Piłsudski - Burzliwe życie od Ziuka do Dziadka

Piłsudski - Burzliwe życie w niespokojnych czasach

 

Carta Blanca - 2011

 

Od pierwszego oddechu...

    Niczym przedwyborcze obietnice, od ponad dwudziestu lat na rynku księgarskim, pojawiają się publikacje poświęcone Polakowi, który potrafił wprowadzić w czyn romantyczną wizję wskrzeszenia Polski. Józef Piłsudski wiódł „burzliwe życie w niespokojnych czasach” od pierwszego oddechu w Zułowie na Litwie 5 grudnia 1867 roku, do ostatniego tchnienia w Belwederze w Warszawie 12 maja 1935 roku.

Wódz Naczelny latem 1920 roku

Marszałek Polski - listopad 1920 roku

Kto tworzył publikację albumową o Naczelniku Państwa?

    Wydawnictwo „Carta Blanca” w 2011 roku wydało książkę, do opracowania której zaangażowało zespół humanistów realizujących wybrane  zadania wydawnicze. Redaktorem prowadzącym tego szczytnego przedsięwzięcia była pani Katarzyna Kucharczuk, której powierzono wypełnienie niełatwych zapewne obowiązków,  jeśli przyjrzeć się długiej liście osób przygotowujących omawiane wydanie albumowe. Wstępy do rozdziałów książki redagowali profesorowie: Janusz Odziemkowski i Grzegorz Nowik. Doboru archiwalnych fotografii zamieszczonych w książce dokonały panie: Anna Chodoła i Katarzyna Kucharczuk, natomiast podpisywali te zdjęcia: Paweł Duber, Kazimierz Kunicki, Tomasz Ławecki, Grzegorz Nowik oraz Liliana Olchowik.

Józef Piłsudski w gabinecie w willi Milusin w Sulejówku

Imieniny Józefa Piłsudskiego w willi Milusin w Sulejówku

 Jaka jest struktura książki o Pierwszym Marszałku Polski?

    Treść publikacji autorzy podzielili na rozdziały zgodne z chronologią  „burzliwego życia” (że o dosadnym języku wypowiedzi nie wspomnę - patrz "Myśli i wypsknięcia") i pełnej determinacji działalności Marszałka. 

Rozdział I (1867 – 1892) poświęcono dzieciństwu i młodości Ziuka w Zułowie, Wilnie i Charkowie oraz zesłaniu na Syberię do Kireńska. 

Rozdział II (1892 – 1918) opowiada starymi fotografiami o początkach działalności konspiracyjnej, która zaprowadziła Brygadiera od utworzenia Legionów Polskich, przez wyjście z I Kompanią Kadrową z Oleandrów w Krakowie na liczne boje z zaborcami o nieistniejącą jeszcze Polskę (opisane w książce „Moje pierwsze boje"). Odzyskanie niepodległości przez Naszą Ojczyznę i kryzys przysięgowy sfinalizowany internowaniem Komendanta w Magdeburgu kończą tę część książki. 

Rozdział III (1918 – 1926) rozpoczyna się powrotem Józefa Piłsudskiego z twierdzy w Magdeburgu do Warszawy, gdzie został mianowany Naczelnym Wodzem i Naczelnikiem Państwa a stojąc na czele Wojska Polskiego toczył walki o granice Polski i powstrzymał marsz bolszewików na zachód Europy wygrywając Bitwę Warszawską 1920 roku. Rozczarowany postawą posłów i polityków II Rzeczypospolitej zrezygnował z funkcji państwowych i osiadł w Sulejówku pod Warszawą, ale poruszony do żywego kolejnymi kryzysami gabinetowymi dokonał tzw. Przewrotu Majowego 1926, po którym powrócił do życia politycznego.

Marszałek w Druskiennikach nad Niemnem - jesień 1926

Józef Piłsudski w gabinecie w Belwederze

Rozdział IV (1926 – 1935) albumu z archiwalnymi zdjęciami dotyczy działalności publicznej Pierwszego Marszałka Polski oraz jego podróży do Rumunii, na Maderę, do Egiptu, do Zaleszczyk, do Pikieliszek. I tej ostatniej – do krypty św. Leonarda na Wawelu i na Cmentarz na Rossie w Wilnie, gdzie spoczęło Jego Serce. 

Rozdział V (po 1935) zawiera liczne świadectwa powszechnego upamiętnienia Józefa Piłsudskiego w sztuce, literaturze, patronatach jak np. statek pasażerski, kopce, ulice, place, szkoły, pomniki, wystawy itp. Oddzielny rozdział opiewa projekt Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, ale ten wątek będzie tematem innego postu.

Józef Piłsudski na werandzie willi Jola w Egipcie - 1932

Marszałek przy pasjansie na Maderze - 1931

Co poza fotografiami i ich opisami proponują autorzy?

    Poza skomentowanymi rozdziałami  w publikacji można znaleźć niezwykle lakoniczne Kalendarium Marszałka zawierające wybrane (wg jakiego klucza?) fakty z wyjątkowo bogatego w wydarzenia życiorysu. Dołączona do tekstu i zdjęć Bibliografia również nie wprawia w zachwyt swoją objętością, ale zawiera pozycje pisane przez osoby z najbliższego otoczenia Marszałka np. Mieczysława Lepeckiego, Wacława Jędrzejewicza czy Aleksandrę Piłsudską. Na końcu znajduje się bardzo skrupulatnie sporządzona lista Autorów fotografii, które wykorzystano w tej godnej polecenia pozycji historycznej.

Marszałek w Pikieliszkach koło Wilna - lato 1934

Józef Piłsudski we dworze w Moszczenicy - wrzesień 1934

 

    Z ponad trzystu archiwalnych fotografii przedstawiam tylko kilka wybranych przeze mnie z uwagi na ich szczególne przesłanie, które wnikliwy czytelnik z pewnością odczyta, chociaż zdjęcia te nie należą do najczęściej publikowanych wizerunków Józefa Piłsudskiego. 

Marszałek na Dworcu Głównym w Warszawie - luty 1935

Józef Piłsudski w Zaleszczykach na Podolu - wrzesień 1933

To jest już koniec...

    Doniosłość postaci Marszałka dla dziejów Naszej Ojczyzny pięknie wyrażają słowa prezydenta Ignacego Mościckiego na ceremonii pogrzebowej pod Wawelem w Krakowie:

W krypcie św. Leonarda na Wawelu w Krakowie - 1935

„Cieniom królewskim przybył towarzysz wiecznego snu. Skroni jego nie okala korona, a dłoń nie dzierży berła. A królem był serc i władcą woli naszej. Półwiekowym trudem swego życia brał we władanie serce po sercu, duszę po duszy, aż pod purpurę królestwa swego ducha zagarnął niepodzielnie całą Polskę.
Śmiałością swej myśli, odwagą zamierzeń, potęgą czynów z niewolnych rąk kajdany zrzucił, bezbronnym miecz wykuł, granice nim wyrąbał, a sztandary naszych pułków sławą uwieńczył. Skażonych niewolą nauczył honoru bronić, wiarę we własne siły wskrzeszać, dumne marzenia z orlich szlaków na ziemię sprowadzać i twardą rzeczywistość zmieniać.

Dał Polsce wolność, granice, moc i szacunek…"