CzytamPoPolsku . . .: Od Fromborka do Gniewu

piątek, 28 października 2022

Od Fromborka do Gniewu

Pobrzeże i Pojezierze - lipiec 2017

Przemierzając naszą Ojczyznę wzdłuż i wszerz trafiłam do kilku miejscowości Wysoczyzny Elbląskiej i Pojezierza Starogardzkiego. Urzekły mnie gotyckie zamki, katedry, klasztory, wiekowa zabudowa i atmosfera dawnych czasów. Dziś w niektórych zabytkach mieszczą się muzea i hotele. Pozostałe służą ludziom zgodnie ze swym pierwotnym przeznaczeniem.

Frombork

Gotycka Bazylika Archikatedralna we Fromborku z XIV w jest głównym obiektem w Zespole Wzgórza Katedralnego. Dzięki swej architekturze, dziejom i cennej zawartości (ołtarze, kaplice, epitafia, organy grobowiec Mikołaja Kopernika) w 1994 r. zyskała miano Pomnika Historii. Katedra powstała jako trójnawowy bezwieżowy kościół halowy z wydłużonym prezbiterium, a następnie dobudowano do niej sygnaturkę i kaplice.
Muzeum Mikołaja Kopernika (dawny pałac biskupi) działa od 1948 r, z okazji 500-lecia urodzin astronoma oddano do użytku odrestaurowane obiekty muzealne. W Wieży Kopernika, najstarszym elemencie Wzgórza Katedralnego, znajdowało się mieszkanie uczonego. W 1912 r. urządzono tam izbę pamięci kanonika. Wieża Wodociągowa (wieża ciśnień) powstała w 1571 roku. Obecnie funkcjonuje jako wieża widokowa z galerią i kawiarnią. W Wieży Radziejowskiego zawieszone jest wahadło Foucaulta. Pozostałe zabytkowe obiekty Fromborka to Baszta Żeglarska, Kanał wodny Kopernika, poewangelicki kościół św. Wojciecha.

Frombork - Archikatedra - Grobowiec Mikołaja Kopernika

Gniew

Zamek krzyżacki w Gniewie z końca XIII wieku wielokrotnie zmieniał gospodarzy (Polacy, Prusacy, Szwedzi). Do Polski wrócił w 1920 roku, ale rok później strawił go potężny pożar. Podczas II wojny światowej Niemcy urządzili w zamku więzienie, obóz dla wysiedleńców, koszary itp. Odbudowy zamku miały miejsce na przełomie lat 60/70 XX wieku, na początku lat 90 XX w. oraz po roku 2010, gdy urządzono w nim "Hotel SPA & Wellness". Niestety, na stronie zamku w Gniewie www.zamek-gniew.pl nie znalazłam żadnych informacji o jego historii. Obiekt wzniesiono na planie czworoboku z kwadratowymi wieżami w narożach i wewnętrznym dziedzińcem. Fasada południowa posiada różne dekoracje z tzw. cegieł zendrówek. Przy południowo-wschodnim paśmie murów znajdował się tzw. pałacyk Marysieńki.

Pelplin

Zespół pocystersko-katedralny w Pelplinie wpisany został na Listę Pomników Historii w 2014 roku. Budowa opactwa pelplińskiego miała miejsce w XIV wieku. Bazylikę katedralną (druga co do wielkości świątynia gotyku ceglanego w Polsce) udekorowano w gotyckie portale, dwadzieścia ołtarzy, kilka stalli, malowidła, rzeźby ołtarzowe, prospekt organowy i cztery dzwony. Trójnawowa świątynia na planie krzyża łacińskiego ma układ halowy i składa się z dwóch naw. Sklepienia katedry są zróżnicowane: sieciowe, gwiaździste i kryształowe.
Gotycki pocysterski zespół klasztorny z krużgankami i wirydarzem posiada liczne malowidła ścienne. Muzeum Diecezjalne z cennymi zbiorami sztuki gotyckiej, Biblią Gutenberga oraz XVII-wieczną Tabulaturą pelplińską, założono w roku 1928. Klasycystyczny Pałac Biskupi przebudowano w 1927 roku z wcześniejszego (1823 r.) budynku neoromańskiego. Położony on jest w centrum Barokowego Zespołu Parkowego razem z wozownią, kancelarią, budynkiem bramnym i schodami.

Pelplin - Klasztor pocysterski - Skryptorium

Kadyny

Dzieje kadyńskiego majątku są długie i skomplikowane. Rozpoczynają się od średniowiecznego staropruskiego plemienia Pogezanów. Złoty wiek Kadyn nastał za sprawą kolejnego właściciela – cesarza Wilhelma II – który w 1898 roku wzniósł tam letnią rezydencję – parterowy barokowy pałac z piętrowym ryzalitem pośrodku fasady głównej. Przekształcił też wieś w tzw. stylu zakonnym – zbudował szkołę, pocztę, cegielnię, wytwórnię ceramiki, gorzelnię; założył stadninę koni, stację kolejową, port, dom opieki. Po abdykacji cesarza w 1918 r. w pałacu nikt nie mieszkał. Po wybuchu II wojny światowej przybył do Kadyn wnuk cesarza ks. Ludwik Ferdynand II i przebywał tam do 1945 r. Podczas okupacji we wsi Kadyny działała komórka organizacji konspiracyjnej „Miecz i Pług”.

Po wojnie dobrami kadyńskimi zarządzała Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego. Obecnie w majątku mieści się „Kadyny Folwark Hotel & SPA”. Na początku XVIII wieku zbudowano w Kadynach kościół, a w połowie lat 50’ tego wieku powstał w Kadynach klasztor Franciszkanów, które istnieją do dziś. Zabytkiem sakralnym jest kapliczka tzw. Trzech Krzyży przy Drodze Pięknych Widoków wiodącej do klasztoru z końca XVII wieku. Pozostałymi atrakcjami turystycznymi okolicy jest pomnikowy Dąb Bażyńskiego, rezerwat Kadyński Las oraz kompleks plażowy „Srebrna Riwiera”.