Malcolm Hislop
ARKADY 2018
Interpretacja fortyfikacji
Po zdobyciu informacji
„Jak czytać architekturę” przyszedł czas pozyskać porady „Jak czytać zamki”.
„Krótki kurs wiedzy o fortyfikacjach” autorstwa Malcolma Hislopa, brytyjskiego
mediewisty, stanowi vademecum o najstarszych zamkach i to nie tylko
europejskich. Autor postawił przed sobą niełatwe zadanie – za pomocą poradnika
pragnął nauczyć czytelników „interpretować” zamek tzn. „odpowiednio rozpoznać
i umieścić we właściwym kontekście”. Służyć temu miał m.in. przegląd stylów architektonicznych na przestrzeni wieków, ale także specyfika i odmienność budowli w różnych częściach świata.
Żałować należy, że potop szwedzki
pozbawił Rzeczpospolitą większości imponujących zamków i twierdz. W rzeczonej
publikacji wspomniano jedynie o krakowskim zamku na wzgórzu Wawel i krzyżackim
zamku w Malborku.
Efekty architektoniczne
Część książki historyka-archeologa zawiera ogólne
wiadomości o tytułowych budowlach i pełnionych przez nie funkcjach, tj.
militarnej i mieszkalnej. Formę i wielkość fortec implikowało umiejscowienie w
przestrzeni geograficznej czy historycznej oraz aktualne zdobycze technicznej
myśli wojskowej. Unowocześnienie metod ataku na zamki wymagało reakcji
budowniczych w postaci przebudowy budowli. Drugoplanowa rola zamków czyniła z
nich wielkopańskie rezydencje, w tym ośrodki władzy królewskiej. W tym
przypadku powstał nawet tzw. styl zamkowy wznoszonych wiejskich rezydencji, o
słabszych walorach obronnych, lecz o znacznych walorach estetycznych oraz o
symbolice wyrażającej prestiż ich właściciela.
Autor przekazał typologię
zamków uwzględniającą ich kształt i strukturę, co wydaje się być zrozumiałe z
uwagi na charakter przewodnika. Nadmienił, że w zależności od wybranego
projektu budowli osiągano zupełnie różne efekty architektoniczne, co nierzadko
powodowało konieczność jego rozbudowy lub jedynie przebudowy. Zatrzymał się także nad zagadnieniem materiałów, z których wznoszono olbrzymie zamki, wskazując na wady i zalety drewna, kamieni czy cegieł.
Równie
interesująca jest część książki poświęcona charakterystycznym elementom
zamków, pozwalającym odróżnić je od innych historycznych obiektów, np.
„blanki…, dzięki którym zamek można formalnie zidentyfikować jako
fortyfikację”. Obok znanych wszystkim miłośnikom historii elementów takich,
jak zamkowe mury, mosty zwodzone nad fosami, wieże, baszty, barbakany i domy
bramne, pojawiły się też mniej znane składniki średniowiecznych fortec:
donżon, machikuła, hurdycja, bastion, motte, mordownia. Dzięki lekturze
poradnika, zawierającego ich zwięzłe opisy i czytelne rysunki, czytelnik miał
okazję bliżej się z nimi zaznajomić.
Forteca czy rezydencja
Przewodnik zatytułowany „Jak czytać zamki” dostarczył nam wiele celnych praktycznych wskazówek służących prawidłowemu odbiorowi zwiedzanych obiektów obronno-mieszkalnych. Widoczne z oddali zamki lub ich ruiny stały się bardziej czytelne i zrozumiałe, co pozwala sobie wyobrazić ich funkcjonowanie kilkaset lat temu. Malcolm Hislop z detektywistyczną dociekliwością badacza historii zaprezentował rozmaitość elementów budowli obronnych uzasadniając ich formy głównie przeznaczeniem, a w dalszej kolejności wyglądem. Natomiast w obiektach rezydencjalnych położył nacisk na względy estetyczne detali architektonicznych. W niezwykle lakonicznych zapiskach zwrócił uwagę na zagadnienia, z którymi borykali się budowniczowie zamków w wiekach średnich, a które współcześnie nie przedstawiają większych problemów zespołom inżynierów. Zainteresowało mnie np. stawianie rusztowań celem wznoszenia wysokich budynków czy przykrywanie sklepieniami obszernych pomieszczeń, doświetlanie ich i ogrzewanie.
Nikt nie jest doskonały
Książka z serii wydawniczej Arkady wyposażona została w wartościowe dodatki ułatwiające czytelnikom korzystanie z przewodnika takie, jak Indeks (spis omówionych terminów ), Indeks zamków (opisanych w książce), Słowniczek (głównie terminów architektonicznych), Źródła (książki i strony internetowe). Na największe uznanie zasługuje graficzne opracowanie publikacji, na które złożyły się ilustracje przedstawiające widoki zamków, plany, przekroje, schematy konstrukcji czy pojedynczych elementów. Poglądowe ryciny uwypuklają te cechy obiektów, na które zwracają uwagę opisy obok nich. Jedynym mankamentem publikacji, także ze względu na istotną wartość ilustracji jest jej zbyt mały format. Ale nikt nie jest doskonały…
* zdjęcia z książki
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz