Pałaców Północnych Kaszub odwiedziłam kilka miejscowości województwa pomorskiego: Wdzydze, Godętowo, Łebunię, Nowęcin, Łebę i Łyśniewo Sierakowickie.

Wdzydze - powiat kościerski gmina Kościerzyna

    Kaszubski Park Etnograficzny im. Teodory i Izydora Gulgowskich we Wdzydzach Kiszewskich - muzeum typu skansenowskiego, w którym zgromadzono ponad 50 obiektów architektury ludowej z obszaru całych Kaszub i Kociewia. Instytucja ta wywodzi się z prywatnego muzeum, założonego w podcieniowej, XVIII-wiecznej chałupie zakupionej od wdzydzkiego gospodarza Michała Hinca w 1906 roku przez nauczyciela miejscowej szkoły Izydora Gulgowskiego i jego żonę, malarkę Teodorę (sztuki piękne studiowała w Berlinie).

    Muzeum zajmuje obszar 22 ha, który jest podzielony na 6 sektorów odpowiadających 5 obszarom Kaszub, oraz sektor zawierający obiekty użyteczności społecznej: drewniany kościół z pocz. XVIII w. przeniesiony ze Swornegaci, szkołę ze wsi Więckowy, tartak ze Staniszewa oraz kuźnię z Linii, które są zaaranżowane w sposób sprawiający wrażenie przebywania w kompletnie wyposażonej wsi kaszubskiej. 

    Oprócz kilkunastu kompletnych zagród chłopskich z okresu XVII-XIX w. na terenie skansenu znajduje się też kilka dworków i zagród drobnej szlachty a także domy robotników rolnych, karczma oraz dwa młyny wiatrakowe. Większość obiektów ma także wyposażone częściowo lub całkowicie wnętrza. Na terenie Parku odbywają się imprezy folklorystyczne.    

    Zwiedziłam lub obejrzałam m.in. Dwór z Luzina, Dworek z Nowego Barkoczyna, Dworek z Radunia, Dworek z Ramlejów, Dworek ze Skwieraw, Dworek z Piechowic, Kościół z Bożegopola Wielkiego, Zagroda gburska z Garcza, Zagroda szkolna z Więcków, Kościół św Barbary ze Swornegaci, Zagroda drobnoszlachecka z Trzebunia, Zagroda gburska z Nakli, Zagroda zagrodnika z Borska, Zagroda drobnoszlachecka z Czarnej Dąbrowy, Chałupa z Barkoczyna, Wiatrak „Koźlak” z Jeżewicy, Tartak ze Staniszczewa, itd.
Opis wg https://pl.wikipedia.org/wiki/Kaszubski_Park_Etnograficzny_we_Wdzydzach.