sobota, 24 czerwca 2023

Od Lubiąża do Świdnicy


Dolny Śląsk - 2023





 
 

 
 
    Dolny Śląsk to kraina związana ze słowiańskim plemieniem Ślężan. Wędrowaliśmy po jej częściach: Nizinie Śląskiej i Przedgórzu Sudeckim. Dolnośląskie wakacje dostarczyły mnóstwa wrażeń dzięki wizytom w 24 zabytkowych obiektach: 11 zamkach, 10 pałacach i 3 budowlach sakralnych. Do połowy zabytków udało nam się wejść, a resztę obejrzeliśmy tylko z zewnątrz. Po trzech pałacach oprowadzili nas przewodnicy (nawet jeden właściciel pałacu).
    Odwiedzone pałace to:
Pałac Brunów, Pałac Jedlina¬, Pałac Krzyżowa, Pałac Gorzanów, Pałac Marianny Orańskiej, Pałac Makowice Pałac Jugowice, Pałac Szczytna, Pałac Kopice, Pałac Tułowice
   Budowle sakralne:
Klasztor Lubiąż, Kościół Pokoju Świdnica, Bazylika Katedralna Nysa
    Od 1945 roku pałace ulegały totalnej dewastacji, aktom wandalizmu, masowej grabieży za sprawą sowieckich barbarzyńców, ale także pozbawionych skrupułów szabrowników. Część z nich zaczyna drugie życie za sprawą prywatnych inwestorów, którzy starają się przywrócić im dawny wygląd…

Pałac Brunów

    Wybudowany w 1750 roku w stylu barokowym, przebudowany z elementami neobarokowymi i rozbudowany wg cech klasycystycznych z oranżerią i ośmioboczną wieżą. W 1933 roku budowlę przejęto na szkołę Hitlerjugend, by następnie gospodarowali w niej naziści. Do 1945 była własnością rodu Cottenetów. Obok rezydencji w parku, znajdują się oficyna, stajnia i powozownia. Dziś w pałacu mieści się romantyczny hotel z restauracją, kortami, salą balową, salą bankietową, kompleksem SPA i przytulnymi pokojami… 
 
Pałac BrunówPałac BrunówPałac Brunów
 
 

Pałac Marianny Orańskiej

    Powstawał w latach 1838-1872 dzięki niezwykłej kobiecie - Mariannie Orańskiej – królewnie niderlandzkiej. Neogotycki pałac posiada cztery wieże, mury obronne, cztery baszty, krużganki, powozownię i stajnię. Otoczony jest kompleksem parkowo-leśnym z Mauzoleum i ruinami budynków parkowych.
    Podczas okupacji rezydencja mieściła magazyny dzieł sztuki, następnie została zdewastowana, rozgrabiona i podpalona. Część marmurów z obiektu użyto przy budowie Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie…
Obecnie, remontowany obiekt przywracany jest do stanu świetności z czasów Marianny Orańskiej i już udostępniony turystom. 
 
Pałac Marianny Orańskiej Pałac Marianny OrańskiejPałac Marianny Orańskiej

Pałac Marianny Orańskiej
Pałac Marianny OrańskiejPałac Marianny Orańskiej
 
Pałac Marianny OrańskiejPałac Marianny OrańskiejPałac Marianny OrańskiejPałac Marianny Orańskiej
   

środa, 21 czerwca 2023

W ziemiańskim dworze


Maja Łozińska

Wydawnictwo Naukowe PWN - 2010










Ze Wstępu Jana Łozińskiego:
    «W ziemiańskim dworze” to opowieść o życiu codziennym, obyczajach, świętach i zabawach w przedwojennej Polsce. Podporządkowanie konstrukcji książki cyklowi zmieniających się pór roku podkreśla naturalny i nierozerwalny związek z przyrodą wiejskiego życia we dworze, toczącego się wokół prac rolniczych i w rytmie dorocznych świąt.
    Książka opowiada o zajęciach ziemiaństwa: dbałości o dom, sprzęty, ziemi i zwierzęta, o przygotowywaniu posiłków i zapasów na zimę, ale także o obyczajach świątecznych, o rozrywkach, balach i wizytach gości, zjazdach familijnych, polowaniach, uprawianych sportach.
    Część wykorzystanych w pracy wspomnień i materiałów dotyczy życia w majątkach należących do najzamożniejszej grupy ziemian – arystokracji, którą od przeciętnych obywateli ziemskich odróżniały stan majątkowy, styl życia, międzynarodowe koligacje i koneksje. Jednak często różnice między zamożnym dworem a skromnym pałacem nie były tak oczywiste, a jednych i drugich potomków polskiego rycerstwa i szlachty, pamiętających obowiązującą w dawnej Rzeczypospolitej zasadę, że „szlachcic na zagrodzie równy wojewodzie”, łączył wspólny los „przedsiębiorców rolnych”, związanych sercem i pracą z ziemią, zwierzętami i swoimi wiejskimi siedzibami. 
 
Przed dworem w Modlnicy 1926 r.Hodowla drobiu w gospodarstwie na Woli Justowskiej 1932 r.Bronisława Rychter-Janowska Wnętrze dworu

niedziela, 18 czerwca 2023

Od Czocha do Mosznej

  

Dolny Śląsk - czerwiec 2023






 
 
 
 
    Dolny Śląsk to kraina związana ze słowiańskim plemieniem Ślężan. Wędrowaliśmy po jej częściach: Nizinie Śląskiej i Przedgórzu Sudeckim. Dolnośląskie wakacje dostarczyły mnóstwa wrażeń dzięki wizytom w 24 zabytkowych obiektach: 11 zamkach, 10 pałacach i 3 budowlach sakralnych. Prawie wszystkie zamki (poza Roztoką) udało się dokładnie zwiedzić, a po większości oprowadzali nas przewodnicy.
    Odwiedzone przez nas zamki to:
Zamek Czocha, Zamek Moszna, Zamek Brzeg, Zamek Kliczków, Zamek Grodziec, Zamek Grodno, Zamek Bolków, Zamek Leśna Skała w Szczytnej, Zamek Otmuchów, Zamek Niemodlin, Zamek Roztoka.
    Od 1945 roku zamki ulegały totalnej dewastacji, aktom wandalizmu, masowej grabieży za sprawą sowieckich barbarzyńców, ale także pozbawionych skrupułów szabrowników.
Aktualnie w połowie zabytkowych obiektów prowadzone są usługi hotelowe. W większości odbywają się imprezy historyczne, biznesowe eventy, edukacyjne pokazy, koncerty muzyczne, okolicznościowe uroczystości, plenery malarskie, prywatne wesela, itp.

Zamek Czocha -

    Budowano w latach 1241–1247, a przebudowywano od 1912 r. do 1920 r. wg ryciny z roku 1703. Ostatnim przedwojennym właścicielem zamku był Niemiec E. Gütschow. W czasie okupacji mieściła się tam szkoła szyfrantów Abwehry. Po wojnie budowlę zamieszkiwali greccy uchodźcy, a nawet urządzono Wojskowy Dom Wczasowy. W zabytkowym obiekcie nakręcono ponad 40 filmów i seriali m.in.: "Tajemnica twierdzy szyfrów".
    Zamkowa biblioteka liczyła dawniej 30.000 woluminów. W Sali Rycerskiej zwraca uwagę dębowa boazeria z dekorowanymi drewnianymi portalami zwieńczonymi rodowymi herbami. W sypialni znajduje się baldachimowe łoże z mechaniczną zapadnią. W podziemiach, za stanowiskiem szyfranta, kryje się wejście do skarbca z imponującymi drzwiami. Zamek Czocha słynie ze znacznej ilości ukrytych skrytek, tajnych przejść i sekretnych zakamarków (także w bibliotece).
 
Zamek CzochaSala RycerskaBiblioteka


Baldachimowe łożeDrzwi do skarbcaStanowisko szyfranta

piątek, 19 maja 2023

Wiejskie dwory i pałace otwarte dla turystów



Maciej Rydel

Porta Mare - 2023






Polskie Towarzystwo Ziemiańskie

    „Wiejskie dwory i pałace otwarte dla turystów” polecane przez Polskie Towarzystwo Ziemiańskie dr Maciej Rydel zaprezentował w formie przewodnika. Autor jest ekspertem i dokumentalistą w dziedzinie polskich dworów – ich historii i współczesności. Posiada unikalny zbiór ikonografii tych dworów. Jest twórcą książek, artykułów, odczytów oraz wystaw fotograficznych i malarskich. Pełni funkcje m.in. wiceprezesa Zarządu Głównego PTZ i Oddziału Gdańskiego PTZ. Za zasługi dla dziedzictwa narodowego odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Dekret Stalina

    We Wstępie do książki przedstawiono istotę Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego – organizacji zrzeszającej byłych właścicieli ziemskich i ich potomków wraz z rodzinami. Jednym z celów statutowych PTZ jest walka o odzyskanie przez spadkobierców ziemian ich ojcowizny, m.in. poprzez uchylenie tzw. dekretu Stalina z 1944 roku (dekret PKWN o przeprowadzeniu reformy rolnej) oraz uchwalenie ustawy reprywatyzacyjnej. Osiem lat temu, gdy pisałam post: www.czytampopolsku.pl/2015/02/stop-realizacji-stalinowskich-dekretow.html wydawało się kwestią najbliższych lat anulowanie owego dekretu, a tymczasem on nadal obowiązuje (sic!). Istnieje pilna potrzeba wprowadzenia uczciwej ustawy o denacjonalizacji majątków ziemskich, aby spadkobiercy i ich potomkowie nie musieli odkupować swoich włości. Spośród sześćdziesięciu wybranych przez Macieja Rydla posiadłości tylko kilkanaście pozostaje w rękach prawowitych dziedziców i ich potomków (część z nich przekazała budowle na cele społeczne, np. muzea).

OpinogóraOżarówKoszuty

 

wtorek, 16 maja 2023

Od Ożarowa do Lewkowa


Łódzkie/Wielkopolskie - 2023








    Ziemia Wieluńska, Sieradzka i Kaliska, tak jak i cała nasza Ojczyzna, w maju prezentuje się szczególnie pięknie. Głównymi celami mojej wycieczki były trzy muzea: w Ożarowie, w Maciejowie i w Lewkowie.

Ożarów k/Wielunia

     W Muzeum Wnętrz Dworskich w Ożarowie wysłuchałam wykładu dr Macieja Rydla* - "Dwory polskie w akwareli Macieja Rydla. Na ratunek ginącego dziedzictwa narodowego". Ekspert w dziedzinie dworów polskich uświetnił mój wolumin katalogu wystawy motywującą dedykacją:
Dla Pani Małgorzaty Poniatowskiej - z podziękowaniem za wspaniałą pracę na blogu "czytam po polsku" i z pozdrowieniami od autora - Maciej Rydel, Ożarów, 9 maja 2023 r.
     Późnobarokowy modrzewiowy dwór alkierzowy zbudowany w 1757 roku dla Władysława Bartochowskiego herbu Rola, przykryto dachem polskim z facjatką. W stylowym wnętrzu mieszczą się: salon, buduar i alkowy, salonik myśliwski, gabinet, jadalnia, pokoik dziewczęcy, kredensownia. Za dworem w parku pysznią się malownicze stawy i pomnikowy starodrzew. Budynek oficyny przyjął w swoje progi wystawę "Dwory polskie w akwareli Macieja Rydla… ", w której wernisażu uczestniczyłam.
 
Ożarów - oficyna

Ożarów - dr Maciej RydelKatalog wystawy dr Macieja RydlaOżarów  - Fragment wystawy dr Macieja Rydla

 Maciejów

     Prywatne Muzeum Wnętrz w Maciejowie znajduje się w klasycystycznym pałacu zaprojektowanym po roku 1790 przez C. G. Langhansa (twórca Bramy Brandenburskiej w Berlinie). W jedenastoosiowej fasadzie budowli umieszczono dwukolumnowy portyk w wielkim porządku z trójkątnym przyczółkiem. Wewnątrz pałacu zachowały się cenne polichromie z XVIII w. W mojej pamięci pozostanie sala balowa i jadalnia, korytarzyk do schodów kuchennych, rozety na parkietach oraz wyjątkowa kolekcja szachów z różnych stron świata. 
 


Maciejów - polichromie Smuglewiczów
Maciejów - kolekcja szachów

 

piątek, 21 kwietnia 2023

Od Będomina do Krokowej

 

 Pomorze Wschodnie - 2023




 

  


    Wiosenna eskapada na Pomorze Wschodnie (Nadwiślańskie, Pomerelia) z Wysoczyzną Żarnowiecką i Ziemią Lęborską zaprowadziła mnie do 27 zabytkowych obiektów – pałaców i dworów – jakie, zgodnie z internetowymi informacjami, powinny funkcjonować, być ogólnodostępne lub chociaż osiągalne obiektywem aparatu fotograficznego. Niestety, większość informacji okazała się nieaktualna, a zabytkowe budowle można oglądać jedynie zza ogrodzenia.
     Zestawienie obecnego stanu zabytków:
cztery obiekty służą edukacji historycznej społeczeństwa, w ośmiu urządzono hotele, w jednym mieści się szkoła, trzy prywatne posiadają zaplecze rekreacyjne, siedem prywatnych odstrasza tablicami „Wstęp wzbroniony”, w dwu po prostu nic się nie dzieje, jeden dom weselny stylizowany na „dworek” oraz jeden dwór zdewastowany przez mieszkających w nim byłych pracowników PGR-u. 

Będomin – Muzeum Hymnu Narodowego

W XVIII-wiecznym dworze szlacheckim w roku 1747 urodził się Józef Wybicki herbu Rogala, twórca tekstu Mazurka Dąbrowskiego. W Muzeum eksponowane są wystawy stałe: “Józef Wybicki i jego czasy”, “Losy Mazurka Dąbrowskiego” oraz “Polskie Symbole Narodowe”, a od 1984 roku działa Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Hymnu Narodowego. Muzeum organizuje historyczne imprezy i prowadzi edukacje młodego pokolenia. W pobliżu dworu ustawiono pomnik orła ze skrzydłami z kilkuset kos.
 

Będomin – Muzeum Hymnu Narodowego
Będomin – Muzeum Hymnu Narodowego Będomin – Muzeum Hymnu Narodowego
 

Będomin – Muzeum Hymnu Narodowego

Będomin – Muzeum Hymnu NarodowegoBędomin – Muzeum Hymnu Narodowego

środa, 22 lutego 2023

Od Pszczyny do Szczyrku

 

Pogórze Śląskie - 2017







 Pszczyna

     Dzieje Pszczyny, położonej w Kotlinie Oświęcimskiej, rozpoczynają się w XIV wieku. Dzięki tak długiej historii w mieście znajduje się ponad dwadzieścia zabytkowych budowli. Absolutnym priorytetem jest neobarokowy zamek-pałac – rezydencja książąt Hochberg von Pless. Według mnie obiekt ten należy do najpiękniejszych w Polsce. Licząca ponad 600 lat budowla należy do nielicznych muzeów, które zachowały historyczne, bogate wyposażenie (80% oryginalnego). Wnętrza perły górnośląskiej architektury wprawiają w zachwyt, ale i onieśmielają. Ekspozycje Muzeum Zamkowego (od 1946 roku) mieszczą się na czterech kondygnacjach, włącznie z piwnicami. Zwiedzać można m.in. Apartamenty cesarskie, Apartamenty księcia Hansa Heinricha XV i księżnej Daisy, Salę Lustrzaną, Salę Polską im. ks. Józefa Poniatowskiego, Salon Wielki, Salon Zielony, Galerie, Bibliotekę, Zbrojownię, itd. W Parku Zamkowym, z architekturą ogrodową, główna aleja wiedzie od zamku do Cmentarza św. Jadwigi. XVII-wieczna Brama Wybrańców, która była głównym wjazdem na teren zamku, mieściła kwatery straży zamkowej. Pszczyna – zespół zamkowo-parkowy otrzymała status Pomnika Historii w 2021 roku.

Zamek w Pszczynie Zamek w Pszczynie
Park pszczyński - główna aleja


Klatka schodowaBibliotekaSala LustrzanaW Bibliotece