czwartek, 7 kwietnia 2016

Dziewczyny Wyklęte


Szymon Nowak 


Fronda  2015













Wyklęte czy Niezłomne?


     Szymon Nowak jest historykiem, autorem książek o Powstaniu Warszawskim i Żołnierzach Wyklętych. Wyklętych czy Niezłomnych? W przypadku Dziewczyn, o których jest omawiana książka, należy użyć obydwu tych określeń. Ponieważ były Niezłomne, to zostały Wyklęte.

     Bohaterki książki i bohaterki Niepodległej w wojennej i powojennej rzeczywistości pełniły funkcje sanitariuszek, łączniczek, kurierek, prowadzących placówki, w których znajdowali schronienie ludzie ścigani przez UB i NKWD. Te młode kobiety i dziewczyny walczyły z obydwoma okupantami, którzy napadli na Polskę we wrześniu 1939 roku. Niezachwiana wiara w człowieka, pomimo okropności wojennych, jakie były udziałem dziewcząt, ich bliskich lub znajomych, prowadziła je na leśne ścieżki walki o prawdziwą niepodległość Polski
. Z drugiej jednak strony doprowadziła większość z nich na ławy oskarżonych w sfingowanych komunistycznych procesach, gdzie świadkami prokuratury byli niedawni współtowarzysze partyzanckiej niedoli a oskarżycielami przeistoczeni w sowieckich towarzyszy Polacy.

Danuta Szyksznian z d. Janiczak ps. Sarenka
Danuta Szyksznian z d. Janiczak ps. Sarenka
Janina Przysiężniak z d. Oleśkiewicz ps. Jaga
Janina Przysiężniak z d. Oleśkiewicz ps. Jaga


















Śmierć czy więzienie?

     Zbeletryzowana forma opowieści o życiu bojowniczek antykomunistycznego podziemia wydaje się być bezdyskusyjnym walorem książki, dostarczającej silnych wrażeń i głębokich wzruszeń. Publikacja Szymona Nowaka odkrywa przed czytelnikiem okrutne mechanizmy rządzące losami wszystkich ośmielających się przeciwstawić nowej władzy przywiezionej ze wschodu na tankach. Na losy Dziewczyn Wyklętych złożyły się: działalność w konspiracji antyhitlerowskiej i antybolszewickiej, próby powrotu do normalnego życia po wojnie, aresztowanie przez funkcjonariuszy UB i NKWD, przesłuchania i tortury w komunistycznych więzieniach, nieuczciwe sfałszowane procesy, wyroki skazujące marionetkowych sądów, kary śmierci lub wieloletniego więzienia


Antoni i Janina Żubrydowie
Antoni i Janina Żubrydowie

Dziecko czy przestępca?

    Represje aparatu bezpieczeństwa dotykały nie tylko samych członków leśnych oddziałów ale i członków ich rodzin, bez względu na wiek czy płeć. W książce” Dziewczyny Wyklęte” autor opisał kuriozalną sytuację, gdy dwukrotnie aresztowano syna Antoniego ps. Zuch i Janiny ps. Jasiek Żubrydów, żołnierzy partyzantki antykomunistycznej. Pięcioletniego chłopca przetrzymywano w więzieniu pod zarzutem współdziałania z „bandą Żubryda”. „Bóg wybacza, komuna nigdy” – mawiał ojciec małego Januszka. Pan Janusz Niemiec (nazwisko przybranych rodziców) ostatnio odznaczony został medalem Pro Patria, jako najmłodszy więzień Polski Ludowej.

Krystyna Winiarz z d.Świątoniowska ps. Krystyna
Krystyna Winiarz z d.Świątoniowska ps. Krystyna
Danuta Siedzikówna ps. Inka
Danuta Siedzikówna ps. Inka


















W poemacie Georga Byrona „Giaur” znajduje się często cytowany fragment:

„Walka o wolność, gdy się raz zaczyna,
 Z ojca krwią spada dziedzictwem na syna”

W przypadku Aleksandra Pityńskiego ps. Kula, męża Stefanii ps. Perełka, na jego syna Andrzeja spadły konsekwencje tej walki – był celem milicyjnej prowokacji w 1967 roku, w wyniku której sądzono go w pokazowym procesie w miejscowym kinie. Natomiast jego ojca Aleksandra prewencyjnie internowano po wprowadzeniu stanu wojennego (1981 rok), gdyż „zagrażał socjalistycznej ojczyźnie”. Działo się to trzydzieści cztery lata po jego ujawnieniu się w związku z ogłoszeniem amnestii dla działaczy polskiego podziemia antykomunistycznego w 1947 roku!

Czesława Kuraś Bochyńska z d. Polaczyk z synem Zbigniewem
Czesława Kuraś Bochyńska z d. Polaczyk z synem Zbigniewem
Lidia Lwow ps. Lala i Zygmunt Szendzielarz ps. Łupaszka
Lidia Lwow ps. Lala i Zygmunt Szendzielarz ps. Łupaszka












 

 

 

 

 

Wierność czy zdrada?

      Książka opublikowana nakładem wydawnictwa Fronda nie jest lekturą lekką, łatwą i przyjemną. Jest lekturą wartościową i potrzebną, ukazującą na przykładzie kilkunastu bohaterskich młodych kobiet, mierzących innych swoją miarą, nawet swoich oprawców, że można i trzeba być wiernym swoim ideałom do końca, nawet tego tragicznego i ostatecznego.

      Między innymi, dzięki książce Szymona Nowaka, ilustrowanej pokaźną ilością zdjęć i opatrzoną w bogatą bibliografię, możemy dziś parafrazować słowa Zbigniewa Herberta do brzmienia:
"Ponieważ żyli prawem wilka
Historia o nich już nie  milczy
Pozostał po nich w kopnym śniegu
Ich gniew, ich rozpacz i ślad ich wilczy."



* zdjęcia własne z książki i https://commons.wikimedia.org

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz