
Mazowieckie
2015-2018
Mazowieckie wycieczki w latach 2025-2018 zaprowadziły mnie do ogrodów Arkadii, pałacu
w Walewicach, dworu Many, miasta Łowicz, willi Milusin w Sulejówku i przydrożnej
restauracji w Krze Duże.
Arkadia
Wśród ogrodów w stylu
angielskim znaczące miejsce zajmuje założona w 1778 roku przez Helenę Radziwiłłową tzw. Arkadia. Architektoniczną i ogrodową oprawę opracował Szymon
Bogumił Zug przy osobistym zaangażowaniu księżny. Pierwszymi budowlami, które
powstały na brzegu wielkiego stawu arkadyjskiego, były Kaskada i Chata przy
Wodospadzie, a nieco później Przybytek Arcykapłana i Świątynia Diany oraz
Akwedukt. Na Wyspie Topolowej zbudowano symboliczny Nagrobek Księżny z
wieloznaczną sentencją łacińską Et in Arcadia ego "Jestem również w Arkadii”,
a także wzniesiona z polnych głazów Grota Sybilli, rustykalne Chatki Filemona
i Baucydy oraz Łuk Kamienny, Zakątek Melancholii, Brama Czasu, krąg ołtarzowy
na Wyspie Ofiar, przylegający do Łuku Kamiennego Dom Murgrabiego i Domek
Gotycki nad Grotą Sybilli, a w Świątyni wnętrze Gabinetu Etruskiego. Następnie
powstał Grobowiec Złudzeń zbudowany na położonych za rzeczką Polach
Elizejskich, Cyrk Rzymski i Amfiteatr, ludowy Domek Szwajcarski kryjący w
sobie baśniowe ,,wnętrza kryształowe''.


Helena Radziwiłłowa zgromadziła w Arkadii bogatą kolekcję sztuki antycznej, z
których utworzyła swoiste muzeum w Świątyni Diany. Znalazły się w nim Głowa
Niobe, Popiersie Rzymianki, grecko-rzymskie stele, sarkofagi i urny grobowe,
ozdoby ogrodowe, architektoniczne elementy lapidaryjne oraz obiekty
antykizujące, jak rzeźba Śpiącej Ariadny, popiersie Meleagra, młodego
Rzymianina, Trójnóg Stanisława Augusta, a także manierystyczny Maszkaron i
hermy dłuta Michałowicza z Urzędowa. Podobny charakter mają dzieła sztuki
wykonane na zamówienie księżny, jak Św. Cecylia i Geniusz Śmierci. Pod
tympanonem wyryto słowa: DOVE PACE TRAVAI D’OGNI MIA GUERRA (Tutaj odnalazłam
spokój po każdej mojej walce).
Walewice
Pałac został wybudowany w roku 1783 na polecenie Anastazego Walewskiego,
starosty wareckiego, szambelana króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Projekt przygotował architekt Hilary Szpilowski. Pałac w latach
późniejszych wielokrotnie zmieniał właścicieli. W III ćwierci XIX wieku
majątek należał do Stanisława Jana Grabińskiego i z jego inicjatywy pałac
został gruntownie restaurowany. Przebudowany przy tej okazji układ
pomieszczeń na piętrze, salon na parterze zyskał nowy wystrój, galerie
łączące korpus główny z pawilonami bocznymi uzyskały oszklenie, w
tympanonie nad portykiem frontowym pojawił się kartusz z herbem. Po zakończeniu II Wojny Światowej w pałacu ulokowano
Państwową Stadninę Koni Rasowych.


Z historią pałacu wiążą się losy Marii Łączyńskiej, drugiej żony
szambelana, znanej postaci epoki napoleońskiej, matki chrzestnej Zygmunta
Krasińskiego, która na przełomie 1804 i 1805 roku wyszła za mąż za
starszego o blisko pół wieku Anastazego Walewskiego. Tutaj na świat
przyszedł pierwszy syn Marii Walewskiej Antoni Bazyli Rudolf oraz, 4 maja
1810 roku, drugi jej syn ze związku z cesarzem Francji Napoleonem
Bonaparte - Aleksander Florian Józef, późniejszy uczestnik powstania
listopadowego, ambasador Francji w Wielkiej Brytanii i minister spraw
zagranicznych Napoleona III-go. W 1824 r. właścicielem pałacu stał się
Aleksander Walewski - syn Marii Walewskiej i Napoleona. Walewice do roku
1831 były siedzibą rodu Walewskich. Po klęsce powstania listopadowego
Aleksander musiał opuścić kraj, a majątek przejął brat Marii, Teodor
Łączyński.


Zespół złożony z korpusu głównego i dwóch pawilonów bocznych połączonych z
nim za pomocą dwóch galerii załamujących się pod kątem prostym. Elewacja z
ryzalitem umieszczonym centralnie, poprzedzonym czterokolumnowym portykiem
jońskim w porządku wielkim. Ryzalit rozczłonkowany pilastrami,
półkolumnami oraz zagłębionymi kolumnami w porządku jońskim. Portyk
wsparty na jońskich kolumnach dźwigających belkowanie i trójkątny fronton.
Na belkowaniu umieszczono tablicę upamiętniającą fundatora, architekta i
datę powstania pałacu. W polu frontonu kartusz herbowy.
Na stronie
www.walewice.pl - brak informacji o historii pałacu w Walewicach.