sobota, 1 października 2022

Od Stawiska do Otrębusów

Mazowsze - wrzesień 2022








 

 

 

Literatura, muzyka, Kresy

     Wrześniowa wycieczka do południowo-zachodniego Mazowsza na styku ziem: rawskiej, czerskiej i warszawskiej przyniosła przykłady różnorodnego wykorzystania i obecnego stanu zabytkowych obiektów. Każdy z nich jest niepowtarzalny, z bogatą przeszłością, oryginalną architekturą i różnym dostępem…
     Cieszą oko pięknie odrestaurowane i zagospodarowane budowle pełniące dziś funkcje hotelowe, konferencyjne, weselne: pałace w Rozalinie, Woli Chojnacie, Kobylinie, Ojrzanowie, Teresinie. Podobne jest przeznaczenie współczesnych obiektów w Osieczku i Błędowie.

OjrzanówWola ChojnataTeresin

Rozalin
GuzówKobylin

     Budowle w Osieczku i Błędowie całkiem udanie naśladują architekturę polskich dworów szlacheckich, a ich nazwy nie pozostawiają wątpliwości, co do inspiracji właścicieli: „Dwór Polski” w Osieczku i „Dwór u Pana Tadeusza” w Błędowie… Obydwa klasyczne, parterowe z użytkowym poddaszem, czterospadowym dachem polskim z lukarnami, portykiem w wielkim porządku, zwieńczonym trójkątnym frontonem. Białe elewacje pięknie kontrastują z czerwonymi dachami… 

OsieczekŻabia WolaBłędów

      Instytucje kultury znalazły miejsce w pałacu w Otrębusach, willi w Stawisku oraz we dworze w Kuklówce Radziejowickiej. Placówki publiczne mieszczą się zabytkowych budynkach w Żabiej Woli, Adamowiźnie, Brwinowie, Osuchowie, Gawłowie k. Sochaczewa

Adamowizna - dom A. Chełmońskiego
KuznocinHipolitów

      W rękach prywatnych właścicieli pozostają dwory i pałace, których strzegą ogrodzenia utrudniające turystom podziwianie pamiątek przeszłości Polski, tak jak w Kuznocinie, Hipolitowie czy Turowej Woli. Natomiast Biała Rawska, Piekarowo i Drwalew pozwoliły na dostęp do swych zabytkowych zasobów.

Biała RawskaDrwalewPiekarowo

     Rezydencja w Guzowie, gdzie urodził się K. M. Ogiński, autor poloneza "Pożegnanie Ojczyzny", jest w trakcie rewitalizacji, a w pałac w Młochowie czeka na hojnego inwestora. Opuszczone dwory w Prażmowie i Machnatce-Parceli ulegają upływowi czasu. Klasycystyczny dwór w Prażmowie w 1820 roku wybudował Franciszek Ryx, zaufany Stanisława Augusta Poniatowskiego, który w uznaniu zasług nadał mu majątek Prażmów. Parterowy budynek z boniowaniami, portykiem i tympanonem, naczółkowym dachem popada w ruinę…
Dwór Żółtowskich w Machnatce-Parceli stał już w 1741 roku. Ostatniego właściciela Tadeusza Pszczółkowskiego zamordowano w 1945 roku. Obecny parterowy dwór posiada barokowy falisty szczyt wystawki, kolumnowo-filarowy ganek, arkadowy podcień z kolumienką i… umiera.

Machnatka-ParcelaMłochówPrażmowo

      Niektóre z muzealnych celów mojej jesiennej eskapady wymagają szerszego omówienia z uwagi na historię gmachu i składnicy pamiątek przeszłości oraz sposób prezentacji zbiorów. 

Centrum Folkloru Polskiego "Karolin"

     W Otrębusach odwiedziłam Centrum Folkloru Polskiego, mieszczące się w pałacu Karolin, będącym od roku 1948 siedzibą zespołu ludowego „Mazowsze”, tworzonego przez Tadeusza Sygietyńskiego i Mirę Zimińską. W pałacowych wnętrzach od roku znajduje się ekspozycja prezentująca kulturę ludową głównych regionów Polski oraz elementy widowiska taneczno-muzycznego Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze”. W mazowieckim „Karolinie” nowoczesne technologie z multimedialnymi instalacjami uatrakcyjniają przekaz informacji oraz wspierają edukację muzealną.

Centrum Folkloru Polskiego
Centrum Folkloru PolskiegoOtrębusy

Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów

     Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów mieści się w willi wybudowanej w stylu dworkowym w dawnym majątku Stawisko. Wnętrza Domu-Muzeum zachowały styl inteligenckiej siedziby z pierwszej połowy XX wieku ze zbiorami dzieł sztuki, z bogatym księgozbiorem, z wytwornymi meblami. Większość pomieszczeń willi pozostała nietknięta zębem czasu i przetrwała okres wojny i okupacji niemal bez szwanku: hol wejściowy, klatka schodowa, salon, biblioteka, gabinet pisarza, sypialnia, pokój gościnny. Ekspozycja muzealna zawiera meble obrazy, książki, muzykalia i wiele osobistych przedmiotów pp. Iwaszkiewiczów. W Stawisku podtrzymywane są tradycje salonu literacko-muzycznego, pełniącego doniosłą rolę centrum kultury wysokiej z naciskiem na literaturę.

BibliotekaGabinet Jarosława IwaszkiewiczaSalon

Muzeum Lwowa i Kresów

     Państwo Biniszewscy, w wiernie odtworzonym w Kuklówce Radziejowickiej dworze kresowym z 1827 r., piętnaście lat temu stworzyli Muzeum Lwowa i Kresów. W orientowanym alkierzowym dworze z dachem polskim, krytym wiórem osikowym, zachowano trakcyjność, podział i znaczenie pomieszczeń, np., kancelaria, biblioteka, salon, jadalnia, kuchnia, sypialnia, antyszabr. Autentyczny, „żyjący” dom, umeblowano oryginalnymi zabytkowymi meblami, wnętrza udekorowano dziełami sztuki z epoki, archiwalnymi zdjęciami, trofeami myśliwskimi, sakralnymi przedmiotami, srebrami, platerami, porcelaną i bezcennymi pamiątkami rodzinnymi. W przebogatej bibliotece zgromadzono księgozbiór z licznymi leopolitanami i kresowianami. Ilość, jakość i ważkość ciągle powiększanych zbiorów wprawia zwiedzających w niekłamany zachwyt. Klimat kresowego dworu porusza czułą strunę duszy miłośników historii Rzeczypospolitej. Wartość dodaną stanowi gawęda p. Aleksandry Biniszewskiej oprowadzającej po swym kresowym królestwie. Nieopodal dworu urządzane są skanseny: „Zaścianek kresowy” ze stodołą wybudowaną wg projektu rzeźbiarza J. Szczepkowskiego z 1916 r. oraz skansen „Mała Syberia”. Ustawiono tam trzy chałupy: w pierwszej mieszkał w syberyjskiej Tunce sam Józef Piłsudski, w drugiej księża zesłani za pomoc Powstańcom Styczniowym, a trzecia to chałupa pani Jadwigi Zarugiewiczowej („matki chrzestnej Grobu Nieznanego Żołnierza”). Niezwykle ciekawie o sprowadzaniu budynków do Polski, ich historii i wyposażeniu opowiadał p. Bogdan Biniszewski.

SalonBiblioteczkaBiblioteka

 Wnętrze chałupy zesłańców syberyjskichChałupa w której mieszkał na Syberii J. PiłsudskiWnętrze chałupy księży zesłanych za pomoc Powstańcom Styczniowym

 

     Mazowsze jako kraina historyczna, bogate jest w zabytkowe budowle – dwory, pałace, zamki, obiekty sakralne oraz pomniki historii. A zatem istnieje wiele powodów, dla których warto odwiedzić ziemie pamiętające najstarszych Piastów i czasy Księstwa mazowieckiego. Z pewnością do nich powrócę…


Tadeusz SygietyńskiJózef ChełmońskiKleofas Michał Ogiński

 

 

 

 

 * zdjęcia własne CANON EOS 1300D oraz CANON PowerShot SX620 HS




Brak komentarzy:

Prześlij komentarz