Kraków i Galicja – Dwudziestolecie Międzywojenne t 23

Ryszard Dzieszyński

Bellona 2013 

Stołeczne Królewskie Miasto Kraków

     Spod pióra Ryszarda Dzieszyńskiego wyszła rzetelna książka, nieobszerna z powodu wymogów serii wydawniczej Bellony, traktującej o okresie niepodległej Drugiej Rzeczypospolitej. Autor powybierał z historii Polski fakty znaczące dla dziejów Krakowa i Galicji. W telegraficznym skrócie przypomniał początki i historię Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa „Hen, od Piasta, Kraka, Lecha”, gdzie szczegółowo opowiedział o wybijaniu się Krakowa na niepodległość oraz o rodzeniu się demokracji, wyborach do sejmu i kolejnych rządach Rzeczpospolitej. Pisarz wyjaśnił czytelnikom geograficzne pojęcia takie, jak Galicja Zachodnia, Rzeczpospolita Krakowska, Wielkie Księstwo Krakowskie. O zamiłowaniu autora do dbania o szczegóły świadczą skrupulatnie sporządzane listy nazwisk uczestników wydarzeń i nazw oddziałów wojskowych czy obsady stanowisk i ich funkcje.

Druga Rzeczypospolita pozytywnie

     Publikacja autorstwa Ryszarda Dzieszyńskiego obiektywnie przekazała obraz Dwudziestolecia Międzywojennego skupiając się na pozytywnych aspektach ówczesnej rzeczywistości. Można więc w niej przeczytać o wielkich osiągnięciach w przemyśle, budownictwie, transporcie (Centralny Okręg Przemysłowy, port w Gdyni), ale i w nauce, kulturze, sporcie. Pisarz nie pominął też kwestii społecznych, np. miejsce Kościoła, kwestia żydowska, obronność kraju, krytycznie ustosunkowując się do kluczowych problemów wymagających niezwłocznego rozwiązania.

Na pohybel  PRL-owskiej propagandzie

     Dwudziestolecie Międzywojenne na południowych i południowo-wschodnich Kresach Rzeczypospolitej w opracowaniu Ryszarda Dzieszyńskiego obfitowało w niezwykłe wydarzenia zapamiętane przez naszą historię, jak sprowadzenie do Polski prochów Juliusza Słowackiego, Bitwa Warszawska, Przewrót Majowy, pogrzeb Marszałka Józefa Piłsudskiego. Celem ukazania prestiżu Polski na arenie międzynarodowej Ryszard Dzieszyński wspomniał w tomie o Krakowie i Galicji o wizytach w Kraju znamienitych gości z Włoch, Holandii, Niemiec…
     Na przekór PRL-owskiej propagandzie zamieszczony w tomie biogram Juliana Nowaka dowodzi, iż w Drugiej Rzeczypospolitej dostęp do uczelni wyższych i eksponowanych stanowisk mieli nie tylko członkowie elit społecznych, ale i przedstawiciele pozostałych (niższych) warstw. Wspomniany Julian Nowak, syn młynarza-rolnika, zdobył tytuł profesora zwyczajnego na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, którego został później rektorem, a następnie ministrem a nawet premierem (sic!).

Uniwersytet Jagielloński Collegium Novum 1930

Pogrzeb Józefa Piłsudskiego (Barbakan) 1935

Pomnik Grunwaldzki  fot. szukajwarchiwach.gov.pl 1935

 

Jest jedna tylko rzecz..., która jest bezcenna

     Poza warstwą faktograficzną w książce wydawnictwa Bellona odnalazłam interesujące kwestie ogólniejszej natury, jak np. zasada wyborów kurialnych uwzględniająca przy ustalaniu ilości reprezentantów grupy społecznej ich status, majątek, wykształcenie. Przypomniano szlachetną postać Bolesława Czuchajowskiego, prezydenta Krakowa, który posądzony o defraudację pieniędzy z miejskiej kasy nie wyemigrował z Polski w 1939 roku, lecz powróciwszy do Krakowa oczyścił się z zarzutów, niestety już u władz okupacyjnych – „Jest jedna tylko rzecz w życiu ludzi, narodów i państw, która jest bezcenna. Tą rzeczą jest honor”.
     Osobny rozdział książki poświęcono Bractwu Kurkowemu powołanemu w Krakowie w połowie XIII wieku, a istniejącego do dziś. Jego najwyższe odznaczenie – Krzyż Wielki Bractwa Kurkowego – w ubiegłym roku otrzymał… Ryszard Dzieszyński.

* zdjęcia https://commons.wikimedia.org