Marszałek Józef Piłsudski

Red Kowalczewski A Wojciechowski A

 Wydawnictwo GaWa 1989

 

 

 

 

Kronika fotograficzna

     Był rok 1989. Przedsiębiorstwo Produkcyjno Usługowo Handlowe GaWa wydało album o Marszałku Józefie Piłsudskim. Większość zdjęć w albumie pochodziła ze zbiorów majora Wojska Polskiego Mariana Głowińskiego, który w trakcie wizyty Naczelnika w Rumunii w 1928 roku pełnił funkcję szefa ochrony. Albumowi nadano formę kroniki życia Józefa Piłsudskiego złożoną z bardziej i mniej znanych Jego fotografii. Porównując jakość dzisiejszych kopii tych zdjęć docenić należy postęp technologiczny, jaki się dokonał w dziedzinie fotografii. Oglądałam te publikację z łezką w oku pamiętając, że wydano ją w czasach tzw. obalania komunizmu w Polsce i w tym kontekście była to wyjątkowa publikacja.

Proza i poezja

     Do archiwalnych ilustracji dołączono kopie kilku ważnych dokumentów, z których jeden szczególnie zwrócił moją uwagę. Komenda Legionów Polskich wysłała w listopadzie 1915 roku list-raport zawierający negatywną opinię w sprawie nadania JózefowiPiłsudskiemu austriackiego Orderu Leopolda. Pismo podpisali generał Karol Trzaska-Durski i kapitan Waldemar Zagórski przytaczając, jako główny zarzut, że „Przedstawia on… element, który dąży do całkowicie wolnej i niezawisłej Polski” – no, cóż, jakieś wady trzeba mieć!

     Drugim z dokumentów, o którym chcę wspomnieć jest Depesza do szefów mocarstw notyfikująca powstanie Państwa Polskiego podpisana dnia 16 listopada 1911 roku przez Wodza Naczelnego. Wiadomość tę nadano z radiostacji znajdującej się na terenie Cytadeli Warszawskiej i stała się ona pierwszym aktem polityki zagranicznej młodego państwa. Dokument ten nazwany został najważniejszą depeszą II Rzeczypospolitej. W ten sposób Józef Piłsudski ogłosił światu Wolną Polskę.

     Wśród fotografii autorzy wydawnictwa umieścili fragmenty pięknych patriotycznych wierszy sławiących Marszałka, np. Artura Oppmana „Odę do zwycięstwa”

„Zwycięstwo! Ktoś ogromny stoi przed Narodem

Sam wielki” Naczelnik Państwa w jednym z przemówień nie omieszkał zauważyć, że „Polska ma granice tak rozległe i tak zazdrosnych i pamiętliwych swej zaborczości sąsiadów, że bez silnej armii… byt jej zabezpieczony być nie może”. Prorocze słowa…

Szary Wielki Cień

     Ze wszystkich fotografii w albumie zatrzymałam się przy zdjęciu, na którym rozmawiają dwaj wielcy politycy: Józef Piłsudski i Kazimierz Bartel, siedząc swobodnie wprost na ziemi, gdzieś w Druskienikach. Zachowanie takie było dla marszałka równie naturalne, jak szary mundur legionisty.

Józef Piłsudski i Kazimierz Bartel w Druskienikach 1926 (pl.wikipedia.org)

Przepiękny wizerunek Józefa Piłsudskiego znajduje się na fotografii z 1928 roku z uroczystości na Placu Marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie. Zniewalający uśmiech człowieka sukcesu radującego się jubileuszem wymarszu z Krakowa ułańskiej siódemki Władysława Beliny-Prażmowskiego. 

Józef Piłsudski w Warszawie 1929 (nac.gov.pl)

Ostatnie przedśmiertne zdjęcie Józefa Piłsudskiego wykonano 21 marca 1935 roku na Dworcu Wschodnim w Warszawie. Widać na nim już tylko Cień Marszałka (wcale nie złowrogi!). Na kolejnej fotografii Marszałek leży w szklanej trumnie…

Józef Piłsudski w Warszawie 1935 (nowahistoria.interia.pl)