Mazowsze - wrzesień 2022
Literatura, muzyka, Kresy
Wrześniowa wycieczka do południowo-zachodniego
Mazowsza na styku ziem: rawskiej, czerskiej i warszawskiej przyniosła przykłady
różnorodnego wykorzystania i obecnego stanu zabytkowych obiektów. Każdy z nich
jest niepowtarzalny, z bogatą przeszłością, oryginalną architekturą i różnym
dostępem…
Cieszą oko pięknie odrestaurowane i
zagospodarowane budowle pełniące dziś funkcje hotelowe, konferencyjne,
weselne: pałace w
Rozalinie, Woli Chojnacie, Kobylinie, Ojrzanowie, Teresinie. Podobne
jest przeznaczenie współczesnych obiektów w Osieczku i
Błędowie.
Budowle w Osieczku i Błędowie całkiem udanie naśladują architekturę polskich dworów szlacheckich, a ich nazwy nie pozostawiają wątpliwości, co do inspiracji właścicieli: „Dwór Polski” w Osieczku i „Dwór u Pana Tadeusza” w Błędowie… Obydwa klasyczne, parterowe z użytkowym poddaszem, czterospadowym dachem polskim z lukarnami, portykiem w wielkim porządku, zwieńczonym trójkątnym frontonem. Białe elewacje pięknie kontrastują z czerwonymi dachami…
Instytucje kultury znalazły miejsce w pałacu w Otrębusach, willi w Stawisku oraz we dworze w Kuklówce Radziejowickiej. Placówki publiczne mieszczą się zabytkowych budynkach w Żabiej Woli, Adamowiźnie, Brwinowie, Osuchowie, Gawłowie k. Sochaczewa.
W rękach prywatnych właścicieli pozostają dwory i pałace, których strzegą ogrodzenia utrudniające turystom podziwianie pamiątek przeszłości Polski, tak jak w Kuznocinie, Hipolitowie czy Turowej Woli. Natomiast Biała Rawska, Piekarowo i Drwalew pozwoliły na dostęp do swych zabytkowych zasobów.
Rezydencja w Guzowie, gdzie urodził się K.
M. Ogiński, autor poloneza "Pożegnanie Ojczyzny", jest w
trakcie rewitalizacji, a w pałac w Młochowie czeka na hojnego
inwestora. Opuszczone dwory w
Prażmowie i Machnatce-Parceli ulegają upływowi czasu. Klasycystyczny
dwór w Prażmowie w 1820 roku wybudował Franciszek Ryx, zaufany
Stanisława Augusta Poniatowskiego, który w uznaniu zasług nadał mu majątek
Prażmów. Parterowy budynek z boniowaniami, portykiem i tympanonem,
naczółkowym dachem popada w ruinę…
Dwór Żółtowskich w
Machnatce-Parceli stał już w 1741 roku. Ostatniego właściciela
Tadeusza Pszczółkowskiego zamordowano w 1945 roku. Obecny parterowy
dwór posiada barokowy falisty szczyt wystawki, kolumnowo-filarowy ganek,
arkadowy podcień z kolumienką i… umiera.
Niektóre z muzealnych celów mojej jesiennej eskapady wymagają szerszego omówienia z uwagi na historię gmachu i składnicy pamiątek przeszłości oraz sposób prezentacji zbiorów.
Centrum Folkloru Polskiego "Karolin"
W Otrębusach odwiedziłam
Centrum Folkloru Polskiego, mieszczące się w pałacu Karolin,
będącym od roku 1948 siedzibą zespołu ludowego „Mazowsze”, tworzonego
przez Tadeusza Sygietyńskiego i Mirę Zimińską. W pałacowych
wnętrzach od roku znajduje się ekspozycja prezentująca
kulturę ludową głównych regionów Polski oraz elementy
widowiska taneczno-muzycznego Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i
Tańca „Mazowsze”. W mazowieckim „Karolinie” nowoczesne technologie z
multimedialnymi instalacjami uatrakcyjniają przekaz informacji oraz
wspierają edukację muzealną.
Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów
Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów mieści się w willi wybudowanej w stylu dworkowym w dawnym majątku
Stawisko. Wnętrza Domu-Muzeum zachowały styl inteligenckiej
siedziby z pierwszej połowy XX wieku ze zbiorami dzieł sztuki, z bogatym
księgozbiorem, z wytwornymi meblami. Większość pomieszczeń willi pozostała
nietknięta zębem czasu i przetrwała okres wojny i okupacji niemal bez szwanku:
hol wejściowy, klatka schodowa, salon, biblioteka, gabinet pisarza,
sypialnia, pokój gościnny.
Ekspozycja muzealna zawiera meble obrazy, książki, muzykalia i wiele
osobistych przedmiotów pp. Iwaszkiewiczów. W Stawisku podtrzymywane są
tradycje
salonu literacko-muzycznego, pełniącego doniosłą rolę centrum kultury wysokiej z naciskiem na
literaturę.
Muzeum Lwowa i Kresów
Państwo Biniszewscy, w wiernie odtworzonym w
Kuklówce Radziejowickiej dworze kresowym z 1827 r., piętnaście lat temu
stworzyli
Muzeum
Lwowa
i
Kresów. W orientowanym alkierzowym dworze z dachem polskim, krytym wiórem osikowym,
zachowano trakcyjność, podział i znaczenie pomieszczeń, np.,
kancelaria, biblioteka, salon, jadalnia, kuchnia, sypialnia, antyszabr.
Autentyczny, „żyjący” dom, umeblowano oryginalnymi zabytkowymi meblami,
wnętrza udekorowano dziełami sztuki z epoki, archiwalnymi zdjęciami, trofeami
myśliwskimi, sakralnymi przedmiotami, srebrami, platerami, porcelaną i
bezcennymi pamiątkami rodzinnymi. W przebogatej bibliotece zgromadzono
księgozbiór z licznymi leopolitanami i kresowianami. Ilość, jakość i
ważkość ciągle powiększanych zbiorów wprawia zwiedzających w niekłamany
zachwyt. Klimat kresowego dworu porusza czułą strunę duszy miłośników historii
Rzeczypospolitej. Wartość dodaną stanowi gawęda p.
Aleksandry Biniszewskiej oprowadzającej po swym kresowym królestwie.
Nieopodal dworu urządzane są skanseny: „Zaścianek kresowy” ze stodołą
wybudowaną wg projektu rzeźbiarza J. Szczepkowskiego z 1916 r. oraz
skansen „Mała Syberia”. Ustawiono tam trzy chałupy: w pierwszej
mieszkał w syberyjskiej Tunce sam Józef Piłsudski, w drugiej
księża zesłani za pomoc Powstańcom Styczniowym, a trzecia to chałupa
pani Jadwigi Zarugiewiczowej („matki chrzestnej Grobu Nieznanego
Żołnierza”). Niezwykle ciekawie o sprowadzaniu budynków do Polski, ich
historii i wyposażeniu opowiadał p. Bogdan Biniszewski.
Mazowsze jako kraina historyczna, bogate jest
w zabytkowe budowle – dwory, pałace, zamki, obiekty sakralne oraz pomniki
historii. A zatem istnieje wiele powodów, dla których warto odwiedzić ziemie
pamiętające najstarszych Piastów i czasy Księstwa mazowieckiego. Z
pewnością do nich powrócę…
* zdjęcia własne CANON EOS 1300D oraz CANON PowerShot SX620 HS
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz